اتحاد کردهای سوریه در هاله ای از ابهام

به گزارش بولتن نیوز به نقل از کردپرس، مقامات جدید سوریه در حال انجام مذاکراتی برای رسیدن به تفاهم‌هایی هستند که هدف آن‌ها کاهش کشمکش‌های محلی و رفع تحریم‌ها در سطوح اقتصادی و سیاسی است اما در مورد تحولات در منطقه تحت کنترل کردهای سوریه، بویژه در بحث اتحاد دو طیف کردی، برای مذاکره با دولت جدید سوریه پیشرفت چندانی نداشته است.

 

در میان پیام‌های متناقضی که ایالات متحده در خصوص موضع خود در این زمینه ارسال می‌کند، طرف‌ها منتظر هستند تا دولت منتخب دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز نظر صریح خود را بیان کند. این در حالی است که ترکیه به شدت در تلاش است تا حضور نیروهای دموکراتیک سوریه، متحد حزب کارگران کردستان  ترکیه یا پ.ک.ک در منطقه را پایان دهد و همچنان عملیات نظامی خود را در این ناحیه برای این منظور ادامه می‌دهد.

 

طرف دیگر این صحنه، دولت جدید سوریه است که در حال مذاکره برای رسیدن به فرمول دیپلماتیکی است که گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه را به انحلال و پیوستن به وزارت دفاع جدید- مشابه دیگر گروه‌های محلی سوری- قانع کند. اما هیچ پیشرفتی در این پرونده نیز مشاهده نشده و فشارهایی که بر  نیروهای دموکراتیک سوریه وارد می‌شود، باعث تزلزل موضع آن می‌گردد و این وضعیت صحنه را پیچیده‌تر می‌کند.

 

اقدامات بی‌سابقه

 

تلاش‌ها برای رسیدن به راه‌حل‌، از طریق مذاکرات با دولت جدید سوریه آغاز شد که با فشار نظامی از سوی ارتش ملی سوریه  تحت حمایت ترکیه بر گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه در شرق حلب همزمان بود اما این فشارها پس از وساطت آمریکا که آتش‌بس را اعمال کرده و از پیشروی شورشیان و عقب‌نشینی کردها در منطقه جلوگیری کرد، متوقف شد. هرچند این آتش‌بس از ادامه گلوله‌باران و هدف قرار دادن‌های متقابل جلوگیری نکرد.

 

علیرغم ارسال سیگنال‌های مکرر از سوی  نیروهای دموکراتیک سوریه درباره «مذاکرات مثبت» با دمشق، هیچ تغییری در کلیت روند مشاهده نشده، چرا که هیچ‌یک از خواسته‌های آن برآورده نشده و به هیچ یک از خواسته‌های دمشق نیز پاسخی داده نشده است.

 

وضعیت بن‌بست در صحنه باعث شد که طرف‌های خارجی که در سال‌های گذشته با گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه در تضاد بوده‌، نیز وارد عمل شوند. این موضوع، بویژه از سوی مسعود بارزانی، رئیس سابق اقلیم کردستان عراق و رهبر حزب دموکرات کردستان عراق پیگیری شده است.

 

مظلوم عبدی، فرمانده گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه، در یک اقدام بی سابقه با مسعود بارزانی، رئیس سابق اقلیم کردستان عراق در اربیل دیدار کرد که این اولین بار از زمان تأسیس گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه در سال 2015 بود.

 

هوشیار زیباری، یکی از اعضای دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان عراق اعلام کرد که دیداری در تاریخ 16 ژانویه امسال در اربیل بین بارزانی و عبدی انجام شد. وی در پستی در شبکه "X" خاطرنشان کرد که این دیدار «دستاورد مهمی برای ارتقای وحدت کردها» بوده است.

 

وی افزود که این گام، به مقامات جدید سوریه در دمشق این امکان را می‌دهد تا گذار سیاسی آرامی را تجربه کنند.

 

جزئیاتی از موضوعات و محتوای مطرح شده این دیدار منتشر نشده اما ناظران بر این باورند که این گام بخشی از تلاش‌های دولت اقلیم کردستان عراق- که با ترکیه هم‌پیمان است- برای یافتن فرمولی برای حل مشکل بدون نیاز به اقدام نظامی در منطقه است.

