هشدار؛ «برجسته شدن» سیگار در فیلم‌های نمایش خانگی و خطر تمایل نوجوانان به آن

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایسنا، رضا فریدی، با بیان اینکه سیگار کشیدن در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های نمایش خانگی به‌قدری برجسته شده که ناخودآگاه توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند، اظهار کرد: کودکان و نوجوانان با توجه به دوره سنی‌شان به‌شدت تحت تأثیر محیط اطرافشان قرار دارند و تمایل دارند تا در پوشش و رفتار از دیگران به‌ویژه شخصیت‌هایی که از محبوبیت بالایی برخوردارند، الگوبرداری کنند و یکی از در دسترس‌ترین و راحت‌ترین رفتارها برای تقلید کودکان و نوجوانان از شخصیت‌های محبوب در فیلم‌ها، سیگار کشیدن است.

وی با بیان اینکه مسلماً کودکان و نوجوانان نمی‌توانند در برخی رفتارها مانند ماشین، خانه و لباس با شخصیت‌های موردعلاقه‌شان همزادپنداری کنند، به همین دلیل سعی می‌کنند حداقل در سیگار کشیدن شبیه آن‌ها باشند و احساس محبوبیت و جذابیت کنند، توضیح داد: از طرف دیگر در اغلب فیلم‌ها شخصیت‌های سیگاری غالباً در سکانس‌هایی که عصبانی و ناراحت هستند، شروع به کشیدن سیگار می‌کنند و این رفتار ناخودآگاه این مطلب را به مخاطب به‌ویژه نوجوانان منتقل می‌کند که گاهی به‌منظور رسیدن به آرامش می‌توان به‌جای استفاده از راهبردهای حل مسئله به سیگار پناه برد. هرچند که در تلویزیون مقطعی پخش صحنه‌ها و تصاویر مربوط به استعمال دخانیات از کشیدن سیگار گرفته تا... در کلیه برنامه‌های نمایشی، فیلم و سریال‌های تلویزیون، ممنوع اعلام شده بود، با این وجود در آثار تلویزیونی شاهد صحنه‌هایی بوده‌ایم.

این روانشناس بالینی ادامه داد: در سریال‌های نمایش خانگی برخلاف تلویزیون با توجه به اینکه معیارهای آزادتری وجود دارد، نمایش مصرف دخانیات را به کرات از سوی شخصیت‌ها می‌بینیم. گرچه ممکن است از سوی سازندگان فیلم و سریال ها توجیهاتی از این قبیل که شخصیت‌های استعمال کننده سیگار در عمل ضدقهرمان هستند نیز مطرح شود اما با این حال تعدد و حجم بالای صحنه‌های سیگار که بسیاری از آنها غیرضروری و فاقد بار دراماتیک هستند، باعث اعتراضاتی در فضای خانواده‌ها و رسانه شده‌ است و جنبه بدآموزی و منفی اثر را تقویت و تشدید می‌کند.

فریدی در عین حال افزود: البته دغدغه فیلم‌سازان در این که بخواهند واقعیت‌های جامعه را نشان بدهند، کاملا به جاست و استعمال سیگار جزئی از این واقعیت‌هاست ولی پیشنهاد می‌شود در سریال‌هایی که ساخته می‌شود، به ابعاد آسیب و زیان این پدیده هم توجه ویژه تری شود.

به گفته این روانشناس، نوجوانان ۱۰ تا ۱۴ ساله که فیلم‌های دارای کاراکتر و شخصیت‌های سیگاری را مشاهده می‌کنند، تمایل بیشتری به امتحان کردن سیگار را امتحان پیدا می کنند.

