كشفي بزرگ كه پزشكي را متحول كرد

به گزارش بولتن نیوز - دكتر حسين شهزادي - فوق تخصص قلب كودكان - مركز قلب شهيد رجايي، حدود 130 سال قبل٬ در 8 نوامبر سال 1895 ميلادي٬ ويلهلم رونتگن (Wilhelm Conrad Rontgen)٬ فيزيكدان آلماني٬ موفق شد براي نخستين بار پرتوهاي اشعه ايكس (X) را كشف كند و به كار گيرد. وي براي اين كشف بزرگ اولین جایزه نوبل فیزیک را در سال 1901 دریافت کرد. اين كشف بزرگ٬ نويد بخش آغازعصر فیزیک مدرن و متحول كننده دانش پزشکی بود.

رونتگن در سال 1845 در آلمان متولد شد. او تنها فرزند خانواده بود و پدرش تاجر پارچه بود. وي از كودكي عاشق طبيعت و كشف پديده هاي فيزيكي بود. در سال 1869 پس از دريافت دكتراي فيزيك و مهندسي مكانيك از دانشگاه زوريخ٬ به كار و تدريس و پژوهش در فيزيك مشغول شد.

رونتگن هنگام آزمایش و بررسي برروي پرتوهای كاتدي در یک لوله شیشه ای نیمه تخلیه شده (لوله اشعه کاتدی)٬ متوجه پرتوهاي درخشاني شد که از صفحه‌ای با پوشش شیمیایی در نزدیکی آنها می‌آمد. او این نظریه را مطرح کرد که وقتی پرتوهای کاتدی (الکترون ها) به دیواره شیشه ای لوله برخورد می کنند، مقداری تشعشع ناشناخته تشکیل می شود که در سراسر اتاق حرکت می کند و وقتي به صفحه‌ای با پوشش شیمیایی برخورد می کند باعث ايجاد فلورسانس يا همان پرتوهاي درخشان می شود. با توجه به ماهیت نامشخص اين پرتوها، او این پدیده را تابش ایکس (X) نامید.

رونتگن سپس به بررسي اثرات اين پرتو بر روي مواد مختلف پرداخت و متوجه شد اين پرتو از بعضي اجسام عبور مي كند و از بعضي ديگر عبور نمي كند. وي همچنين دريافت كه قابليت عبور اشعه ايكس از اجسام مختلف را مي توان با فيلم عكاسي ثبت كرد.

رونتگن کاربرد پزشکی اشعه ايكس را زمانی کشف کرد که تصویری از دست همسرش "Anna Bertha Ludwig" با استفاده از اشعه ايكس روی یک صفحه عکاسی ايجاد كرد. عکس دست همسرش و تصوير حلقه انگشتش ٬ اولین عکس قسمتی از بدن انسان با استفاده از اشعه ایکس بود. همسرش وقتی عکس را دید گفت : " تصوير پس از مرگم را دیده ام...!!! "

تصوير عكس دست همسر رونتگن با اشعه ايكس

اشعه ایکس به سرعت در پزشکی وارد عمل شد. اولین کاربردهاي اشعه ايكس برای تصویربرداری پزشکی پس از مدت كوتاهي در سال 1896 اتفاق افتاد. امروزه با پيشرفت دانش پزشكي و مهندسي و با استفاده از اشعه ايكس٬ بسياري از بيماري ها قابل تشخيص و درمان به موقع هستند و انسانهاي بسياري از مرگ نجات مي يابند. امروزه حتي تصور يك روز بدون اشعه ايكس در پزشكي غير ممكن است. انواع آنژيوگرافي ها٬ اقدامات تهاجمي قلبي-عروقي٬ مطالعات و اقدامات تهاجمي الكتروفيزيولوژي٬ سي تي آنژيوگرافي و انواع گرافي ها و سي تي اسكن از نقاط مختلف بدن و ... نمونه هايي از كاربرد روزمره اشعه ايكس در پزشكي هستند.

رونتگن جوايز و افتخارات علمي بسياري را به دست آورد كه مهمترين آنها كسب جايزه نوبل فيزيك در سال 1901 بود. علي رغم همه اين افتخارات٬ وي يك انسان بسيار متواضع و فروتن بود. وي مهربان و مؤدب بود و همیشه دیدگاه ها و مشکلات دیگران را درک می کرد. رونتگن به دنبال ثبت اختراع و اكتشاف برای خود نبود و معتقد بود که آنها باید بدون هزینه در جهت اعتلاي دانش بشري در دسترس عموم قرار گیرند. وي همچنين مبلغ جايزه نوبل خود را جهت پژوهش به دانشگاه اعطا كرد.

روز 8 نوامبر(18 آبان)٬ به افتخار سالروز كشف رونتگن٬ روز جهاني راديولوژي نام گذاري شده است. تاكنون 55 تمبر يادبود از 40 کشور جهان برای بزرگداشت رونتگن به عنوان کاشف اشعه ایکس منتشر شده است. يك عنصر در جدول عناصر٬ يك قله در قطب جنوب و يك سياره در فضا به نام وي نام گذاري شده است.

رونتگن در 10 فوريه سال 1923 بر اثر بيماري سرطان درگذشت.

"... اغلب در طبیعت معجزات شگفت انگیزی ایجاد مي شود که كشف آنها از مشاهدات معمولي بشر آغاز مي شود... ولي  با این حال، اين يافته ها تنها توسط افراد خردمند و زيرك و با دقت شناخته می شوند ... ویلهلم رونتگن امکانات فراواني را براي بشر به وجود آورد و جان‌های بی‌شماری را نجات داد..."