صف 20 کیلومتری تانکرهای شبح قاچاق بنزین و گازوئیل از کشور / بدون آگاهی متولیانِ مبارزه با قاچاق سوخت، امکان ندارد

گروه انرژی: اگر فرض کنیم همه بنزین و گازوئیل بوسیله تریلی های حمل فراورده های نفتی قاچاق بشود، برای قاچاق روزانه 30 میلیون لیتر فراورده از کشور به حدود 1500 تانکر تریلی نیاز است که اگر با فاصله یک متری از هم حرکت کنند؛ صف ناوگان شبحی که مخفیانه بنزین و گازوئیل و فراورده های نفتی یارانه ای را از کشور خارج می کنند به 20 کیلومتر می رسد؛ این حجم عظیم از قاچاق، بدون آگاهی متولیانِ مبارزه با قاچاق سوخت، امکان ندارد.

به گزارش بولتن نیوز، به گفته مسعود پزشکیان: «تولیدکننده و عرضه‌کننده ما هستیم، این ۲۰ میلیون لیتر چگونه گم می‌شود؟ ما را دار هم بزنند، کم کاری نکردند. یک، صد یا هزار لیتر که نیست! حتماً من بلد نیستم نظارت کنم. بعد هم راحت می‌آییم پشت تریبون می‌گوییم این اتفاق افتاد. عین همین [مسئله] در برق و آب نیز هست. هر جا را که نگاه می‌کنیم، مشکل داریم. در دنیایی که همه چیز تحت کنترل و رصد است، ما بیست میلیون لیتر روزانه گم می‌کنیم و نمی‌فهمیم چگونه این اتفاق می‌افتد.»

پس از این اظهارات یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در واکنش به این موضوع می گوید: «تنها سوخت قاچاق نمی‌‏شود بلکه منابع کشور دائم در حال خروج از کشور است.»

در مورد قاچاق عمده سوخت از کشور، دکتر قالیباف ریاست مجلس هم گفته است روزانه ۳۰ میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می‌شود و معتقد است که این حجم قاچاق ‘سازماندهی شده است’

به گفته: «ابوالفضل ظهره‌‏وند، یک جریان آربیتراژ (قاچاق) در تمام حوزه‌‏ها وجود دارد که یکی از آن‌ها سوخت است. کل منطقه سر سفره ایران نشسته است. این تازگی ندارد و از بعد از جنگ این روندها شروع شده و هنوز هم ادامه دارد و هر کجا بخواهند دست بزنند یک جای دیگر مشکل ایجاد می‌‏شود به همین دلیل مجبورند دفع افسد به فساد کنند.»

البته خبر قاچاق عمده و سازمانیافته قچاق سوخت تازگی ندارد و شش سال قبل هم خبری درباره‌ی گم شدن روزانه‌ی ۲۰ میلیون لیتر بنزین در رسانه‌ها منتشر شده بود.

در این رابطه حسن خسروجردی، عضو اتحادیه‌ی صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران در شهریور ۹۷ گفته است: دست‌کم ۲۰ میلیون لیتر بنزین به کشورهای همسایه به شکل روزانه قاچاق می‌شود‌.

البته سردار احمدعلی گودرزی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا نیز در مهر ۱۴۰۳ گفته است: اعداد مطرح‌شده درباره‌ی قاچاق بنزین به هیچ وجه درست نیستند و با توجه به افزایش روزافزون خودروهای داخلی، عمده بنزین تولیدی در کشور از سوی خودروهای داخلی مصرف می‌شود.

البته او آمار قاچاق روزانه‌ی ۲۰ میلیون لیتر گازوئیل را تایید می‌کند و می‌گوید: حجم کشفیات کشور در حوزه قاچاق سوخت حاکی از قاچاق روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر نفت‌گاز در کشور است.

با کنار هم قرار دادن آنچه دکتر پزشکیان و قالیباف، خسروجردی و گودرزی اعلام کرده‌اند می‌توان نتیجه گرفت که قاچاق عمده سوخت در کشور توسط تیم هایی صورت می گیرید که دارای سهمیه های عمده بوده و امکان ردیابی مصارف آنها در کشور نیست و با روش هایی در حال فاچاق عمدهفراورده های نفتی بخصوص بنزین و گازوئیل در کشور هستند!

