اجرای کرسنت اقتصادی بود یا تعلیق آن؟

گروه اقتصادی: رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز گفت: عدم اجرای قرارداد کرسنت تا الان ۲.۴ میلیارد دلار حکم صادرشده علیه ایران دارد و ادعای کرسنت درباره بخش دوم قرارداد نیز رد شده است. از طرفی عایدی ایران از اجرای این قرارداد ۲۰۰ میلیون دلار بود.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از قدس انلاین، وی افزود: اجرای این قرارداد بدین معنا بود که گازی به ارزش ۴۰ میلیارد دلار به کرسنت داده شود و تنها ۲۰۰ میلیون دلار نصیب ایران شود که یک ضرر بزرگ نسبت به جریمه ۲.۴ میلیارد دلاری است.

قرارداد کرسنت قراردادی برای فروش روزانه 15 میلیون متر مکعب از گاز ترش میدان سلمان است، که در سال ۱۳۸۱ و در زمان وزارت بیژن نامدار زنگنه در دولت هفتم مابین شرکت کرسنت پترولیوم و شرکت ملی نفت ایران منعقد گردید. بر اساس مفاد این قرارداد، مقرر شده بود که از سال ۲۰۰۵ با احداث خط لوله در خلیج فارس، گاز فرآورده نشده میدان سلمان در اختیار شرکت کرسنت قرار گرفته و این شرکت نیز گاز ایران را به کشور امارات صادر کند.
اسناد حقوقی این قرارداد شامل 1 قرارداد اصلی، 2 اصلاحیه و 6 الحاقیه (توافقنامه جانبی) است. در میان الحاقیه‌های امضا شده پس از قرارداد اولیه، الحاقیه سوم، پنجم و ششم بسیار حائز اهمیت هستند.

اواخر سال 84 و پس از گزارش و هشدارهای متعدد نهادهای امنیتی و نظارتی همچون شورای عالی امنیت ملی، سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و... پیرامون آسیب‌ها و انتقادات مختلف، دستور لغو این قرارداد از سوی رئیس وقت دیوان محاسبات صادر گردید.
شرکت کرسنت در سال 1388 و بعد از گذشت حدود 3 سال از موعد مقرر برای اجرایی شدن این قرارداد (سال 1385)، به دلیل توقف یکجانبه آن از سوی ایران، به دادگاه بین المللی لاهه شکایت کرد. در فاصله سال 1388 تا پایان دولت دهم، نماینده ایران دو مرحله در دادگاه لاهه حاضر گردید که با ادعای وجود فساد در عقد این قرارداد، خواستار ملغی شدن آن گردید.
اشکالات و انتقادات اصلی به قرارداد کرسنت
1- قیمت گاز تحویلی به شرکت کرسنت: در این رابطه سه نکته حائز اهمیت است:
- در زمان آغاز مذاکرات با شرکت کرسنت ( سال‌های 77 و 78) قیمت جهانی هر بشکه نفت خام حدود 12 تا 14 دلار محاسبه می‌شد. بر همین اساس قیمت گاز در این قرارداد بر مبنای نفت خام 18 دلاری مطرح گردید. اما در زمان عقد قرارداد (2001 میلادی- 1380 شمسی) قیمت جهانی نفت خام به 24 دلار نیز رسید که بر این اساس می‌بایست قیمت مبنا در قرارداد نیز افزایش می‌یافت.
در این قرارداد قیمت گاز تحویلی در دوره 7 ساله ثابت تعیین شد؛ در حالیکه قیمت جهانی نفت خام از سال 2001 تا 2004 حدود دو برابر افزایش یافت و از هر بشکه‌ای 40 دلار نیز گذشت (نمودار پایین)! همچنین ایران می‌توانست در فرصت الحاقیه ششم (2004 میلادی- تیرماه 1383 شمسی) قیمت گاز تحویلی را برمبنای قیمت به‌روز نفت خام در بازار جهانی افزایش دهد، اما از این کار غفلت کرد!