هفت پیشنهاد ایران به چهار کشور حوزه خزر/ آنچه در سفر مخبر به روسیه گذشت

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایرنا، دومین مجمع اقتصادی کشورهای حوزه دریای خزر (ایران، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان) روز پنجشنبه 14 مهرماه در مسکوی روسیه آغاز به کار کرد. «محمد مخبر» معاون اول رئیس‌جمهور در رأس هیات عالی رتبه سیاسی-اقتصادی، به نمایندگی از ایران، عصر چهارشنبه به منظور شرکت در این اجلاس و دیدار و گفت‌وگو با وارد مسکو شد.

اقتصاد، همانگونه که از نام نشست، مشخص است، محور اصلی تمامی دیدارهای معاون اول رئیس‌جمهور بود و جمهوری اسلامی با پیشنهادات مشخصی در این دوره از نشست مجمع اقتصادی خزر، شرکت کرد. حوزه آبی کاسپین، جمعیتی نزدیک به 300 میلیون نفر با اشتراکات فرهنگی گسترده در حوزه تمدنی ایران، دارد. همین ویژگی این منطقه را به بازار بزرگ و بکری برای خدمات فنی و مهندسی و کالاهایی نظیر مصالح ساختمانی و قطعات خودرو، ایران تبدیل می‌کند و فرصت بزرگی برای ارتقا سطح تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی با این چهار کشور ایجاد می‌کند.

**منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر

پنجشنبه 14 مهر، برای محمد مخبر و هیات همراه وی، روز کاری پرمشغله‌ای بود و دیدارهای معاون اول رئیس-جمهور از صبح روز گذشته آغاز و تا پاسی از شب ادامه داشت. گرچه در تمام این دیدارها و نشست‌ها مخبر کوشید، مواضع دولت سیزدهم و تغییر نگاه این دولت نسبت به منطقه را شرح دهد اما مهمترین اعلام موضع جمهوری اسلامی در این اجلاس، در سخنرانی معاون اول رئیس جمهوری در مجمع اقتصادی خزر بود، جایی که مخبر پیشنهادات هفت‌گانه ایران را به منظور ارتقا سطح همکاری‌های پنج کشور این حوزه اعلام کرد.

منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی نخستین و مهمترین پیشنهاد جمهوری اسلامی به دیگر اعضای مجمع اقتصادی خزر بود. معاون اول رئیس جمهور در این نشست گفت: جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست خارجی دولت سیزدهم، به دنبال گسترش همکاری و تعامل همه‌جانبه با کشورهای همسایه به خصوص با کشورهای ساحلی دریای خزر است و پیشنهاد تشکیل «منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی دریای خزر و ایجاد کریدور سبز ترانزیتی و گمرکی» را مطرح می‌کند».

**ترانزیت و پیشنهاد تشکیل کمیته حمل و نقل

همانگونه که پیش‌بینی می‌شد، ترانزیت و مسیرهای ترانزیتی از مهمترین موضوعات مطرح شده در دیدار معاون اول رئیس‌جمهور با مسئولان و مقامات دیگر کشورهای حاضر در نشست بود.

مخبر در دیدار با «ایگور لویتین» دستیار رئیس جمهور روسیه، به مسیر راه‌آهن رشت-آستارا اشاره کرد و مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امورخارجه هم با اشاره به توافقات ایران و روسیه در خصوص همکاری ترانزیتی و سرمایه گذاری برای این مسیر، گفت: خوشبختانه در حوزه گمرک با کشور روسیه مسیر سبز گمرکی ایجاد شده و توافق مربوطه میان دو کشور به امضا رسیده است».

ترانزیت، محور اصلی گفت‌وگوی معاون اول رئیس‌جمهور با «علی اسدف» نخست وزیر جمهوری آذربایجان بود. مخبر در این دیدار همکاری های حوزه حمل نقل را از محورهای اصلی روابط ایران و آذربایجان دانست و گفت: «سند همکاری سه جانبه ایران، روسیه و آذربایجان نقش موثری در گسترش روابط فیمابین دارد».

علی اسدف هم با اشاره به برگزاری جشن ۳۰ سالگی روابط دیپلماتیک تهران - باکو در آذربایجان خاطرنشان کرد: «مرز ایران و آذربایجان به مرز برادری تبدیل شده و رئیس جمهور آذربایجان حمایت تهران از مرزهای این کشور را ارزشمند توصیف کرده است».

دومین پیشنهاد معاون اول در نشست مجمع اقتصادی هم درباره ترانزیت بود. مخبر در سخنرانی خود، در زمینه حمل و نقل و به منظور یکسان‌سازی و هماهنگی تعرفه‌های حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و دریایی، ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در کارهای زیربنائی مانند بنادر، کشتیرانی و خطوط راه آهن، تشکیل «کمیته همکاری حمل‌ونقل، ترانزیت، تعرفه و تجارت و گمرکی» را پیشنهاد کرد.

