کردهای سوریه در تیررس اردوغان

به گزارش بولتن نیوز به نقل از کردپرس، محاصره کوبانی از سپتامبر ۲۰۱۴ تا ژانویه ۲۰۱۵ توسط داعش و دفاع قهرمانانه نیروهای کرد در شمال سوریه، نقطه عطفی در جنگ علیه داعش بود. اکنون، با سقوط حکومت بشار اسد، کوبانی بار دیگر نقشی کلیدی در جلوگیری از احیای این گروه تروریستی ایفا خواهد کرد.

در آن زمان، ترکیبی از حملات هوایی ائتلاف و ارسال تسلیحات، مهمات و تجهیزات پزشکی توسط آمریکا، همراه با حمایت حضوری نیروهای پیشمرگه کرد از عراق، منجر به پیروزی بر داعش شد. این امر همچنین به تصمیم آمریکا برای مسلح کردن و آموزش نیروهای مخالف سوری منجر شد که تشکیل نیروهای دموکراتیک سوریه تحت رهبری کردها را در پی داشت و راه را برای شکست داعش در رقه در اکتبر ۲۰۱۷ هموار کرد.

برنارد-هنری لِوی، فیلسوف فرانسوی، در اوج این نبرد، از ترکیه به دلیل برتری دادن داعش بر کردها و همچنین اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه انتقاد کرد و گفت که « ترس وسواسی گونه از شکل‌گیری یک کیان نوپای کردی در نزدیکی مرزهایش ذهن او را مخدوش شده است.»

لِوی ویرانی کوبانی را با گوئرنیکا، کاونتری، استالینگراد، سارایوو، گروزنی و حلب مقایسه کرد. او اظهار داشت: «زیرا کوبانی نه تنها یک نماد بلکه یک کلید مبارزه است و سقوط آن فاجعه‌ای خواهد بود.»

اکنون با تکرار وقایع گذشته روبرو هستیم. در ترکیه، مبارزه کردها برای دستیابی به نوعی خودگردانی و به رسمیت شناختن خقوق فرهنگی کردها توسط اردوغان محدود شده است. روند صلح با حزب کارگران کردستان، که با مذاکرات اسلو و آتش‌بس در سال ۲۰۱۳ آغاز شد، برای جلب حمایت از جاه‌طلبی‌های ریاست‌جمهوری او طراحی شده بود. این روند در نهایت به توافق‌نامه دولماباغچه، یک طرح صلح ده‌گانه که در فوریه ۲۰۱۵ بین حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) و دولت ترکیه به امضا رسید، منجر شد.

با این حال، در مارس همان سال، صلاح‌الدین دمیرتاش، رئیس مشترک سابق حزب کردگرای سابق HDP، در یک نشست سه بار گفت: «ما شما را رئیس‌جمهور نخواهیم کرد.» این حزب  در انتخابات ژوئن، هشتاد کرسی از ۵۵۰ کرسی پارلمان ترکیه را به دست آورد و حزب حاکم عدالت و توسعه اکثریت را از دست داد. در ژوئیه، جنگ با  پ.ک.ک از سر گرفته شد و حزب عدالت و توسعه در یک انتخابات زودهنگام در نوامبر، اکثریت خود را دوباره به دست آورد.

یک سال بعد، دمیرتاش زندانی شد و مردم در همه‌پرسی سال ۲۰۱۷،  طرح ایجاد ریاست‌جمهوری اجرایی مورد نظر اردوغان را پذیرفتند. در سال ۲۰۲۱، اقداماتی برای ممنوعیت HDP صورت گرفت که این حزب ناچار شد نام خود را به حزب مردم برابری و دموکراسی یا  (DEM) تغییر دهد. دمیرتاش در ماه مه سال گذشته، به دلیل نقششدر اعتراضات سال ۲۰۱۴ علیه بی‌عملی دولت ترکیه در مقابله با محاصره کوبانی توسط داعش به ۴۲ سال زندان محکوم شد.

اردوغان شاید با نگاهی به میراث خود، در پیام سال نو درباره نیاز به وحدت سخن گفت. او در سخنرانی دیگری، بر لزوم وحدت گروه‌های قومی ساکن ترکیه تأکید کرد و ترک‌ها، کردها، عرب‌ها و فارس‌ها را «برادر» خواند. این امر بی‌شک با ابتکار عمل متحد سیاسی او، دولت باغچه لی، رهبر حزب حرکت ملی  برای رسیدن به توافق با DEM و جذب عبدالله اوجالان، رهبر  پ.ک.ک، برای یافتن راه‌حلی برای مسئله کردها مرتبط است.

با این حال، این اقدام با عزل شهرداران منتخب و سرکوب فرهنگ کردها در ترکیه همخوانی ندارد.

