نگاهی به انقراض سینماهای قدیمی شهر

به گزارش بولتن نیوز به نقل از میزان، سینما در چهار دهه گذشته روزهای خوب و بد فراوانی را پشت سر گذاشته است، هنری که از دل وقایع مختلفی در طول تاریخ انقلاب اسلامی گذر کرده و توانسته همواره خودش را با زمانه به روز نماید. سینمایی که از همان اوایل انقلاب با تغییراتی اساسی روبرو و در دنیا با هویت سینمایی فاخر روبرو شد و امروز یکی از صنایع مهم هنری و فرهنگی کشور محسوب می شود.

سینما رفتن همیشه یکی از عادت‌های اصلی ایرانیان بوده است، عادتی که پیش از ظهور و بروز اینترنت با تشکیل صف‌های طولانی در گیشه‌ سالن‌های سینما آغاز شده بود و امروز هم همچنان بخشی از اوقات فراغت دوست داران این هنر را پر کرده است.

سینماهای قدیمی در سطح شهر تهران همیشه محفلی برای تماشای آثار زیبای سینمای کشور بوده است، سالن‌هایی نوستالژیک که زمانی برای خود برو بیایی داشتند اما امروز و بعد از برپایی پردیس‌های سینمایی کمی به حاشیه رانده شده اند.

نگاهی به ساختار سینماهای قدیمی شهر نشان می‌دهد تعداد سینماهایی که طی ساله‌های اخیر ساخته شده بسیار کم و تعداد مراکز فرهنگی مانند پردیس ها نیز افزایش یافته و توانسته تا نظر بیشتر مخاطبان سینما را به خود جلب کند.

در این میان سینِماهایی که از ساختاری قدیمی برخوردار هستند و نتوانستند خود را با تکنولوژی روز همراه کنند با کمبود مخاطب بیشتری روبرو هستند همین امر عاملی برای فاصله گرفتن سینِماهای فرسوده از پردیس‌های با تکنولوي پیشرفته شده است،

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که سینِماداران تاکید می‌کنند هزینه سرپا نگه داشتن سالن سینِماها بسیار گزاف شده و این مکان‌های فرهنگی هنری دیگر نمی‌توانند مخارج خود را تامین کنند از سوی دیگر هزینه برای تغییر و گسترش توسعه سینِماهای فرسوده بسیار سرسام آور و گزاف است و سینِماداران در بخش خصوصی از پس آن بر نمی‌آیند.

با وجود کاهش تعداد سینِماهای قدیمی در سطح شهر تهران همچنان برخی از این سالنها که همچون موزه‌هایی قدیمی سینما هستند، فعالیت می کنند. از سویی تعداد زیادی از این سالنهای قدیمی سینِما به دلیل مشکلات اقتصادی و گران بودن هزینه بازسازی و یا به روز رسانی تعطیل شده و یا تغییر کاربری داده‌اند.

از طرفی کاهش مخاطبان سینِما در سه سال گذشته و شیوع بیماری کرونا عاملی شد تا تعداد سالن‌های قدیمی تعطیل شده روندی صعودی گرفته و متاسفانه اینگونه سالنها رو به انقراض بروند، سینِماهایی که شاید بتوان با کمی برنامه ریزی از آنها به عنوان موزه‌های هنری، پاتوق‌های سینِمایی و یا کاربری های دیگر استفاده کرد، اتفاقی که امروز عملی نشده و سینِما شاهد خداحافظی با سالنهای نوستالژیک خود است.

به همین مناسبت خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری میزان، به دل شهر تهران زد تا از نزدیک وضعیت چند سالن معروف سینما را بررسی کند، سالن‌هایی که در محدوده خیابان و میدان انقلاب اسلامی بودند، سالن‌هایی که روزگاری شاهد صف آرایی مخاطبان برای تماشای آثار بودند اما امروز به سختی به بقای خود ادامه می دهند.

یکی از این سالنهای سینما که در دهه‌های گذشته تمام توان خود برای بقا به خرج داده سینِما سپیده است، سینمایی قدیمی در تقاطع خیابان وصال شیرازی و انقلاب اسلامی که هنوز با وجود تمام سختی‌ها به کار خود ادامه می دهد. سینمایی که سال تاسیس آن به ۱۳۳۲ می رسد و نزدیک به ۷۰ سال میزبان مخاطبان بوده است.

