دلواپسی اروپا

به گزارش بولتن نیوز به نقل از وطن امروز، ثمانه اکوان: دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، دوران تازه‌ای برای سیاست‌ورزی در کل جهان بویژه کشورهای اروپایی است. ترامپ در همان دور اول ریاست‌جمهوری‌اش، این مساله را به ‌صورت واضح برای اروپاییان روشن کرده بود که آنها دیگر نمی‌توانند به‌ قول او، «از آمریکا سواری مجانی» بگیرند. حالا کشورهای اروپایی با آمریکایی سر و کار دارند که جنگ تجاری با آنها به راه می‌اندازد، در ازای حمایت نظامی و سیاسی از آنها به‌ دنبال کسب منافع بی‌سابقه است و می‌گوید خودشان باید هزینه دفاع از خود را پرداخت کنند. این اما تازه آغاز ماجرای روابط تازه کشورهای اروپایی با آمریکای ترامپ است و آنها ‌غیر از حل مشکلات موجود در روابط‌شان با ایالات متحده، باید به فکر دفاع از دموکراسی خود نیز باشند، زیرا ترامپ و یاران اطرافش که دسترسی بسیار وسیعی به مدیریت شبکه‌های اجتماعی دارند، دموکراسی‌های اروپایی را نیز زیر سوال برده و خواهان قدرت گرفتن احزاب راست‌گرا در این کشورها هستند. انتقادات و شکایت‌های آلمان از ایلان ماسک دقیقا در همین راستا بوده و حالا کشورهای دیگر اروپایی با انتشار محتوای مذاکرات شکل گرفته بین ترامپ و پوتین، نگرانی‌های شدیدتری نیز درباره آینده خود دارند.  شبکه ۴ تلویزیون بریتانیا اخیرا برنامه ویژه‌ای را پخش کرد که در آن به نگرانی‌های اروپا از «دیوانگی‌های ترامپ» در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش پرداخت. مهم‌ترین مساله‌ای که در این برنامه مورد بررسی قرار گرفت، صحبت‌های اخیر وزیر دفاع ایالات متحده درباره امنیت اروپا و ناتو بود. پیت هگست اخیرا خطاب به اعضای ناتو تاکید کرده است آمریکا تلاش می‌کند به نقش خود به عنوان ضامن دائم امنیت اروپا پایان دهد. وی هشدار داده است: کشورهای عضو ناتو در اروپا نباید فکر کنند حضور نیروهای آمریکایی در این قاره همیشگی و تا ابد خواهد بود. هگست خواهان پرداخت هزینه‌های بیشتر از سوی این کشورها برای تأمین امنیت‌شان و تخصیص 5 درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای ناتو به مسائل دفاعی شد؛ مساله‌ای که به نظر شدیدا غیرقابل اجرا می‌آید. 
