تضعیف بازدارندگی با معافیت‌های گسترده مالیات بر عایدی سرمایه

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مسیر اقتصاد، فضای رسانه‌ای پیرامون طرح مالیات بر عایدی سرمایه که اردیبهشت ماه در مجلس به تصویب رسید، نشانگر روایت‌های متعدد و غالبا نادرست از مفاد این طرح است. به طور ویژه بخش معافیت‌های طرح که مورد توجه عموم است، به دلیل تغییرات زیاد طرح طی دوره ۳ ساله بررسی در مجلس، دچار مشکل تعدد روایت‌ها شده است.
تعدد و تنوع روایت‌ها از معافیت‌های مالیات بر عایدی سرمایه

از سوی دیگر ابزار اصلی اثرگذاری و بازدارندگی مالیات بر عایدی سرمایه در نرخ، مشمولیت و معافیت آن است. لذا در این گزارش به تبیین موارد معافیت در مورد ۵ نوع دارایی مشمول که در گزارش قبل معرفی شد، پرداخته خواهد شد.

مالیات بر عایدی سرمایه نباید به تقاضای مصرفی برخورد کند. لذا معافیت مالیاتی برای پنج دسته دارایی ذکر شده در طرح مذکور عموما ذیل ماده ۱۳ بیان شده است. البته برای مناطق آزاد تجاری – صنعتی و اشخاص شاغل درکاربری‌های غیرمسکونی، معافیت‌ها و کسورات مالیاتی خاصی ذیل ماده ۲۶ این طرح، اعطا شده است که به معافیت اعطایی به این مناطق در گزارش جداگانه‌ای پرداخته خواهد شد.
معافیت‌های طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی

این معافیت‌ها به صورت تفصیلی نسبت به متن طرح، دسته بندی و در گزارش حاضر ارائه شده است. همچنین در مورد برخی معافیت‌ها توضیحاتی ارائه شده است و به تفکیک دارایی به شرح زیر است:

معافیت‌های املاک و حق واگذاری محل:

۱- یک ملک مسکونی معاف برای هر شخص غیرتجاری بالای ۱۸ سال به شرط نگهداری حداقل سه سال ملک؛ البته سرپرست خانوار می‌تواند هر ۵ سال یکبار شرط تملک حداقل سه سال را نقض کند.

۲- املاک و حق واگذاری محلی که قبل از اجرای قانون خریده شده اند هر چند مازاد بر مصرف باشند به مدت ۳ سال پس از استقرار کارپوشه‌هاي غيرتجاري سامانه مؤديان از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف است. برای اشخاص تجاری ۴ سال ابتدای اجرای قانون، این معافیت برقرار است.

۳- اولین انتقال املاک نوساز (پس از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی) معاف است. یعنی افرادی که در حوزه ساخت مسکن فعالیت می‌کنند و در این حوزه ارزش افزوده دارند، می‌توانند از عایدی سرمایه این حوزه بدون پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه بهره‌مند شوند.

نکته: املاک نیمه ساخته تا قبل از اخذ گواهی اتمام عملیات ساختمانی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند.

۴- کلیه اراضی با کاربری کشاورزی و اراضی فاقد کاربری خارج از محدوده شهر با دوره تملک بالای سه سال اعم از باغ‌­ها و زمین­‌های زراعی بجز باغ ویلاها

۵- کسر مجموع «کل ماليات بر درآمد اجاره» پرداختی توسط اشخاص غیرتجاري تا سقف ۵۰% مالیات بر عایدی سرمایه همان املاک

۶- انتقال قهری (انتقال به صورت ارث نیز قهری محسوب می‌شود)

۷- نقل و انتقال بلاعوض مشروط به درج بلاعوض بودن انتقال در صورت‌حساب الکترونیکی

۸- انتقال املاکی که به دولت تملیک می‌شود (موضوع ماده (۶۸) ق.م.م) و قسمت اخير ماده (۷۰) اين قانون در خصوص مناطق نظامي يا مرافق عامه

۹- عایدی املاک اشخاص غیرتجاری هر سال به میزان معافیت ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم معافیت خواهد داشت.

۱۰- عایدی املاک اشخاص تجاری حقوقی (مشمول ماده ۱۰۵ ق.م.م) با سایر زیان‌ها و زیان سرمایه‌شان جمع می‌شود.

