طرح بنزینی جدید دولت در جایگاه نقد کارشناسان

به گزارش بولتن نیوز به نقل از فارس؛ «تغییر قیمت بنزین مطرح نیست، مخصوصاً در آن حدی که در کارت سوخت موجود است. افرادی که نیازمند هستند می‌توانند از نرخ پایین بهره‌مند شوند، ولی برای مصرف اضافی باید قیمت واقعی را پرداخت کنند.» اینها توضیحات شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور، در حاشیه جلسه هیئت دولت درباره طرح بنزین به نفر است.

وی تأکید کرد که دولت حامی تخصیص بنزین بر اساس کد ملی است و هدف این طرح را عدالت در بهره‌برداری از یارانه انرژی عنوان کرد.

طرح بنزین به نفر چیست؟

طرح بنزین به نفر ایده‌ای است که در آن به‌جای تخصیص بنزین به خودروها، سهمیه‌ای ثابت به‌صورت ماهانه برای هر شهروند ایرانی در نظر گرفته می‌شود.

این سهمیه می‌تواند در بازار مشخصی خریدوفروش شود. هدف از اجرای این طرح، توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی و جلوگیری از اسراف بنزین توسط خودروهای پرمصرف است.

فارغ از هر جهت‌گیری کارشناسی پیرامون این طرح، بیان یک طرح ایجابی پیرامون مسئله بنزین از سمت دولت و پایان بی‌تصمیمی در این حوزه شایسته تقدیر است. در ادامه این گزارش کارشناسان جزئیات بیشتری از بنزین به نفر را به جایگاه نقد می‌برند.

تجربه پایلوت در قشم و کیش

طرح بنزین به نفر ابتدا به‌صورت آزمایشی در جزایر قشم و کیش اجرا شد اما نتوانست انتظارات را برآورده کند. کارشناسان معتقدند که دلایل شکست این پایلوت به موارد زیر برمی‌گردد.

عدم آمادگی زیرساختی: سیما غفاری کارشناس انرژی می‌گوید که بازار خریدوفروش سهمیه بنزین به‌درستی ایجاد نشد و ابزارهای لازم مانند پلتفرم‌های دیجیتال و قوانین شفاف در دسترس نبود.

ناهماهنگی در اطلاع‌رسانی: همچنین محمد پورحمید کارشناس انرژی اعتقاد دارد که مردم و کسب‌وکارهای محلی از اهداف و نحوه اجرای طرح آگاهی کافی نداشتند.

مقاومت فرهنگی: از طرفی سیدرضا حامدی دیگر کارشناس انرژی می‌گوید که برخی از شهروندان با ایده فروش سهمیه خود و استفاده از گزینه‌های جایگزین همچون CNG کنار نیامدند.

اجرای توامان بنزین به نفر و شیوه عادی تحصیص بنزین: یکی از مجریان پروژه بنزین به نفر، در کیش، مصطفی زمانیان می‌گوید که اجرای همزمان شیوه عادی تخصیص و بنزین به نفر در کیش این طرح را از انتفاع خارج کرده و اساسا این طرح به درستی اجرا نشد.

ملزومات اجرای طرح در سطح ملی

برای اجرای موفق این طرح، دولت باید پیش‌شرط‌های زیر را فراهم کند:

نخست ایجاد بازار رسمی بنزین است، این بازار باید امکان خریدوفروش سهمیه بنزین را برای افراد فراهم کند. همچنین باید از وقوع احتکار و سفته‌بازی جلوگیری شود.

همچنین توسعه زیرساخت‌های جایگزین نیز باید  در دستور کار باشد. بر این مبنا توسعه جایگاه‌های CNG برای خودروهای دوگانه‌سوز و تشویق مردم به استفاده از آن می‌تواند فشار بر بازار بنزین را کاهش دهد.

همچنین توسعه سامانه‌های نظارتی برای شفافیت و جلوگیری از سوءاستفاده، سامانه‌های هوشمند نظارتی و کنترلی ضروری است.

ابهامات و انتظارات از دولت

درحالی‌که ایده تخصیص بنزین به کد ملی جذاب به نظر می‌رسد، همچنان ابهامات زیادی درباره آن وجود دارد:

میزان سهمیه: دولت هنوز به‌صورت دقیق مشخص نکرده است که سهمیه ماهانه هر کد ملی چقدر خواهد بود.

نحوه مدیریت بازار: آیا بازار بنزین به‌صورت آزاد و بدون محدودیت فعالیت خواهد کرد؟ یا نرخ‌گذاری خاصی اعمال می‌شود؟

حمایت از دهک‌های کم‌درآمد: مشخص نیست که در این طرح، اقشار کم‌درآمد چگونه از حمایت بیشتری برخوردار خواهند شد.

کارشناسان انتظار دارند که دولت شفافیت بیشتری درباره این طرح ارائه دهد و پاسخ‌های روشن‌تری به سؤالات مردم و نمایندگان مجلس بدهد.

طرح بنزین به نفر با هدف تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی مطرح شده، اما اجرای موفق آن نیازمند رفع ابهامات، فراهم کردن زیرساخت‌ها و آگاهی‌بخشی عمومی است.

تجربه ناموفق پایلوت نشان داد که چالش‌های عملیاتی و اجتماعی این طرح نباید نادیده گرفته شود. حال دولت باید با شفافیت بیشتر و اتخاذ تدابیر لازم، اعتماد عمومی را جلب کند و مانع از شکست در مرحله ملی شود.