 

همچنین در 19 دسامبر 2024 که مظلوم عبدی وعده داد تا جنگجویان خارجی را از نیروهای خود خارج کند و از آن‌ها خواست تا سوریه را ترک کنند. این اقدام غیرمنتظره بود و در نوع خود پذیرش تلویحی حضور این مبارزان پس از سال‌ها انکار بود.

 

عبدی در آن زمان به رویترز گفت که جنگجویان کرد که از نقاط مختلف خاورمیانه به سوریه آمده‌اند تا از نیروهای کرد سوری حمایت کنند، در صورتی که آتش‌بس کاملی با ترکیه برقرار شود، این منطقه را ترک خواهند کرد.

 

خروج مبارزان غیربومی کرد از سوریه یکی از خواسته‌های اصلی ترکیه است که گروه نیروهای دموکراتیک سوریه را که بر شمال‌شرقی سوریه تسلط دارد، تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند و از کمپین نظامی جدید علیه آن حمایت می‌کند.

 

اگرچه گام‌های عبدی یک اقدام حسن نیت برای دادن امتیازاتی به منظور حفظ برخی دستاوردها بود اما ترکیه هنوز متقاعد نشد عملیات‌های نظامی محدود خود را علیه  این گروه در منطقه متوقف کند و دمشق نیز سطح خواسته‌های خود را کاهش نداد.

 

احمد شرع، رئیس دولت جدید سوریه، بر در نظر گرفتن اصولی برای حل مشکل جاری در شمال‌شرقی سوریه تاکید می کند که عبارتند ازاین که :هیچ گونه تقسیم جغرافیایی در سوریه به هیچ شکلی، حتی به صورت فدرالی قابل پذیرش نیست، خروج مبارزان خارجی که برای کشورهای همسایه مشکلات ایجاد می‌کنند، لازم است و سلاح‌ها باید فقط در دست دولت باشد.

 

مواضع متغیر  نیروهای دموکراتیک سوریه

 

در 16 ژانویه امسال، یکی از اعضای پ.ک.ک(که نامش فاش نشده) به رویترز گفت که اگر نیروهای دموکراتیک سوریه، متحد آمریکا در اداره امور در سوریه سهمی داشته باشد، پ.ک.ک حاضر است نیروهای خود را از سوریه خارج کند.

 

این مقام که در دفتر سیاسی گروه نیروهای دموکراتیک سوریه موقعیتی در اختیار دارد، افزود که «هرگونه ابتکاری که منجر به حکمرانی کردها در شمال‌شرقی سوریه تحت کنترل گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه شود یا مشارکت قابل توجه در رهبری مشترک برای کردها در نظر گرفته شود، ما را به توافق بر سر خروج از منطقه خواهد رساند.»

 

این اظهار نظر از سوی مقام  نیروهای دموکراتیک سوریه و مرتبط با  پ.ک.ک با آنچه که مظلوم عبدی پیشتر به رویترز در خصوص خروج مبارزان خارجی پ.ک.ک پس از رسیدن به آتش‌بس با ترکیه، گفته بود، متناقض است.

 

بیانیه‌های متناقض تنها محدود به آنچه که اخیراً از سوی رویترز گزارش شده نیست؛ عبدی پیشتر آمادگی خود را برای ادغام نیروهای نظامی خود با اپوزیسیون سوریه اعلام کرده و به روزنامه تایمز گفته بود که نیروهای او که حدود 100 هزار نفر هستند، آماده‌اند تا ساختار خود را منحل کرده و به ارتش جدید سوریه بپیوندند.

 

اخیراً، عبدی نه تنها انحلال نیروها را رد کرده بلکه ادغام نیروهای خود در ارتش را در صورت عدم حفظ ساختار نیروهای دموکراتیک سوریه، رد کرده است.  

 

انیس شواخ، پژوهشگر مرکز مطالعات جسور برای بر این باور است که گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه تحت فشارهای پ.ک.ک برای تغییر برخی از مواضع خود قرار دارد. وی هشدار کرد که اگر این فشارها ادامه یابد، می‌تواند به شکست تلاش‌ها برای یافتن راه‌حل‌ها منجر شود.