۱۱- املاک مشمول ماده ۷۷ (مالیات ساخت و ساز) مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شوند.

معافیت‌های خودروی سواری شخصی:

۱- معافیت یک خودرو با پلاک شخصی برای هر شخص غیرتجاری بالای ۱۸ سال به شرط مدت تملک حداقل سه سال؛ البته سرپرست خانوار می‌تواند هر ۵ سال یکبار شرط تملک حداقل سه سال را نقض کند.

۲- وسایل نقلیه ای که قبل از اجرای قانون خریده شده اند هر چند مازاد بر مصرف باشند به مدت ۳ سال پس از استقرار کارپوشه‌هاي غيرتجاري سامانه مؤديان از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف است. برای اشخاص تجاری ۴ سال ابتدای اجرای قانون این معافیت برقرار است.

۳- انتقال قهری

۴- نقل و انتقال بلاعوض مشروط به درج بلاعوض بودن انتقال در صورت‌حساب الکترونیکی

۵- خودروهاي داراي پلاک ويژه مناطق آزاد تجاري-صنعتي و ويژه اقتصادي

معافیت‌های طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات:

۱- طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات خریداری شده قبل از اجرای قانون تا یک سال پس از استقرار کارپوشه‌هاي غيرتجاري سامانه مؤديان معاف از مالیات است.

۲- معافیت معادل ۱۵۰ گرم طلای ۱۸ عیار برای هر شخص حقیقی بالای ۱۸ سال به شرط عدم استفاده از این معافیت در ۵ سال گذشته

۳- انتقال قهری

۴- نقل و انتقال بلاعوض مشروط به درج بلاعوض بودن انتقال در صورت‌حساب الکترونیکی

۵- معاوضه با دارایی‌های مشابه همین بخش در صورت صدور صورتحساب الکترونیکی برای اشخاص غیرتجاری

معافیت‌های ارز:

۱- ارز خریداری شده قبل از اجرای قانون تا یک سال پس از استقرار کارپوشه‌هاي غيرتجاري سامانه مؤديان معاف از مالیات است.

۲- انتقال قهری

۳- نقل و انتقال بلاعوض مشروط به درج بلاعوض بودن انتقال در صورت‌حساب الکترونیکی

۴- عایدی ناشی از فروش ارز حاصل از صادرات به تأیید بانک مرکزی مشروط به رعایت قوانین و مقررات مربوط

۵- انواع ارز در صورتی که نزد بانک­ها یا موسسات اعتباری غیربانکی ايراني سپرده‌گذاری شده باشد، در دوره سپرده­‌گذاری مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نیست.
معافیت‌های گسترده اعطایی، مالیات بر عایدی سرمایه را کم‌اثر می‌کند

در نگاه کلی معافیت‌های بسیاری داده شده است که بازدارندگی پایه مالیات بر عایدی سرمایه را در مقابله با سوداگری کاهش می‌دهد. در نگاه جزئی در بخش املاک، اعطای معافیت یک واحد مسکونی به هر فرد با هر متراژی و بدون محدودیت قیمتی بسیار سخاوتمندانه است. در حالی که این نوع معافیت در سایر کشورها به هر خانوار داده می‌شود و در برخی کشورها میزان معافیت عایدی سرمایه سقف قیمت دارد. همچنین معافیت اراضی فاقد کاربری نیز جای سوال دارد.

مورد ۵ معافیت‌های مربوط به ارز نیز بلاوجه است. اینکه افراد ارز مورد نیاز کشور را در بانک سپرده‌گذاری کنند به جز امکان شفافیت، مزیت دیگری برای کنترل بازار ارز ندارد و چنین امکانی هم اکنون نیز وجود دارد و برخی ارز خود را در حساب ارزی یا صندوق امانات گذاشته اند. لذا معاف کردن این نوع نگهداری ارز که امکان خروج هر لحظه‌ای و معافیت مالیات بر عایدی سرمایه را دارد، به ضرر بازار ارز است.
به رمزارزها معافیت جداگانه‌ای داده نشده است

گفتنی است در مورد رمزارزها معافیت جداگانه‌ای اعطا نشده است. همچنین معافیت عمومی و جداگانه‌ای متناسب با میزان مبلغ دریافتی و معافیت مالیات بر درآمد حقوق ماده ۸۴ ق.م.م وجود دارد که در گزارش بعدی به طور مفصل به آن پرداخته و تحلیل خواهد شد.