تاثیر افزایش حضور ترکیه در اقلیم کردستان بر تشدید تنشها

به گزارش بولتن نیوز به نقل از کردپرس، ساکنان روستای سرارو که سه پایگاه نظامی ترکیه بر آن مشرف هستند، در پی حملات سال گذشته و شلیک مداوم گلوله پا به فرار گذاشته اند.

این پایگاه‌ها تنها بخشی از ده‌ها پایگاه نظامی جدید هستند که ترکیه در دو سال گذشته در خاک عراق ایجاد کرده است زیرا  ترکیه در حال افزایش حملات  چند دهه گذشته خود علیه شبه‌نظامیان کرد است که در این منطقه دورافتاده و ناهموار پناه گرفته‌اند.

عبدالرحمن حسین رشید، دهیار روستای سرارو در ماه دسامبر و در جریان بازدید از این روستا گفت: «وقتی ترکیه برای اولین بار به این منطقه آمد، چادرهای کوچک قابل حمل برپا کرد اما در بهار، پایگاه هایی با آجر و سیمان ایجاد کردند. آثار ترکش ها هنوز در زمین های منطقه پیداست.

او به رویترز گفت: آنها پهپادها و دوربین هایی دارند که 24 ساعت شبنه روز کار می کنند. صدای زوزه پهپادها بر فراز مناطق کوهستانی در 5 کیلومتری مرز شنیده می شود؛ آنها از همه اطلاع دارند.

تحليلگران مي گويند پيشروي تركيه در امتداد مرزهاي اقلیم کردستان که باعث فرار جمعیت از این مناطق شده، در مقایسه با حملات ترکیه به مناطق کردنشین سوریه زیاد توجه جهانی را به خود جلب نکرده است اما تشدید تنش در این منطقه که پیامدهای جهانی و مواخذه بین المللی برای ترکیه در پی نداشته، بی ثباتی بیشتر را به دنبال دارد.

مقامات کرد می‌گویند که اگر پایگاه‌های جدید ترکیه در عراق مورد حمله مداوم قرار گیرد، ممکن است  ترکیه بیشتر درگیر جنگ در این منطقه شود.

جبار منده (یاور)، دبیرکل سابق نیروهای پیشمرگه کردستان عراق گفت که ترکیه تا سال 2019 دارای 29 پایگاه در عراق بود اما با تلاش آنکارا برای جلوگیری از حملات حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) به خاک خود، این تعداد به صورت قارچ گونه افزایش یافته است.

او گفت: «سال به سال پس از تشدید نبردها بین نیروهای ترکیه و پ‌ک‌ک، تعداد پاسگاه‌ها افزایش یافته‌اند.» او تعداد پایگاه های کنونی ترکیه در خاک عراق را 87 نفر تخمین زد که بیشتر در نواری از مرزی به طول حدود 150 کیلومتر (95 مایل) و عمیق 30 کیلومتری خاک عراق قرار گرفته است.

جبار یاور که در حال حاضر یک تحلیلگر امنیتی ساکن سلیمانیه است، گفت: «در آن پاسگاه ها تانک ها و خودروهای زرهی وجود دارد. هلیکوپترها روزانه مایحتاج پاسگاه ها را تامین می کنند.»

روستاهای خالی از سکنه

یک مقام کرد که نخواست نامش فاش شود نیز گفت که ترکیه اکنون حدود 80 پایگاه در عراق دارد. یکی دیگر از مقامات کرد گفت که در دو سال گذشته حداقل 50 پایگاه جدید ساخته شده است و حضور ترکیه دائمی تر شده است.

وزارت دفاع ترکیه در پاسخ به سوالی درباره تعداد پایگاه های خود در عراق، گفت که عملیات ترکیه در آنجا مطابق با ماده 51 منشور سازمان ملل است که به کشورهای عضو حق دفاع از خود در صورت حملات را می دهد.

این وزارتخانه در بیانیه ای گفت: «مبارزه ما با تروریسم در شمال عراق با هماهنگی و همکاری نزدیک با مقامات عراقی انجام می شود.»

حضور ترکیه در شمال عراق که مدت‌ها خارج از کنترل مستقیم دولت بغداد بوده به دهه 1990 باز می‌گردد، زمانی که صدام حسین، رهبر سابق عراق به نیروهای ترکیه اجازه داد تا عمق 5 کیلومتری، برای مقابله با پ.ک.ک به داخل کشور پیشروی کنند.

ترکیه از آن زمان حضور قابل توجهی در عراق از جمله با ایجاد یک پایگاه در بعشیقه در 80 کیلومتری عمق خاک این کشورپیدا کرده است. ترکیه درباره علت احداث این پایگاه می گوید نیروهای ترکیه بخشی از یک ماموریت بین المللی برای آموزش و تجهیز نیروهای عراقی برای مبارزه با داعش بودند.

ترکیه گفته که از طریق هماهنگی با مقامات عراقی برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان تلاش می کند.

بر اساس گزارشی که در ماه اوت توسط ائتلافی از سازمان‌های غیردولتی به نام پایان بمباران مرزی منتشر شد، حداقل 98 غیرنظامی بین سال‌های 2015 تا 2021 بر اثر حملات ترکیه در داخل عراق کشته شده‌اند. گروه بین‌المللی بحران که آمار مشابهی از تلفات غیرنظامیان را اعلام کرد، گفت که 1180 شبه نظامی پ‌ک‌ک بین سال‌های 2015 تا 2023 کشته شده‌اند.

