یادکردی از پروین اعتصامی

به گزارش بولتن نیوز به نقل از موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی،  15  فروردین ۱۳۲۰ پروین اعتصامی، شاعره‌ی معروف ایرانی پس از حدود یک ماه ابتلا به بیماری حصبه در ۳۵ سالگی درگذشت.

نام اصلی و اولیه‌اش «رخشنده» بود و پس از آنکه مدتی با تخلص «پروین» شعر سرود، شناسنامه‌اش را هم به همین نام تغییر داد. پدرش یوسف اعتصامی معروف به اعتصام‌الملک از نویسندگان مشروطه‌خواه بود که بعدها هم نماینده و هم رئیس کتابخانه‌‌ی مجلس شورای ملی شد. به واسطه شخصیت و جایگاه پدرش و محفل‌های ادبی که در منزلشان تشکیل می‌شد، پروین از کودکی با شخصیت‌های ادبی مثل ملک‌الشعرا و دهخدا و سعید نفیسی و دیوان شعرای بزرگ ایران آشنا شد. نخستین اشعار پروین از نوجوانی در مجله ادبی «بهار» که پدرش مدیرش بود منتشر شد.

پروین کتابدار کتابخانه‌ی دانشسرای عالی و دو سال رئیس آن کتابخانه‌ بود. عکس معروفی که از او در کنار محمدرضا پهلوی وجود دارد، مربوط به بازدید ولیعهد از این مجموعه در سال ۱۳۱۶ است. یک سال پس از انتشار دیوان اشعارش و همان سالی که پدرش را از دست داد. او در زندگی شخصی‌اش توفیقی نیافت و ازدواجش کمتر از شش ماه به جدایی انجامید.

اغلب اشعار او مضامین اجتماعی و انتقادی سیاسی داشت و شاید به همین خاطر بود که در دوران تک‌صدایی استبداد رضاشاهی فرصت و شاید جرأت ابراز و دیده‌شدن نیافت. هرچند دیوان اشعارش را به تشویق ملک‌الشعرا و با مقدمه‌‌ای به قلم او منتشر کرد. فروردین ۱۳۲۰ وقتی فوت کرد، نه مطبوعات و نه حکومت، واکنش خاصی نشان ندادند. خبر درگذشتش که در واقع اعلامیه‌ی خانواده‌اش بود در صفحه هشت روزنامه اطلاعات منتشر و پیکرش در مقبره خانوادگیشان در حرم حضرت معصومه(ُس) دفن شد. برای سنگ مزارش شعری سروده بود که همانجا نصب شد و متنش این است:
اینکه خاک سیَهش بالین است
اخترِ چرخِ ادب پروین است

گر چه جز تلخی از ایام ندید
هر چه خواهی سخنش شیرین است

صاحب آن‌همه گفتار امروز
سائل فاتحه و یاسین است

دوستان به که ز وی یاد کنند
دلِ بی دوست دلی غمگین است

خاک در دیده بسی جان فرساست
سنگ بر سینه بسی سنگین است

بیند این بستر و عبرت گیرد
هر که را چشم حقیقت بین است

هر که باشی و ز هر جا برسی
آخرین منزل هستی این است

آدمی هر چه توانگر باشد
چون بدین نقطه رسید مسکین است

اندر آنجا که قضا حمله کند
چاره تسلیم و ادب تمکین است

زادن و کشتن و پنهان کردن
دهر را رسم و رهِ دیرین است
خرم آنکس که در این محنت گاه
خاطری را سبب تسکین است