شاهد عینی جنایت

 
به گزارش بولتن نیوز به نقل از وطن امروز، آثاری که «روز نکبت» را به تصویر کشیده باشند کم نیستند اما کم پیش آمده روایت راویان عینی ماجرا یا دست کم نقل‌قول از آنها با یک واسطه، به یک اثر سینمایی بدل شود. همین موضوع یک امتیاز ویژه برای «فرحه» است. نام فیلم، نام شخصیت نقش اول آن است و معنای این نام (شادی)، علاوه بر پارادوکس معناداری که با وقایع فیلم ایجاد می‌کند، از کاراکتر اصلی فیلم چیزی فراتر از یک دختر فلسطینی می‌سازد. «فرحه» دختر 14ساله فلسطینی تنها نماینده زنان و کودکان مظلوم آن سرزمین نیست، بلکه سرور و شادی و حتی حق زندگی ملت این سرزمین را نیز نمایندگی می‌کند.

* همه چیز آن سوی در اتفاق افتاد

اگر نگران لو رفتن داستان فیلم پیش از تماشا هستید، خواندن را ادامه ندهید؛ برای آنکه نگاه خاص این فیلمساز به خونخواری‌های رژیم غاصب قدس را درک کنیم، لازم است اندکی به آنچه در این درام تراژیک می‌گذرد، بپردازیم.
قصه «فرحه» همانند تاریخ فلسطین به 2 بخش تقسیم می‌شود؛ قبل از آغاز جنایات رژیم صهیونیستی و پس از آن. در بخش نخست صلح و امنیت و زندگی برقرار است و در بخش دوم فقدان همه اینها را می‌توان دریافت. تا پیش از آنکه صدای انفجار، فرحه و دوستش فرحیده را هاج و واج در میان جمعیت میخکوب کند، همه چیز شبیه یک زندگی عادی است؛ عروسی و سور و سات برپاست و بر چهره فلسطینی‌ها نه گرد دلهره دیده می‌شود و نه غبار غم. صدای انفجار اما نقطه عطف «فرحه» است. فرحه‌ای که در سنین نوجوانی خویش، ادامه تحصیل را بر ازدواج ترجیح داده و به تازگی اذن استمرار تحصیلات را از پدرش دریافت کرده است، مثل هزاران فلسطینی دیگر ناگاه آرزوهای خود را در میان تلی از دود و آتش و خاکستر می‌بیند.
ماندن در کنار پدری که در نبود دخترش مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظارش باشد یا رفتن به دیاری دیگر همراه خانواده فرحیده برای تحقق رویاها؟ فرحه در این دوراهی کدام یک را انتخاب می‌کند؟ آغاز تحرکات سفاکانه اشغالگران به قدری سرگردانش کرده که ابتدا بی‌اختیار سوار خودروی پدر فرحیده می‌شود اما کمی عقب‌تر از ماشین، درست همانجایی که از پدرش جدا شده بود، وقوع انفجاری دیگر او را ماندنی می‌کند.
تازه اینجاست که زاویه دید خاص فیلمساز خودنمایی می‌کند. کارگردان فیلم برای شرح مظلومیت فلسطین به عینی‌ترین حالت ممکن، از خاطره‌ای قدیمی که سال‌ها پیش از سوی یک شاهد عینی شنیده، الهام می‌گیرد و بدین ترتیب، وقتی پدر فرحه، پیش از اعزام برای دفاع از شهر، او را در انبار مخفی مواد غذایی پنهان می‌کند تا در امان بماند، قصه وارد فاز جدیدی می‌شود.
همه چیز آن سوی در انبار اتفاق افتاد. شیارهای در چوبی تنها راه ارتباطی فرحه با فلسطینی است که با فلسطین همیشگی فرق دارد و غرق خون و ترس و دلهره است. انبار تاریک است و دارین سلام بخوبی از این تاریکی به نفع یک نورپردازی بی‌نقص بهره برده است؛ نورپردازی‌ای که هم به وقت رنج‌ها در انتقال حس موفق عمل می‌کند و رنگ‌های گرم را بخوبی استخدام می‌کند و هم در مواقعی دیگر همچون سکانس بارانی فیلم، به مخاطب حس امید می‌بخشد.
ایده گیر افتادن در یک انبار مخفی، ایده کلاستروفوبیک نابی بوده که پتانسیل‌های فراوانی را در اختیار کارگردان «فرحه» قرار داده است. تاریکی انبار علاوه بر ایجاد ترس، فرصت نورپردازی حس برانگیز و ملموس را فراهم کرده؛ سکوت آن عرصه را برای هنرنمایی تیم صداگذاری فیلم فراهم کرده و آنها به نیکی از این فرصت استفاده کرده‌اند؛ مخفی بودن فرحه در یک انبار مخفی، این پوئن را برای او داشت که بتواند صفر تا صد یک نمونه از جنایات غاصبان این خاک را از نزدیک و به چشم خویش ببیند.