درباره‌ی نحوه‌ی ‘قاچاق سازمان‌یافته’ در گذشته هم بحث های زیادی مطرح بوده که یکی از جنجالی ترین آن ها به دوران دولت محمود احمدی‌نژاد بر می گردد که با اشاره به حجم بالای قاچاق در کشور گفته بود: تمام مرزهای غيرقانونی بايد بسته شود. مال فلان سازمان است، مال فلان نهاد است، مال فلان دستگاه است. هر کس يک جايی را سوراخ کرده و برای خودش می برد و می آورد.

اخیرا مالک شریعتی، نماینده مجلس شورای اسلامی نیز به موضوع قاچاق سوخت از کشور پرداخته و گفته است روزانه بیش از ۵ میلیون لیتر انواع سوخت شامل بنزین و گازوئیل به افغانستان قاچاق می‌شود.

همچنین، در سال گذشته گزارشی به نقل از آژانس اطلاعات داخلی پاکستان  منتشر شده که طبق آن ادعا شده است که سالانه چیزی حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون لیتر سوخت،‌ از ایران به این کشور قاچاق می‌شود؛ یعنی چیزی حدود 5.7 میلیون لیتر در روز!

قاعدتا در مرزهای جنوبی و شمالی و غربی کشور هم شاهد همین فرایند در قاچاق سازمان یافته سوخت و فراورده های نفتی از کشور هستیم که در مجموع به رقم 20 تا 30 میلیون لیتر اعلامی توسط ریاست جمهوری و ریاست مجلس می رسد.

برخی مسیرهای قاچاق سوخت

 برخی کارشناسان اعتقاد دارند خروج گازوئیل در پوشش ترانزیت صوری یکی از روش هایی است که براساس آن قاچاقچیان بدون ورود گازوئیل به داخل کشور، گازوئیل یارانه‌ای داخلی را بارگیری ‌ و با جعل اسناد تحت عنوان گازوئیل ترانزیتی از کشور خارج می‌کنند.

یک مسیر کم‌دردسرتر، قاچاق سوخت با قطارهای باری است، چرا که به‌دلیل نظارت کمتر روی حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل جاده‌ای، تجمیع‌کنندگان، گازوئیل را به وسیله حمل ونقل ریلی تا شهرهای مرزی حمل می‌کنند و تحویل قاچاقچیان سوخت می‌دهند.

 مسیر  دیگر هم خروج گازوئیل با تعبیه مخزن جاساز در تانکرهای صادراتی است. در این روش قاچاقچیان از روش اظهار فرآورده‌های پایه روغنی که نیازی به ارائه فاکتور منشأ برای اظهار در گمرک ندارند ‌سوء استفاده می‌کنند. آنها تعبیه جاساز و نصب آنها در دریچه‌های تانکرهای حمل این فرآورده‌ها که ازآنجا نمونه‌برداری انجام می‌شود، فرآورده روغنی را در آن محفظه می‌ریزند و بقیه حجم تانکر را با گازوئیل پر ‌ و به خارج از کشور قاچاق می‌کنند.

 راه دیگر هم قاچاق گازوئیل با سوءاستفاده از سهمیه سوخت شناورهاست، چرا که شناورهای داخلی اعم از لنج‌های صیادی و باربری و شناورهای سنگین‌تر با ارائه مانیفست حمل بار، با توجه به حجم بار و نوع شناور خود سوخت یارانه‌ای دریافت می‌کنند و صاحبان شناورها بدون حمل بار با دریافت مانیفست، سوخت یارانه‌ای را در آب‌های آزاد می‌فروشند.

همچنین قاچاق از طریق مبادی غیررسمی هم صورت می‌گیرد که شامل مرزهای زمینی و صعب‌العبور کوهستانی دور از نظارت مرزبانی و گمرک، خورها و اسکله‌های غیرمجاز و متروکه و مسیرها و معابر مرزی غیررسمی می‌شود.