**عبور از دلار با تنظیم روابط بانکی

توسعه همکاری‌های بانکی برای تسهیل فعالیت تجار و بخش خصوصی در دیدارهای مختلف معاون اول رئیس‌جمهور مورد توجه قرار گرفت. مخبر در دیدار با لویتین، دستیار رئیس‌جمهور روسیه این توسعه را در ارتقاء سطح همکاری‌های تهران و مسکو موثر دانست که باید برای آن برنامه‌ای دقیق و زمانبندی شده تنظیم شده و با جدیت پیگیری شود.

مخبر همچنین در نشست هم اندیشی با استانداران و روسای مناطق فدراسیون روسیه، بر گسترش صادرات و واردات و همچنین تهاتر میان تهران و مسکو تاکید کرد و گفت: ایران و روسیه دو کشور دوست و همسایه هستند و می توانند در مبادلات تجاری به‌جای استفاده از ارز بیگانه، از پول ملی خود استفاده کنند که در این صورت با افزایش تقاضا نسبت به پول ملی، ارزش آن ارتقاء پیدا خواهد کرد».

معاون اول رئیس‌جمهور در دیدار با «علی‌خان اسماعیل‌اف» نخست‌وزیر قزاقستان هم بار دیگر بر استفاده از پول ملی دو کشور در مبادلات تجاری فی مابین تاکید کرد و گفت: باید با حسن‌نیت و اراده جدی در مسیر اراده و خواست روسای جمهور در توسعه مناسبات دو کشور گام برداریم.

اهمیت تبادلات پولی و بانکی میان کشورهای حاشیه خزر در سخنان مخبر در دومین نشست مجمع اقتصادی این کشورها، بار دیگر تکرار شد و معاون اول رئیس‌جمهور به عنوان سومین محور پیشنهادی ایران، اعلام کرد که در جهت توسعه همکاری‌های پولی، بانکی و مالی با کشورهای ساحلی دریای خزر، «دستور العملی خاص» تدوین و اجرایی گردد؛ کاری که جمهوری اسلامی ایران با بعضی از کشورهای ساحلی شروع کرده است.

**پیشنهاد تشکیل کمیته انرژی در خزر

پنج کشور حاشیه دریای خزر به عنوان بزرگترین دارندگان منابع گازی جهان، در حالی در مسکو گردهم آمده‌اند که زمستان سخت اروپا در راه است و بحران جنگ اوکراین، در این سختی بسیار اثرگذار. جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو و سخنرانی های مختلف در این اجلاسف تلاش کرد، بیشترین همکاری را در حوزه انرژی و سوخت میان کشورها ایجاد کند.

«جواد اوجی» وزیر نفت که به همراه معاون اول رئیس جمهور و هیأت ایرانی برای شرکت در دومین مجمع اقتصادی خزر به روسیه سفر کرده است، در حاشیه این مجمع با اشاره به همکاری های ایران و روسیه در حوزه انرژی گفت: ترانزیت و سوآپ نفت و گاز از روسیه، ایران را به هاب منطقه در موضوع انرژی تبدیل می‌کند و درآمدهای ارزی فراوانی نصیب کشور می‌شود.

دستیار پوتین هم در دیدار با مخبر از آمادگی هیات‌های تجاری و اقتصادی کشورش برای همکاری در حوزه انرژی با ایران سخن گفت. در حاشیه این نشست، مخبر با فعالان اقتصادی و مدیران شرکت های بزرگ روسیه نظیر شرکت گازپروم هم دیدار و گفت‌وگو می‌کند.

اسماعیل‌اف قزاقستانی هم در دیدار با مخبر علی‌خان اسماعیل‌اف بر اهمیت ارتقاء سطح همکاری‌های تهران-آستانه در بخش های سوآپ نفت، تاکید کرد.

مخبر در سخنرانی خود در نشست مجمع اقتصادی خزر، چهارمین پیشنهاد خود را به منظور توسعه همکاری‌ها در بخش انرژی، داد و گزینه تشکیل «کمیته همکاری نفت و گاز و فرآورده‌های نفتیِ کشورهای حاشیه دریای خزر» روی میز پیشنهادات گذاشت. همچنین مخبر به عنوان پیشنهاد پنجم، اعلام کرد: تشکیل «کمیته‌ توسعه همکاری در زمینه‌های برق، آب و تجهیزات مربوطه میان کشورهای ساحلی دریای خزر» از دیگر پیشنهادات ایران است.

**اهمیت امنیت غذایی کشورهای منطقه

بحرانی که جنگ اوکراین در حوزه غذا در جهان ایجاد کرد، مطرح شدن موضوعات مرتبط با این حوزه را در نشست نخست‌وزیران 5 کشور حاشیه دریای خزر، قابل پیش‌بینی کرده بود. «سید جواد ساداتی‌نژاد» وزیر جهاد کشاورزی ایران که به همراه معاون اول در دومین مجمع اقتصادی خزر شرکت کرده است، در حاشیه این نشست، با تأکید بر اینکه کشورهای حاشیه دریای خزر لنگر امنیت غذایی جهان هستند، گفت: افزایش ۸۰ درصدی حجم تجارت کشاورزی با روسیه نشانگر عزم جدی دو کشور در توسعه روابط کشاورزی و همچنین در راستای توسعه سیاست همسایگی دولت سیزدهم است. طبق برنامه‌ریزی‌ها ظرف یک سال آینده و در گام اول، حجم تجارت کشاورزی بین دو کشور تا ۶ میلیارد دلار افزایش می‌یابد.

