کندوکاوی در اعماق چالش‌های ایمانی و ظرایف اخلاقی؛ تأملاتی در جزء هفتم قرآن کریم

گروه دین و اندیشه: قرآن کریم، کتاب هدایت و راهنمای زندگی، در هر جزء خود، گنجینه‌ای از معارف الهی و آموزه‌های اخلاقی را به ودیعه نهاده است. جزء هفتم، با تمرکز بر مسائلی چون وفای به عهد، عدالت‌گستری، پرهیز از تبعیض، و مبارزه با جهل و خرافات، به عنوان یک راهنمای عملی برای ساختن جامعه‌ای سالم و پویا عمل می‌کند. در این بخش از قرآن، تاکید ویژه‌ای بر نقش رهبران و عالمان در هدایت جامعه و مسئولیت آن‌ها در قبال گمراهی مردم شده است.

پیمان‌ها و پیامدها: داستانی از وفاداری و خیانت

به گزارش بولتن نیوزیکی از محورهای اصلی جزء هفتم، موضوع پیمان‌ها و تعهدات است. خداوند در این بخش از قرآن، بارها به پیمان‌هایی که با بنی‌اسرائیل بسته شده اشاره می‌کند و آن‌ها را به خاطر پیمان‌شکنی و انحراف از مسیر حق مورد سرزنش قرار می‌دهد. این تاکید بر وفای به عهد، نه تنها یک اصل دینی، بلکه یک ضرورت اجتماعی و انسانی است. جوامعی که بر پایه اعتماد و وفاداری بنا نشده‌اند، محکوم به فروپاشی و نابودی هستند.

در این میان، داستان یهودیانی که به جای پیروی از پیامبران الهی، به تحریف کلام خدا و کتمان حقایق روی آوردند، عبرتی بزرگ برای همه کسانی است که مسئولیت هدایت و راهنمایی مردم را بر عهده دارند. قرآن در این مورد می‌فرماید: «فَبِمَا نَقْضِهِم مِّيثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَنَسُوا حَظًّا مِّمَّا ذُكِّرُوا بِهِ» (مائده/۱۳)؛ «پس به سزای پیمان شکنی شان، لعنتشان کردیم و دل هایشان را سخت گردانیدیم. [به طوری که] کلمات [خدا] را از جایگاه های خود تحریف می کنند، و بخشی از آنچه را که بدان تذکر داده شده اند، فراموش کرده اند.»

حلال و حرام: مرزهای سلامت و سعادت

جزء هفتم، با تبیین حدود حلال و حرام، نقشه راهی روشن برای زندگی سالم و سعادتمندانه ارائه می‌دهد. در این بخش از قرآن، احکامی در مورد خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، آداب معاشرت، روابط خانوادگی، و معاملات اقتصادی بیان شده است. هدف از این احکام، حفظ سلامت جسم و روح انسان، ایجاد نظم و عدالت در جامعه، و جلوگیری از فساد و تباهی است.

تاکید بر پرهیز از خوردن مال یتیمان، رعایت حقوق دیگران در معاملات، و اجتناب از رباخواری، نمونه‌هایی از این احکام هستند که به منظور ایجاد یک نظام اقتصادی عادلانه و انسانی وضع شده‌اند. این احکام، نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای همه انسان‌ها، درس‌هایی ارزشمند در مورد مسئولیت‌پذیری و اخلاق اقتصادی دارند.

اهل ایمان و کافران: دو چهره در یک آینه

در جزء هفتم، به وضوح خطوط تمایز میان اهل ایمان و کافران ترسیم شده است. اهل ایمان، کسانی هستند که به خدا، پیامبران، و روز قیامت ایمان دارند، به احکام الهی عمل می‌کنند، و در راه خدا جهاد می‌کنند. کافران، کسانی هستند که منکر خدا و پیامبران هستند، به احکام الهی پشت می‌کنند، و در راه باطل تلاش می‌کنند.

قرآن در این مورد می‌فرماید: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا» (مائده/۸۲)؛ «مسلما یهودیان و کسانی را که شرک ورزیده اند، دشمن ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهی یافت.»

این آیه، به دشمنی دیرینه یهودیان و مشرکان با مسلمانان اشاره می‌کند و به مؤمنان هشدار می‌دهد که از توطئه‌ها و دسیسه‌های آنان آگاه باشند. البته، این به معنای دشمنی با همه یهودیان و مشرکان نیست، بلکه به معنای هوشیاری در برابر کسانی است که قصد دارند به اسلام و مسلمانان ضربه بزنند.

مسئولیت عالمان و رهبران: روشنگری در برابر گمراهی

جزء هفتم، مسئولیت سنگینی بر دوش عالمان و رهبران جامعه می‌گذارد. این افراد، باید با علم و آگاهی خود، مردم را به سوی راه راست هدایت کنند و از گمراهی و انحراف آنان جلوگیری کنند. کسانی که علم خود را پنهان می‌کنند و از بیان حقایق خودداری می‌کنند، در پیشگاه خداوند مسئول خواهند بود.

قرآن در این مورد می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ ۙ أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» (بقره/۱۵۹)؛ «بی تردید کسانی که نشانه های آشکار و هدایتی را که نازل کرده ایم، بعد از آنکه در کتاب برای مردم روشن ساختیم، پنهان می کنند، خدا لعنتشان می کند، و لعنت کنندگان [هم] لعنتشان می کنند.»

این آیه، به شدت از کتمان حقایق و پنهان کردن علم نهی می‌کند و عالمان را به روشنگری و بیان حقایق فرا می‌خواند.