سینِما سپیده که روزگاری شاهد اکران آثار بزرگ تاریخ سینمای کشور بود امروز به سختی به کار خود ادامه می‌دهد، با وجود بازسازی و احیای سالنهای خود همچنان تعداد مخاطبان کمی را می بیند و امروز برای فیلمی همچون زالاوا میزبان ۴ نفر مخاطب است.

علی نگهبان سادات مسئول گیشه سینما سپیده که نزدیک ۱۵ سال در این سینِما و سالنهای دیگر مسئول فروش بلیت و اکران آثار بوده درباره کاهش تعداد مخاطبان سینما گفت: از نظر من میزان استقبال از سینما به فیلم‌هایی که اکران می‌شود بستگی دارد، اگر فیلم خوب اکران شود قطعا مخاطب هم به سالن سینِما می آید، فیلم خوب نباشد سالنها خالی می مانند.

وی اکران فیلم‌های کمدی را نجات بخش سالنهای قدیمی دانست و افزود: امروز مخاطب ایرانی فیلم کمدی می پسندد، زیرا دلش شادی می‌خواهد، از طرفی برخی فیلمها را بسیار دیر به سینِماهای قدیمی می دهند چراکه فیلمهای خوب را در پردیس‌ها اکران می کنند و وقتی که دیگر آن فیلم بیات شد به سینِماهای قدیمی می دهند، طبیعی است که دیگر آن فیلم خوب نخواهد فروخت.

مسئول گیشه سینما سپیده ادامه داد: متاسفانه امروز خرج کارمندان سینما سپیده به سختی در می‌آید، وقتی‌ فیلمها نمی فروشند قطعا سینما از پس مخارج خود بر نیامده و تعطیل می شود.

نگهبان سادات درباره وضعیت سینِما سپیده در دوران کرونا افزود: زمانی که دوران اوج کرونا بود، ما بین هر مخاطب ۲۰ متر فاصله می گذاشتیم، بلیت با تخفیف می‌دادیم اما باز هم مخاطب به سالن نمی‌آمد، دوران کابوس واری بود و هیچ کاری از دست هیچکس بر نمی آمد. البته بعد از واکسیناسیون اوضاع بسیار بهتر شده است.

این مسئول گیشه سینما درباره گران شدن بلیت سینِما ادامه داد: از نظر من بلیت سینما نسبت به سایر اقلام زندگی اصلا گران نشده است، بلیت امروز سینِما سپیده هم قیمت یک پفک است، مگر می توان این مبلغ را گران تصور کرد؟ امروز مخاطب برای یک ساعت و نیم تفریح ۳۵ هزار تومان پرداخت می کند آیا این مبلغ زیاد است؟. باز هم می‌گویم اکران فیلم‌های به روز، کمدی و جذاب می تواند سینما را نجات دهد

بعد از گفت‌وگو با مسئول گیشه سینِما سپیده با چند نفر از مخاطبان این سینما به گفت‌وگو نشستیم، آنها که مشغول وارسی آثار برای تماشا بودند دلیل اصلی خلوت شدن سینِماها را گرانی بلیت می دانستند، از سویی از نظر بسیاری از مخاطبان سینما فیلم درجه یک ندارد، اکثر آثار شبیه به هم هستند و هیچ تنوعی وجود ندارد.

یک مخاطب جوان سینِما می‌گفت که وقتی فیلم‌های بی کیفیت اکران می‌شود چرا باید به سینما بیایم، وی معتقد بود که باید برای فیلمی به سینما آمد که اوج هیجان و هنر باشد، او سینما را دچار تکرار و سطحی نگری اعلام کرد و گفت مشکل ما قیمت بلیت نبوده بلکه کیفیت آثار است.

در همین مسیر به سمت میدان انقلاب اسلامی دیگر سینِمای قدیمی این محدوده، سینما بهمن است، سینمایی که امروز باسازی عمده‌ای انجام داده تا بتواند از کیفیت پردیس‌های سینمایی عقب نماند، هر چند مسئولین این سینما مایل به گفت‌وگو درباره وضعیت این سالن نبودند اما تعداد مخاطبان حاضر در لابی سینما بهمن نشان از کاهش تعداد مخاطبان این محل می داد.