وی همچنین از تدارک برگزاری اولین نشست همکاری‌های کشاورزی بین ایران و روسیه و سایر کشورهای حاشیه خزر خبر داد و گفت که جمهوری اسلامی آمادگی دارد نقشه راه همکاری های این کشورها در این زمینه را تهیه کند.

اهمیت تنظیم و تدوین سند امنیت غذایی در دیدار مخبر با همتای قزاق وی هم مورد تاکید قرار گرفت.

مخبر همچنین در پیشنهاد ششم خود به مجمع اقتصادی خزر، درباره امنیت غذایی حوزه آبی خزر هم گفت: جمهوری اسلامی ایران ضمن پیشنهاد ارتقای همکاری کشورهای حوزه دریای خزر در زمینه امنیت غذایی، آمادگی دارد در تهیه و نقشه راه و طرح تفصیلی این ابتکار عمل تشریک مساعی نماید. بایستی به اصل «رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و بهره برداری معقولانه» توجه شود.

**مقابله با تحریم‌ها، فصل جدید همکاری تهران-مسکو

ماه‌هاست که مسکو هم مانند تهران، با تحریم‌های گسترده آمریکا و اروپا روبروست و تجربیات جمهوری اسلامی در این زمینه می‌تواند به روسیه کمک کند.

موضوعی که محمد مخبر در دیدار با «میخائیل میشوستین» نخست‌وزیر روسیه در نشست مشترک هیأت‌های عالی رتبه ایران و روسیه مورد تاکید قرار داد و گفت: توسعه روابط ایران و روسیه برای دشمنان دارای این پیام است که تحریم‌ها نمی‌تواند مانع از اجرای برنامه‌های ما باشد.

میشوستین هم در این دیدار توسعه و گسترش روابط دو کشور را بهترین پاسخ به تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران و روسیه دانست و گفت: از حضور و فعالیت شرکت‌های ایرانی در روسیه استقبال می‌کنیم و زمینه فعالیت و همکاری مشترک برای شرکای ما در روسیه فراهم است.

**توافقات جدید و نهایی شدن توافقات قدیمی

آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهور، تیرماه سال جاری در ششمین اجلاس کشورهای حاشیه دریای خزر شرکت کرد. این در حاشیه این نشست که به میزبانی، عشق‌آباد ترکمنستان برگزار شد، مذاکرات رئیس‌جمهور با همتایان خود، به توافق‌نامه‌هایی منجر شد که اکنون به گفته «مهدی صفری» معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امورخارجه، پیگیری این توافقات به ویژه در حوزه اقتصاد و تجارت، از مهمترین اهداف محمد مخبر در دومین مجمع اقتصادی کشورهای حاشیه خزر است.

استانداران و روسای مناطق فدراسیون روسیه هرکدام گزارشی از مزیت‌های صادراتی و حجم مبادلات خود با کشورمان ارائه و بر آمادگی خود برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی فیمابین تاکید کردند.

بر اساس آنچه مخبر در دیدار با علی‌خان اسماعیل‌اف» نخست وزیر قزاقستان اعلام کرده، در سفر رئیس‌جمهور قزاقستان به ایران ۱۰ سند در بخش دولتی و ۱۱ سند در بخش خصوصی دو کشور به امضا رسید که نقطه عطفی در روابط دو کشور است و باید در کمیسیون‌های مشترک مورد پیگیری قرار گیرند.
مخبر همچنین در دیدار با مدیران ۱۵ شرکت عالی رتبه روسی در حوزه‌های مختلف انرژی، نفت و گاز، کشتیرانی و محصولات کشاورزی، برنامه‌ریزی برای تولیدات مشترک را یکی از زمینه‌های مهم برای توسعه روابط اقتصادی برشمرد و از مدیران شرکت‌های عالی‌رتبه روسی خواست تا با سفر به ایران و بررسی شرایط از نزدیک، توافقات فعلی را هر چه زودتر عملیاتی کنند.

معاون اول رئیس‌جمهور در سخنرانی خود همچنین استقرار «دبیرخانه کنوانسیون تهران» و همچنین دبیرخانه ای برای اجلاس را پیشنهاد داد تا توافقات انجام شده در این نشست‌ها به بهترین شکل پیگیری شوند.

بزرگترین دستاورد حضور ایران در این نشست، شکستن تابوی عبور از غرب و توجه به منطقه در راستای منافع ملی بود. دولت سیزدهم کوشیده است در یک سال گذشته این مهم را در مرحله عمل به اثبات برساند که تمام جهان در غر خلاصه نمی‌شود و کشورهای مستقل منطقه هم می‌توانند به دور از زیاده‌خواهی‌های آمریکا در راه استقلال اقتصادی خود گام بردارند.