نابودی خوابی که بایدن برای منطقه دیده بود

 

بلافاصله پس از آغاز حمله، واکنش‌های مختلفی منتشر شد. حمله حماس به تنهایی تا حدی بر این تلاش آمریکا تاثیر داشت، اما واکنش کشورهای منطقه هم احتمال تحقق خواست واشنگتن را بیش از پیش کاهش داد. آمریکا تلاش فراوانی برای عادی‌سازی روابط میان کشوری مانند عربستان با اسرائیل انجام داده بود، اما واکنش عربستان و قطر به طوفان الاقصی نشان داد که تا چه حد میان ریاض و تل‌آویو اختلاف وجود دارد.

 

بیانیه عربستان ضمن غیرقانونی دانستن اقدامات اسرائیل، با حماس همدردی کرد. ریاض در مسیر عادی‌سازی روابطش با تل‌آویو قرار داشت، اما این فاصله‌گیری نشان می‌دهد که بنیان‌های این معماری امنیتی پیشنهادی تا چه حد سست هستند.

 

قطر هم در واکنش خود، اسرائیل را مسئول بحران فعلی دانست. این هم‌صدایی عربستان، قطر و ایران علیه اسرائیل یک تهدید جدی علیه منافع ایالات متحده و نشانگر شکست تلاش‌های جو بایدن برای عادی‌سازی روابط کشورهای منطقه با اسرائیل است.

 

واشنگتن در سه سال گذشته از هیچ تلاشی برای پیشبرد این سیاست جدید خود در خاورمیانه فروگذار نکرده و منابع گزافی را صرف رزمایش‌های نظامی مشترک کرده است. هدف آمریکا از برگزاری این رزمایش‌ها، نشان دادن قدرت مشترک نیروهای مسلح آمریکا و کشورهای عرب منطقه است.

 

اما از ابتدا مشخص بود که این کشورها نظر مساعدی نسبت به این طرح آمریکا ندارند. به عنوان مثال، واکنش کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، خصوصاً عربستان و امارات، همواره بی‌میلی بوده است. امارات هنوز از واکنش نه چندان قاطع آمریکا به حمله موشکی حوثی‌ها در ۲۰۲۲ دلخور است. محمد بن زاید، رئیس کشور امارات بسیاری از تلاش‌های دولت جو بایدن برای دلجویی را رد کرده است. او اخیراً تصمیم گرفت که کشورش را از یک کارگروه نظامی با رهبری آمریکا خارج کند، کارگروهی که از خطوط دریایی پیرامون شبه‌جزیره عربی محافظت می‌کرد.

 

در عین حال، عربستان رفته‌رفته به آمریکا پشت کرده و به چین نزدیک شده است. این نزدیکی با پکن خود نشان می‌دهد که احتمالاً طرح آمریکا اساساً هرگز در این منطقه قابل اجرا نبوده است. ریاض خرید تسلیحاتی خود را از چین افزایش داده و به آمریکا پشت می‌کند. در اوایل سال میلادی جاری هم عربستان از داشتن قصد عضویت در سازمان همکاری شانگهای خبر داد.

 

حال این تحولات برای آمریکا تبعات فراوانی دارد. این باعث می‌شود تا واشنگتن سریعاً در اولویت‌های سیاست خارجه خود در خاورمیانه بازنگری کرده و تعامل خود را با متحدانش در منطقه بازتعریف کند. آمریکا حالا باید آماده ازسرگرفته‌شدن رقابت‌های دیرینه و حتی اتحاد اعراب علیه اسرائیل آماده باشد.

 

طوفان الاقصی و پیامدهایش برای آمریکا نشان‌دهنده این است که هنری کیسینجر، وزیر خارجه سابق آمریکا حق داشت که می‌گفت: حتی وجود یک دشمن مشترک بزرگ هم نمی‌تواند کشورهای متفرق این منطقه را گردهم آورد.»