 

شواخ در گفت‌وگو با نشریه عنب بلدی افزود که فشارهایی که بر رهبری گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه وارد می‌شود ممکن است مسیر جاری را به پایان برساند؛ با این حال، رویدادها ممکن است به مسیر دیگری بروند که به طور بالقوه منطقه را به سوی تشدید تنش یا درگیری نظامی سوق دهد.

 

بارزانی چه چیزی را برای سوریه در نظر دارد؟

 

مظلوم عبدی برای اولین بار، در اربیل، در لباس رسمی ظاهر شد و لباس نظامی خود را کنار گذاشت.

 

عبدی پس از دیدار، در شبکه اجتماعی «X» نوشت که وی با مسعود بارزانی، تغییراتی را که در سوریه در حال وقوع است مورد بحث قرار داده است.

 

وی در خصوص محتوای دیدار گفت: «ما در مورد مرحله انتقالی در سوریه صحبت کردیم و هر دو تأکید کردیم که وحدت موضع کردها در سوریه ضروری است و گفتگو با دمشق هم باید حقوق کردها را به صورت مسالمت‌آمیز حفظ کند.»

 

بر اساس بیانیه‌ای که از اربیل منتشر شد و توسط خبرگزاری روداو منتشر شد، بارزانی در تاریخ 16 ژانویه امسال فرمانده کل گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه را در اربیل به حضور پذیرفت و بر ضرورت تصمیم‌گیری احزاب کرد در سوریه در خصوص سرنوشت خود، بدون دخالت هیچ‌گونه طرف خارجی و از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز تأکید کرد.

 

بارزانی بر لزوم رسیدن به تفاهم و توافق با مقامات جدید سوریه برای اطمینان از احقاق حقوق آنها از طریق وحدت و موضع مشترک اشاره کرد.

 

انیس شواخ، در این رابطه اشاره کرد که در هر حال، تغییراتی در شمال‌شرقی سوریه صورت خواهد گرفت اما دخالت بارزانی نشانه افزایش احتمال تحقق یکی از سناریوهای تغییر، به ویژه سناریویی شامل تشکیل مرجع سیاسی یکپارچه کرد از هر دو طرف برای شرکت در مذاکرات با دولت مرکزی در دمشق است.

 

این‌گونه مذاکرات همچنین می‌تواند اساس مشارکت نظامی نیروی پیشمرگه سوریه (پیشمرگه روژ) در مناطق کردنشین پس از استقرار نیروهای دمشق در سایر مناطق قرار گیرد.

 

تلاش‌ برای ایجاد تفاهم تحت حمایت جامعه بین‌المللی

 

خواسته های نیروهای دموکراتیک سوریه ناشناخته نیست چرا که اداره خودگردان شمال و شرق سوریه که چتر سیاسی آن است، شرایط خود برای برقراری روابط با آنچه که از آن به عنوان «جمهوری دموکراتیک سوریه» نام برده را در قرارداد اجتماعی خود که در پایان سال 2023 افشا شد، اعلام کرده است.

 

در ماده «120» قرارداد اجتماعی مصوب نهادهای سیاسی وابسته به کردهای سوریه آماده که «ماهیت رابطه در جمهوری دموکراتیک سوریه، بین اداره خودگردان دموکراتیک شمال و شرق سوریه و مقامات مرکزی (دمشق) و دیگر مناطق، در تمام سطوح مطابق با قانون اساسی توافقی که مطابق با موازین دموکراتیک است، تعیین می‌شود.»

 

اگر تصویب یک «قانون اساسی دموکراتیک» در سوریه مورد توافق قرار گیر، این موضوع قابل تغییر است.

 

قرار داد اجتماعی همچنین تاکید کرده است که اداره خودگردان باید یک مرکز ویژه و پرچم مخصوص خود را داشته باشد که در کنار پرچم «جمهوری دموکراتیک سوریه» به اهتزاز درآید.

 

سامر احمد، پژوهشگر امور شمال‌شرقی سوریه، در این باره به نشریه عنب بلدی گفت که تحرکات در اربیل بخشی از تلاش‌ها برای ایجاد تفاهم تحت حمایت بین‌المللی در خصوص آینده منطقه است.