اروپاییان معتقدند با وجود گذشت ۳ هفته از ریاست‌جمهوری ترامپ، آنها هر روز باید با احساس ترس و تردید نسبت به آینده کشورشان از خواب بیدار شوند، زیرا رئیس‌جمهور آمریکا به ‌سرعت در حال اجرای اقداماتی است که بیش از گذشته دموکراسی، امنیت و حتی موجودیت‌شان را زیر سوال می‌برد.  دونالد ترامپ معتقد است مشکل اصلی آمریکا چین است و تمام منابع آمریکا باید صرف رقابت و دشمنی با چین شود. در عین حال میزان وابستگی اروپا برای تأمین امنیت به آمریکا بسیار زیاد است. مشکل اروپا در حال حاضر روسیه است؛ پس خودشان باید هزینه دفاع از خود در برابر روسیه را بپردازند. زمانی که بحث به ماجرای معامله‌گری ترامپ می‌رسد، اروپاییان انتظار دارند بدانند ترامپ در قبال حفظ امنیت آنها، چه چیزی از آنها می‌خواهد. تا اینجای کار مشخص است آمریکا به دنبال منصفانه شدن میزان معاملات تجاری بین ۲ سوی آتلانتیک است اما این به معنای افزایش میزان تعرفه‌های گمرکی و مالیاتی برای صنایع اروپایی و گرفتن منابع مالی بیشتر از آنها در ناتو است. برخی از این کشورها اما توان پرداخت چنین مبالغی را ندارند و اینجاست که کارشناسان اروپایی در نگرانی به سر می‌برند؛ اگر کشوری توان پرداخت منابع مالی و سرمایه‌ای برای آمریکا را نداشته باشد به چه سرنوشتی دچار خواهد شد؟
* اوکراین، دغدغه اصلی اروپا
نگرانی مهم امنیتی اروپا مساله اوکراین است. ترامپ عنوان کرده اوکراین نمی‌تواند عضو ناتو شود، مگر اینکه منابع معدنی کمیاب خود را در اختیار آمریکا قرار دهد و باید به ‌سرعت انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور برگزار شود که به ‌احتمال ‌زیاد به ‌معنای کنار رفتن زلنسکی از قدرت خواهد بود. اوکراین همچنین باید طرح زمین در برابر صلح را پذیرفته و با چشم‌پوشی از 20 درصد مساحت کشورش که هم‌اکنون در تصرف روسیه است، راهی برای صلح پیدا کند. این مواضع با این حال قبل از صحبت تلفنی ترامپ با پوتین بود. دونالد ترامپ عصر چهارشنبه ۲۴ بهمن به وقت مسکو «حدود یک ‌ساعت و نیم» با ولادیمیر پوتین تلفنی گفت‌وگو کرد و متعاقبا با ولودیمیر زلنسکی تماس گرفت. با این حال انتشار این خبر در رسانه‌ها مصادف با انتشار تحلیل‌هایی شد که از این گفت‌وگوی تلفنی با عنوان «ذوق‌زدگی روسیه» و «روز سیاه برای اوکراین» یاد کردند. اما در این تماس تلفنی، ترامپ و پوتین بر ضرورت توقف «میلیون‌ها کشته» در جنگ اوکراین تأکید و توافق کردند تیم‌های مذاکره‌کننده ۲ کشور «بلافاصله» کار خود را آغاز کنند. ترامپ نیز در پستی در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «ما هر دو معتقدیم راه‌حل مسالمت‌آمیز امکانپذیر است و مذاکرات باید فوراً شروع شود». ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی خود اعلام کرد عضویت اوکراین در ناتو را «غیرعملی» می‌داند و از متحدان اروپایی خواست مسؤولیت امنیت اوکراین را بر عهده بگیرند. این موضع با اظهارات پیت هگست، وزیر جدید دفاع آمریکا همسو است که بازگشت اوکراین به مرزهای پیش از ۲۰۱۴ را «غیرواقع‌بینانه» خوانده بود. همزمان رهبران اروپایی که نگران معامله مستقیم واشنگتن - مسکو هستند، در بیانیه‌ای مشترک خواستار آن شدند در هرگونه توافق بین واشنگتن و مسکو برای پایان جنگ روسیه علیه اوکراین، موضع اروپا و کی‌یف در نظر گرفته شود. رهبران اروپایی در بیانیه‌ خود تاکید کرده‌اند متحدان اروپایی اوکراین مصممند تا رسیدن به صلحی عادلانه و ماندگار، به حمایت از اوکراین ادامه دهند.موضع ترامپ در مخالفت با عضویت اوکراین در ناتو، پالسی را برای روسیه فرستاده که حالا با خیال راحت‌تری می‌تواند پای میز مذاکره برای صلح بنشیند. اروپاییان با مطرح کردن بحث احتمال پیوستن اوکراین به ناتو، به دنبال گرفتن امتیازات ویژه از روسیه بودند اما ترامپ با این مواضع، امکان امتیازگیری را از اوکراین و اروپا سلب کرد.  به گفته کارشناس این برنامه تلویزیونی انگلیسی، ترامپ از اوکراین خواسته معادن مواد معدنی کمیاب خود را در اختیار آمریکا قرار دهد اما مشکل اینجاست که اوکراین خودش دسترسی به این معادن ندارد و اکثر آنها در معاملات پیشین در اختیار روسیه قرار گرفته! 