روش دیگر این است که قاچاقچیان با استفاده از گازوئیل به جای روغن پایه یا تصفیه دوم، گازوئیل را به کشور افغانستان و دیگر کشورهای همسایه قاچاق می‌کنند؛ به‌نحوی که با توجه به شباهت بسیار زیاد سوخت تقطیری با گازوئیل (شباهت بالای 80درصد) کارخانه‌های تصفیه دوم بعد از اینکه سوخت تقطیری تولیدشده در فرایند تصفیه روغن‌سوخته را در مشعل‌های کارخانه خود می‌سوزانند، مجوز صادرات سوخت تقطیری تولیدشده خود را طی چندین سال یکباره دریافت ‌ و گازوئیل یارانه‌ای تجمیعی را در قالب سوخت تقطیری با استفاده از این مجوز به خارج از کشور صادر می‌کنند.

علاوه بر این، یکی دیگر از متهمان اصلی قاچاق سوخت، نیروگاه ها هستند. در این باره مالک شریعتی گفته 1.5 میلیارد لیتر، آمار رسمی قاچاق سالانه سوخت مایع در نیروگاه‌هاست که عمده قاچاق گازوئیل است و هیچ نظارتی بر آن انجام نمی‌شود . تانکرها گازوئیل را در نیروگاه‌ها تخلیه نمی‌کنند.

در همین زمینه یاشار سلطانی نوشته است: «بنا به تحقیقات صورت گرفته می‌توان گفت که تانکرهای قاچاق در ایران با سه شیوه خاص در حال جابه‌جایی سوخت قاچاق هستند.

مسیر اول استفاده از حواله‌های جعلی است. بسیاری از تانکرها حواله جعلی دارند که چنین حواله‌ای را با هماهنگی پتروشیمی‌ها و عناصر هماهنگ در این ارگان‌‎ها شبیه‌سازی کرده و به وسیله‌ی آن محصول را جابه‌جا می‌کنند.

شیوه‌ دوم قاچاق سوخت؛ استفاده از «حواله دوبل» است. حواله دوبل حواله‌ای است که یه بار در جریان تحویل قانونی بار استفاده، اما مهر نمی‌شود. به این ترتیب که سوخت تحویل نیروگاه یا جایگاه سوخت می‌شود، اما با پرداخت اندک پولی از مهر کردن حواله جلوگیری می‌شود تا در جابه‌جایی‌های بعدی از آن استفاده شود.

حواله دوبل با هماهنگی مبدأ یعنی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و مقصد یعنی جایگاه و مخازن تحویل مصرف کننده مانند نیروگاه‌ها و صنایع انجام می‌شود.سومین شیوه هم حمل محصول بدون حواله یا همان « اوکی گیری»  است.»

به گزارش بولتن نیوز، به هر حال آنطور که پیداست، فقط در بحث بنزین روزانه بین 20 تا 30 میلیون لیتر در بهترین حالت قاچاق می‌شود که به معنای تردد روزانه 1000 تا 1500 تریلی تانکر 20000 لیتری است و به این تعداد تریلی باید تانکرهای حمل روغن پایه تصفیه دوم را هم اضافه کرد؛ حجم عظیمی از ناوگان حمل و نقل  که نمی‌توان آن را به تردد چند نیسان تقلیل دارد و به نظر می‌رسد مافیای اصلی قاچاق بنزین و گازوئیل در کشور، پشت مباحثی، چون سوخت‌بران و معیشت مردم مرزی، پنهان شده‌اند.

نتیجه

اگر فرض کنیم همه بنزین و گازوئیل بوسیله تریلی های حمل فراورده های نفتی قاچاق بشود، برای قاچاق روزانه 30 میلیون لیتر فراورده از کشور به حدود 1500 تانکر تریلی نیاز است که اگر با فاصله یک متری از هم حرکت کنند؛ صف ناوگان شبحی که مخفیانه بنزین و گازوئیل و فراورده های نفتی یارانه ای را از کشور خارج می کنند به 20 کیلومتر می رسد؛ این حجم عظیم از قاچاق، بدون آگاهی متولیانِ مبارزه با قاچاق سوخت، امکان ندارد.