* دارین و یک درد دیرینه

هر چند داستان فیلم مبتنی بر واقعیت است اما فرحه این فیلم در دنیای واقعی فرحه نام ندارد. او راضیه است و پس از رهایی از آن انبار مخفی، عازم سوریه می‌شود. در سوریه از قضا با مادر کسی دوست می‌شود که بعدها قرار است کارگردان فیلمی درباره مصائبش باشد. راضیه یا همان «فرحه» فیلم، دوست مادر دارین سلام است. این کارگردان در این باره گفته است: «این فیلم داستان یکی از دوستان مادرم است. آنها در جوانی با هم در سوریه دوست شده بودند. این داستان‌ها و دردها سال‌ها است که با من است و با من مانده است. وقتی کودک بودم، همیشه از مکان‌های بسته و تاریک می‌ترسیدم و همیشه به آن دختر و اینکه آن روز بر او چه گذشت فکر می‌کردم». وی معتقد است با پرداختن به این ایده، برخلاف دیگر آثار با مضمون نمایش مظلومیت فلسطین، بر علل اصلی جنگ و اشغال تمرکز کرده است.

* صهیونیست‌ها علیه نتفلیکس

فیلم «فرحه» که ساخته اردن است، پس از اکران در چند کشور خارجی در نتفلیکس عرضه شد و انتشار در این پلتفرم مقامات رژیم صهیونیستی را ساکت نگذاشت. رژیم صهیونیستی که این فیلم و توزیع آن در این پلتفرم به مذاقش خوش نیامده بود، در ادعایی خلاف واقع این فیلم را یک روایت کذب دانست.
آویگدور لیبرمن، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی در بیانیه‌ای گفت: «اینکه نتفلیکس تصمیم گرفته فیلمی که تنها هدفش خلق یک روایت کذب و تحریک احساسات عمومی علیه سرباز‌های اسرائیلی است را پخش کند، احمقانه است». لیبرمن همچنین اشاره کرد که درباره توقف سرمایه‌گذاری دولت روی سینمای السرایا در شهر عرب‌نشین یافا، که این فیلم را نمایش داده است، بازنگری خواهد کرد و به وضوح نشان داد که شعار آزادی بیان‌شان تنها منحصر به موقعیت‌هایی است که با نگرش‌های خبیثانه‌شان همسو باشد!
«فرحه» تاکنون در جشنواره‌های تورنتو، بوسان و رم به نمایش درآمده و حالا به عنوان نماینده کشور اردن راهی اسکار 2023 است. با نگاهی به محتوای این فیلم و همچنین سوابق رویدادهای سینمایی خارجی در گزینش آثارشان، بعید به نظر می‌رسد این فیلم در میان نامزدهای اولیه نود و پنجمین دوره اسکار باشد اما اگر بیش از اندازه به مواضع این رویدادها خوشبین باشیم، می‌توانیم منتظر دیده شدن این فیلم اردنی در اسکار امسال باشیم!

احمدرضا انصاری