اوکراین از سوی دیگر با مشاهده رفتار ترامپ هر روز به اروپاییان خاطرنشان می‌کند کشورش خط مقدم مقابله با روسیه بوده است و جان زنان و مردان اوکراینی در راه حفظ امنیت اروپا در معرض خطر قرار گرفته و به این ترتیب، این مشکل کاملا اروپایی می‌شود که اروپا باید هزینه‌های آن را پرداخت کند. مشکل اروپاییان در حال حاضر این است که بر اساس آنچه تا پیش از این توسط دموکرات‌ها بیان می‌شد، دنیا به ۲ محور «دموکراسی» و «خودکامگی» تقسیم شده است و حالا ترامپ اهمیتی به دموکراسی و ارزش‌های آن یا خودکامگی نمی‌دهد، بلکه تنها چیزی که به آن اهمیت می‌دهد، منافع اقتصادی ایالات متحده است. مشکل در شرایط فعلی برای آمریکا جغرافیا و جغرافیای سیاسی است، به همین خاطر به دنبال کسب منفعت اقتصادی و حتی کشورگشایی با گرفتن گرینلند یا کاناداست. آمریکا احساس می‌کند باید برای مقابله با چین، به رقابت با این کشور از منظر بزرگی جغرافیایی و دسترسی به منابع کمیاب اقتصادی دست بزند و به همین دلیل به قلمروی اروپایی دست‌درازی می‌کند!
وضعیت فعلی اروپا شاید بدترین وضعیت پس از جنگ دوم جهانی باشد؛ از شرق با روسیه‌ای مواجه است که به اوکراین حمله کرد، بخشی از خاک این کشور را تصاحب کرد و حالا با رفتار دولت جدید آمریکا، ممکن است به سایر کشورهای اروپایی نیز با چشم طمع نگاه کند. در غرب نیز، یعنی در آن سوی آتلانتیک، حالا با ترامپی مواجه است که نه تنها برای حفظ امنیت اروپا نباید روی او حساب کرد، بلکه ماجراهایی مانند کانادا و گرینلند باعث شده اروپایی‌ها از ناحیه آمریکا نیز برای تمامیت ارضی خود احساس خطر کنند. دخالت‌های ایلان ماسک و ترامپ در کشورهایی مانند آلمان و انگلیس نشان می‌دهد طمع ترامپ به سرزمین یخی گرینلند محدود نمی‌شود. به هر حال، مکالمه ترامپ و پوتین، بیشتر از همه اروپا را نگران کرده است. اروپا حالا در منگنه روسیه و آمریکا قرار گرفته است. روسیه با جنگ از آنها خاک گرفته است و حالا آمریکا می‌خواهد بدون جنگ به سرزمین آنها دست‌درازی کند!
آنچه در ذهن ترامپ درباره اروپا می‌گذرد، شاید چندان پیچیده نباشد. فشار بر اروپا و تشدید تهدیدات امنیتی بر اروپا می‌تواند موضع آنان را در مقابل شروط و برنامه‌های ترامپ تضعیف کند. در این میان تنها راه خروج اروپا از این معادله تحقیرآمیز، تقویت مبانی استقلال خود در مقابل آمریکاست. اگرچه اروپایی‌ها در هفته‌های اخیر مجددا به این موضوع اشاره کرده‌اند اما در واقعیت، اروپا هنوز زمینه‌های لازم برای تحقق استقلال خود در مقابل آمریکا را ندارد. به همین دلیل است که حتی یک مکالمه تلفنی ترامپ و پوتین، بر تن کل قاره اروپا لرزه می‌اندازد.