 

وی افزود که حل و فصل منازعات کردی-کردی گامی به سوی حل مشکلات گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه با ترکیه و دولت مرکزی در دمشق است.

 

او احتمال داد که حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک ممکن است تلاش‌ها برای حل بحران را مسدود کند، چرا که این حزب نمی‌خواهد آرامش در منطقه حاکم شود زیرا خروج آن‌ها به معنی از دست دادن منابع انسانی و نفوذ اقتصادی خواهد بود.

 

او استدلال کرد که هدف بارزانی این است که شورای میهنی کرد وابسته به خود را به عنوان شریک نیروهای دموکراتیک سوریه در هر گونه مذاکرات آینده برای یافتن راه‌حل در منطقه قرار دهد.

 

سامر احمد در عین حال، دستیابی به حل بحران در زمان کنونی را، به‌ویژه با تأکید ترکیه بر درخواست‌های خود برای انحلال  نیروهای دموکراتیک سوریه و خروج  پ.ک.ک از سوریه و با توجه به ارتباط طبیعی بین آنها منتفی دانست.

 

تاثیرگذاری اقدامات آمریکا

 

وزارت امور خارجه آمریکا در 17 دسامبر 2024 اعلام کرد که توافق آتش‌بس میان گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه و اتاق عملیات وابسته به ارتش ملی سوریه تحت حمایت ترکیه در نزدیکی شهر منبج در شرق حلب، تمدید شد.

 

متیو میلر، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه آمریکا در کنفرانسی خبری اظهار داشت: «واضح است که ایالات متحده تلاش خواهد کرد تا این آتش‌بس را تا حد امکان در آینده تمدید کند.»

 

تنها دو روز بعد از اعلام این خبر از سوی آمریکا، ترکیه هرگونه آتش‌بس موجود را رد کرد.

 

وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد که هیچ‌گونه توافقی با گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه در خصوص آتش‌بس نداشته و بر گزارش خبرگزاری آناتولی ترکیه، در این بیانیه آمده است که «دیدار با هیچ سازمان تروریستی ممکن نیست؛ ما این را صرفاً یک اشتباه لفظی می‌دانیم.»

 

تلاش‌های آمریکایی‌ها به توقف پیشروی‌ها در شرق حلب منجر شد اما آن‌ها حملات نظامی را متوقف نکردند و همچنین بر تحرکات آمریکا در خصوص این مسئله اثر گذاشت.

 

اسامه شیخ علی، پژوهشگر مرکز مطالعات استراتژیک عمران بر این باور است که واشنگتن ممکن است پشت مداخله بارزانی و موضع اخیر وی نسبت به گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه باشد.

 

وی افزود که پیشنهاد بارزانی به عبدی متمرکز بر تلاش برای متقاعد کردن او به پذیرش برخی شرایط به نفع دمشق بود تا منطقه را از کشیده شدن به ورطه جنگ باز دارد.

 

او نقش شورای میهنی کرد را به‌ویژه با توجه به تجربیات گذشته طرف‌ها برای رسیدن به توافق‌هایی که به اجماع برای حکمرانی در منطقه منتهی شود، منتفی دانست.

 

اختلافات بین نیروهای دموکراتیک سوریه و شورای میهنی کرد به اقلیم کردستان عراق نیز کشیده شده است. گروه نیروهای دموکراتیک سوریه با طالبانی‌ها، مستقر در شهر سلیمانیه اقلیم کردستان عراق، که با نیز هم‌پیمان هستند، متحد است، در حالی که شورای میهنی کرد به سمت بارزانی‌ها تمایل دارد که به ترکیه نزدیک‌ترند.

 

اختلافات میان گروه  نیروهای دموکراتیک سوریه و شورای میهنی کرد موجب شد که این شورا نتواند در حکمرانی شمال‌شرقی سوریه مشارکت کند و گروه‌های نظامی وفادار به  نیروهای دموکراتیک سوریه و اجزای آن، در برخی موارد اعضای شورا را بازداشت کرده‌اند که هنوز برخی از آن‌ها در زندان هستند.