وی با اشاره به پژوهش های انجام شده در این زمینه عنوان کرد: در یکی از پژوهش‌ها، محققان تعداد دفعات سیگار کشیدن شخصیت‌ها را در بیش از ۵۰۰ فیلم محبوب شمردند. آن‌ها سپس از ۶۵۰۰ کودک ۱۰ تا ۱۴ ساله پرسیدند کدام‌یک از فیلم‌ها را دیده‌اند. دو سال بعد با کودکان مصاحبه مجدد شد. محققان دریافتند بچه‌های سنین ۱۰ تا ۱۴ سال که بسیار عمل سیگار کشیدن را در فیلم‌ها مشاهده می‌کرده‌اند، بدون توجه به اینکه والدین یا دوستانشان سیگاری هستند یا نه، بیشتر تمایل به سیگار کشیدن پیداکرده‌اند. بر طبق اولین مطالعه ملی در آمریکا، رابطه مستقیمی بین نمایش سیگارکشیدن در فیلم‌ها و احتمال شروع سیگار کشیدن در کودکان وجود دارد. سازمان بهداشت جهانی نیز تصریح می کند فیلم‌هایی که شخصیت‌های آن سیگار می‌کشند، باید در رده فیلم‌های بزرگسالان حساب شوند و محدودیت سنی برایشان قید شود، زیرا شرکت‌های سازنده سیگار از این فیلم‌ها برای بازاریابی استفاده می‌کنند.

به زعم فریدی، تقلید و الگوبرداری یک غریزه نیرومند است که از آغاز دوره کودکی شروع می‌شود و در سنین نوجوانی به اوج خود می‌رسد. بنابراین کودکان و نوجوانان در این سنین بیشتر از والدین، آموزگاران، دوستان و همسالان، سلبریتی‌ها و یا چهره‌های محبوب تقلید می‌کنند و یکی از عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری رفتار کودکان و نوجوانان تماشای فیلم‌ها و تقلید از رفتار و اصطلاحات رایجی است که در فیلم و سریال‌ها به کار می‌رود.

این روانشناس تاکید کرد: بنابراین انتخاب فیلم برای کودکان و نوجوانان صرفاً خرید سی دی، دانلود فیلم و تنظیم کانال‌های تلویزیونی برای نمایش فیلم‌های مربوط به کودکان نیست. والدین در انتخاب و تماشای فیلم برای کودکان و نوجوانان باید خردمندانه تصمیم بگیرند. به سن کودک و نوجوان برای تماشای فیلم‌ها توجه کنند چراکه کودکان و نوجوانان درک درستی از رفتار شخصیت‌ها در فیلم‌ها ندارند.

وی معتقد است که انتخاب فیلم متناسب با سن کودکان و نوجووانان به آن‌ها امکان می‌دهد دانش خود را با وجود درک محدود خود گسترش دهند.

فریدی خطاب به والدین توصیه کرد: اگر کودک و نوجوان ناخواسته سکانس‌هایی از سیگار کشیدن را در فیلم و سریال تلویزیونی مشاهده کرد، حتما در این مورد با فرزندتان صحبت کرده و به آن‌ها کمک کنید تا پیام‌های واقعی را درک کنند. قبل از تماشای فیلم‌های سینمایی، سریال‌های نمایش خانگی و حتی سریال‌های تلویزیونی اطمینان حاصل کنید که فیلم دارای الفاظ رکیک، شوخی‌های نامناسب، صحنه‌های ترسناک، سیگار کشیدن و... نباشد. آموزش مهارتهای زندگی نیز از جمله مهارت حل مسئله به کودکان و نوجوانان است تا کودک و نوجوان قدرت سازگاری و رفتار مثبت و کارآمد خود را افزایش دهد و بدون این که به خود یا دیگران صدمه بزند، مسئولیت‌های مربوط به نقش اجتماعی خود را بپذیرد و با چالش‌ها و مشکلات روزانه زندگی به شکل مؤثر روبه‌رو شود.

این روانشناس در پایان سخنان خود تاکید کرد: مهارت‌های زندگی در کاهش سوء مصرف مواد، استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندیهای هوشی و شناختی، پیشگیری از رفتارهای خشونت‌آمیز، افزایش خود اتکایی و اعتماد بنفس نقش به سزایی دارد به ویژه در کاهش سوء مصرف مواد بر نقش کلیدی مهارتهای زندگی تأکید می شود. هم چنین آموزش این مهارتها به عنوان یک روش عام پیشگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی مورد تأکید است چراکه آموزش مهارتهای زندگی به‌طور قابل توجهی منجر به کاهش مصرف الکل و مواد مخدر در نوجوانان و جوانان می‌شود.