هفتاد و دومين سالروز اولين عمل جراحي موفق قلب باز در جهان

به گزارش بولتن نیوز ، هفتاد و دو سال قبل در 2 سپتامبر سال 1952 ٬ اولين عمل جراحي موفق قلب باز در جهان توسط دكتر فلويد جان لوييس (Floyd John Lewis) و همكارانش در دانشگاه مينه سوتا آمريكا انجام شد. دختري 5 ساله مبتلا به بيماري مادرزادي قلبي نقص ديواره بين دهليزي (ASD) با استفاده از روش كاهش شديد دماي بدن (هايپوترمي عميق) با موفقيت تحت عمل جراحي بستن نقص ديواره بين دهليزي قرار گرفت. اين اولين عمل جراحي قلب باز در جهان بود كه  زير ديد مستقيم جراح انجام مي شد.

در تاريخ دانش پزشكي تا قرنها به اعتقاد پزشكان و محافل علمي جهان٬ قلب به دليل نوع عملكردش٬ عضوي غير قابل جراحي در نظر گرفته مي شد. با تلاش پزشكان در انتهاي دهه 1930 ميلادي٬ جراحي هاي بسته و محدودي روي عروق قلب انجام شد. انجام جراحي بستن مجراي شرياني باز(PDA) در سال 1936 و جراحي ايجاد ارتباط شرياني سيستميك و ريوي براي نجات كودكان مبتلا به بيماري هاي مادرزادي قلبي سيانوتيك يا كبودي دهنده در سال 1944 و همچنين جراحي ترميم تنگي شديد شريان آئورت (كوآركتاسيون) در سال 1944 ٬ نمونه هايي از اين دست بودند اما مشكل اصلي٬ انجام جراحي روي نقايص داخل قلبي بود كه بايد زير ديد مستقيم جراح انجام مي شد.

براي انجام جراحي داخل قلبي به روش جراحي قلب باز و زير ديد مستقيم٬ نياز به روشي بود كه در آن قلب از خون تخليه شود و خون ورودي به آن قطع شود و همچنين به اعضاي حياتي بدن و خود قلب هم آسيب نرسد. پس از سالها كار و تحقيق٬ دكتر لوييس و همكارانش در دانشگاه مينه سوتا دريافتند كه با استفاده از روش كاهش شديد دماي بدن (هايپوترمي عميق) ٬ و رساندن دماي بدن بيمار به 28 درجه سانتي گراد٬ مي توان براي مدت كوتاهي٬ در حد چند دقيقه٬ گردش خون بدن را متوقف كرد بدون آنكه به اندام هاي حياتي بدن آسيبي وارد شود.

آنها با طراحي پتوهاي پلاستيكي مخصوص كه به يك ماشين خنك كننده متصل مي شدند٬ دماي بدن بيمار را مي توانستند تا 28 درجه سرد كنند. در روز 2 سپتامبرسال 1952 ٬ دختري 5 ساله مبتلا به بيماري مادرزادي قلبي نقص ديواره بين دهليزي (ASD) با استفاده از اين روش با موفقيت تحت جراحي قلب باز قرار گرفت. پس از بيهوشي عمومي٬ ابتدا با استفاده از دستگاه طراحي شده٬ دماي بدن بيمار را تا 28 درجه سرد كردند و سپس با باز كردن قفسه سينه  2 سياهرگ اصلي ورودي به قلب را به صورت موقت بستند. قلب خالي از خون شد و چون دماي بدن بسيار سرد بود به اندام هاي حياتي هم آسيبي نمي رسيد. سپس دهليز راست قلب خالي از خون را باز كردند و زير ديد مستقيم نقص ديواره بين دهليزي را بستند و پس از آن سياهرگ ها را باز كردند و دماي بدن را به حد طبيعي 37 درجه رساندند. كل مدت توقف گردش خون 5 دقيقه و 30 ثانيه بود. در طي عمل جراحي براي جلوگيري از ورود هوا و آمبولي هوا به سيستم شرياني بدن٬ شريان آئورت هم به صورت موقت بسته شد و براي خونرساني به عروق كرونر قلب هم٬ خون اكسيژنه شده را با سوزن مخصوص داخل ريشه شريان آئورت تزريق مي كردند.

دكتر لوييس (راست) و دكتر واركو(چپ) و دستگاه هايپوترمي عميق

همكاران دكتر لوييس در اين عمل جراحي بي سابقه در جهان٬ دكتر ريچارد واركو (Richard Varco) و دكتر تاوفيك (Mansur Taufic) و دكتر والتون لايلهي ((Walton Lillehei بودند. با تلاش اين بزرگان براي اولين بار در جهان نقايص مادرزادي داخل قلبي به روش جراحي قلب باز و زير ديد مستقيم انجام شد. يك سال بعد در سال 1953 و با اختراع يكي از بزرگترين دستاوردهاي علمي جهان يعني ماشين قلب و ريه مصنوعي٬ توسط    دكتر جان گيبون (John Gibbon) ٬ جراحي قلب باز در جهان وارد مرحله جديدي شد.

تهيه و تنظيم :

دكتر حسين شهزادي - فوق تخصص قلب كودكان - مركز قلب شهيد رجايي