به گفته یکی از مقامات دولت اقلیم کردستان عراق، درگیری ها از سال 2015 که آتش بس میان ترکیه و پ.ک.ک شکسته شد و باعث آوارگی هزاران تن شد، حداقل 800 روستا را خالی از سکنه کرده است.

اهداف جدید حملات

مقامات کرد می گویند، تهاجم ترکیه، فراتر از تأثیرات انسانی، باعث ایجاد درگریهای جدید در این منطقه و ایجاد رقابت در این خصوص می شود.

برخی تحلیلگران می گویند شبه نظامیان عراق نیز بهانه ای برای پاسخ به حضور ترکیه دارند که این مسئله تشدید تنش بین نیروهای ترکیه و گروه های دیگر غیر از پ ک ک را افزایش می دهد.

حمدی مالک، کارشناس مسائل نظامی در مؤسسه واشنگتن گفت که گروه‌هایی مانند لیوا احرار العراق و احرار سنجار  سال گذشته نام خود را به عنوان گروه مقاومت در برابر حضور ترکیه جدید تغییر دادند.

بر اساس گزارش موسسه واشنگتن، حملات به تاسیسات نظامی ترکیه در عراق از میانگین 1.5 حمله در ماه در ابتدای سال 2022 به هفت حمله در ماه آوریل افزایش یافته است.

مصطفی قوربوز، یکی از اعضای غیرمقیم مرکز عرب در واشنگتن گفت که اگر گروه‌هایی که عمیقاً با واشنگتن دشمنی دارند، عملیات‌ ها را افزایش دهند نفوذ ایالات متحده و 2000 سرباز آن در عراق را نیز تضعیف می کند.

سجاد جیهاد، تحلیلگر بنیاد قرن مستقر در بغداد گفت: «ترکیه قدرت مخالفان و این واقعیت را که این تأسیسات در آینده و با افزایش خصومت‌ها به اهدافی تبدیل خواهند شد، دست کم می‌گیرد.»

سیاست نامنسجم عراق نشان می دهد که نه دولت فدرال در بغداد و نه حکومت منطقه ای اقلیم کردستان به اندازه کافی قوی نیستند که حضور ترکیه را به چالش بکشند یا در راستای هدف آنکارا پ.ک.ک را مهار کنند.

دولت بغداد از تهاجمات آنکارا شکایت کرده است اما در شمال عمدتاً کردنشین کشور از اختیارات کمی برخوردار است. اما حزب دموکرات کردستان حاکم بر منطقه نیز علیرغم اینکه پ.ک.ک را یک رقیب قدرتمند برای خود می‌بیند، قدرت به چالش کشیدن این گروه را ندارد.

حزب دمکرات کردستان سابقه همکاری با ترکیه دارد اما نفوذ محدودی بر همسایه ای که دارای نفوذ نظامی و اقتصادی بسیار بیشتری است، دارد.

جوتیار عادل، سخنگوی اقلیم کردستان گفت: ما از همه گروه‌های نظامی خارجی از جمله پ‌ک‌ک می‌خواهیم که اقلیم کردستان را وارد هیچ گونه درگیری یا تنش نکنند.

او افزود: « پ‌ک‌ک اصلی‌ترین دلیلی است که ترکیه را وادار به ورود به مناطق ما در منطقه کردستان کرد. بنابراین، ما فکر می کنیم که پ ک ک باید این منطقه را ترک کند. ما در این درگیری طولانی مدت طرف نیستیم و هیچ برنامه ای برای حضور در اردوگاه هیچ کدام از طرفین را نداریم.»

مسرور بارزانی، نخست وزیر کردستان عراق به رویترز گفت که درگیری بین ترکیه و پ.ک.ک موضوعی نگران کننده است، اما تهدید آن کمتر از داعش است.

حریم محمود، یکی از چهره‌های برجسته جنبش آزادی‌بخش کردستان، یک گروه اپوزیسیون غیرنظامی در عراق که تحت تأثیر ایده‌های رهبر زندانی پ‌ک‌ک عبدالله اوجالان است، گفت هر چقدر هم که ترکیه آنها را تحت فشار قرار دهد آنها به مقاومت ادامه خواهند داد.

محمود که در منطقه گرمیان در جنوب سلیمانیه زندگی می کند، گفت: «به نظر ما، حضور ترکیه در قالیم کردستان اشغال محسوب می شود و مبارزه یا مقاومت یک حق مشروع است.

در این میان غیرنظامیان بهای این درگیری را می پردازند.

رمضان علی 72 ساله در سال 2021 در حال آبیاری مزرعه خود در هیروره در چند کیلومتری سرارو بود که صدای انفجاری مهیب را شنید. لحظه ای که بعد از انفجار را به یاد می آورد غرق در خون روی زمین افتاده است.

او گفت که خمپاره ترک ها به دارایی او اصابت کرده است البته این یک اتفاق عادی و در پاسخ به حملات نیروهای پ.‌ک.‌ک است.

رمضان علی که اکنون در شهر زاخو زندگی می کند و هنوز از اصابت ترکش رنج می برد، گفت: «من دیدم که همه زندگی ام در برابر چشمانم آتش گرفت. من هم از PKK و هم از ترکیه عصبانی هستم. هر دو به ما ظلم کردند.»