در مورد سوریه، مسئله خودگردانی کردها و اتحاد میان ایالات متحده و  نیروهای دموکراتیک سوریه برای مبارزه با داعش مانعی برای ترکیه ایجاد کرده است. هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در دیداری با احمد الشرع، رهبر کنونی سوریه گفت که جایی برای شبه‌نظامیان کرد وجود ندارد و خواستار انحلال یگان‌های مدافع خلق (YPG) شد که ستون فقرات  نیروهای دموکراتیک سوریه است.

جان ساورز، رئیس پیشین MI6 و سفیر سابق بریتانیا در سازمان ملل، معتقد است که اردوغان سوریه را از دریچه تحریف‌شده مسئله کردها می‌نگرد. با وجود این‌که شباهتهایی وجود دارد اما احمد ترک، سیاستمدار باسابقه کرد، مرتبط بودن حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک را با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه در تلاش برای ایجاد صلح، قابل مقایسه نمی‌داند.

وقتی نیروهای بشار اسد در سال ۲۰۱۲ از شمال شرقی عمدتاً کردنشین سوریه عقب‌نشینی کردند، کردها تاسیس اداره خودگردان  را اعلام کردند. PYD ، شاخه سیاسی آن، با توجه به عضویت آن به همراه پ.ک.ک در KCK (اتحادیه جوامع کردستان)، با پ.ک.ک مرتبط است.

فرانچسکو سیکاردی معتقد است سیاست ترکیه در سوریه تحت تأثیر سیاست داخلی بوده است زیرا عملیات نظامی ترکیه در سوریه بر میزان محبوبیت اردوغان تأثیر گذاشته است. به‌عنوان مثال، حدود ۹۰ درصد از مردم ترکیه از عملیات «شاخه زیتون» دولت ترکیه برای تهاجم و اشغال منطقه کردنشین عفرین در سال ۲۰۱۸ حمایت کردند.

با این حال، در همراهی شرم‌آور ترکیه با شورشیان موسوم به ارتش آزاد تحت حمایت این کشور، فهرستی مستند ثبت شده است.

دونالد ترامپ در دور اول ریاست خود بر آمریکا، در اکتبر ۲۰۱۹ و پس از تماس تلفنی با رئیس‌جمهور ترکیه، عملیات سوم ترکیه در مرزهای سوریه به نام عملیات «چشمه صلح» را تأیید کرد. ترامپ این تصمیم را «استراتژیک و درخشان» خواند اما مایک والتز، مشاور امنیت ملی منصوب وی، آن را در آن زمان «یک اشتباه استراتژیک» دانست.

ویلیام وی. روباک، دیپلمات ارشد آمریکایی در شمال سوریه، در یک یادداشت، این عملیات را «یک نمایش فاجعه‌بار» و «تلاشی با نیت پاکسازی قومی» خواند که به طرح اردوغان برای جایگزینی جمعیت کرد با پناهجویان سوری از ترکیه اشاره داشت. در پی اشغال ترکیه در عفرین، جابه‌جایی مشابهی در کوچ دادن کردها و جایگزین کردن آنها با اعراب رخ داد.

ارتش آزاد تحت حمایت ترکیه، پس از سقوط دولت بشار اسد، کردها را از تل رفعت بیرون راند و به سمت منبج پیشروی کرد. نگرانی این است که منبج نقطه شروعی برای حمله به کوبانی با حمایت ترکیه باشد. به گفته هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، زمان از بین رفتن نیروهای کرد سوریه فرا رسیده است. همچنین اردوغان اظهار داشته است که ترکیه آماده مداخله برای جلوگیری از «تجزیه» سوریه است.

گزارش‌هایی نیز مبنی بر اینکه ائتلاف به رهبری آمریکا ساخت یک پایگاه نظامی در کوبانی را آغاز کرده است، وجود دارد اما پنتاگون این موضوع را رد کرده است. با این حال، پنتاگون اذعان کرده است که اکنون ۲۰۰۰ نیروی آمریکایی در سوریه حضور دارند که بیش از دو برابر نیروی است که قبلاً تصور می‌شد در مناطق تحت کنترل کردهای سوریه حضور داشته باشند.

مارکو روبیو، گزینه پیشنهادی ترامپ برای وزارت خارجه آمریکا، منتقد سیاست خارجی و سابقه حقوق بشری ترکیه است. مایک والتز، مشاور امنیت ملی جدید نیز در همکاری برای تصویب لایحه‌ای برای اعمال تحریم علیه ترکیه، به دلیل حمله به نیروهای کرد هم‌پیمان آمریکا در شمال سوریه نقش داشت.

با توجه به تهدید بالقوه داعش و احتمال قدرت گرفتن دوباره داعش، لازم است آمریکا درباره سیاست خود در مورد سوریه و کردهای این کشور، داعش و ترکیه شفاف سازی کند.