به طور کلی میدان انقلاب اسلامی با وجود سه سینِمای بزرگ از سالیان دور یکی از مهمترین پاتوق‌های سینِمایی محسوب می شد، حضور سینِما بهمن، سینِما مرکزی و سینِما پارس همواره محلی بود برای رهگذرانی که می‌خواستند در کنار خرید کتاب عصر خود را با تماشای فیلم بگذارنند، البته در این محدوده سینِما تماشا هم وجود داشت که سالهاست تعطیل شده و دیگر خبری از آن نیست.

در این میان نکته غم انگیز آنجا بود که از میان سه سینِمای محبوب میدان انقلاب تنها سینما بهمن به کارش ادامه می‌داد و هر دو سینِمای مرکزی و پارس به کام تعطیلی کشیده شده بودند، سینِما پارس در مجاورت سینِما مرکزی به طور کامل بسته شده و دیگر هیچ امیدی به بازگشایی آن نیست.

آنطور که مشخص است صاحبان اصلی این سالن هم تمایلی به بازگشایی نداشته و به احتمال فراوان این سالن یا تخریب شده و یا در بهترین حالت تغییر کاربری خواهد داد. سینِمایی که اگر به همین منوال به تعطیلی خود ادامه دهد احتمالا تا سالیان آینده به مخروبه ای مبدل می شود تا دیگر خاطراتی از اکران آثاری همچون مادر، عقاب‌ها، دونده، دکل و اخراجی ها را نداشته باشد.

از سویی سینِما مرکزی که یکی از بزرگترین و مجهزترین سالنهای قدیمی سینِما با سه سالن بزرگ محسوب می‌شود هم به کام تعطیلی کشیده شده و علنا از ابتدای دوران کرونا کرکره‌ را پایین کشیده است، سالنی که علاوه بر سینما محلی برای تمرین و گردهمایی اهالی تئاتر هم بود اما امروز دیگر سوت و کور شده و هیچ فعالیتی ندارد.

نکته جالب آنجا بود که با وجود تعطیلی این سینِما تماشاگران بارها دم در این سالن ایستاده و به دنبال خرید بلیت برای تماشای آثار بودند. مخاطبانی که طی گفتگو با آنها می‌شد به راحتی به علاقه آنها به این سالن آگاه شد، مخاطبانی که از تماشای فیلم در سینما مرکزی خاطرات زیادی داشتند و حالا از تعطیلی این سالن به شدت ناراحت بودند.

در ادامه همین جستجو برای سینماهای قدیمی توانستیم با مسئول گیشه و اپراتور اکران آثار در سینِما مرکزی گفتگو کنیم، وی که حال سینِمای تعطیل شده مرکزی را نگهبانی می کرد از روزگار خوب و رویایی گذشته گفت، وی اعلام کرد که تلاشهایی برای بازگشایی این سالن صورت گرفته اما هیچ جدیتی پشت آنها نبوده و حالا سالنی که روزگاری برای تماشای فیلم غلغله می‌شد در حال خاک خوردن است.

مسئول گیشه سینِما مرکزی که سابقه پانزده ساله در سینِما را دارد، دلیل تعطیلی این محل را اینگونه شرح داد: این سینِما تغییر کاربری نخواهد داد اما فعلا هم باز نمی شود و به هیچ وجه آینده اش مشخص نیست، واقعیت امر اینکه شرایط اداره یک سالن سینِما بسیار سخت شده و دخل و خرج به هیچ وجه با هم همخوانی ندارد. این محل خصوصی است و طبیعتا مالک خصوصی بدون حمایت نمی تواند کاری کند و دغدغه اش را هم ندارد.

وی در همین رابطه ادامه داد: سینِما مرکزی ۵ سالن داشت، سینِما پارس هم که کنار این محل بود سه سالن داشت، شما فکر کنید هشت سالن سینِما به یکباره تعطیل شده است، بالاخره یک نفر باید نگران این وضعیت باشد. این سینِما از بهمن ماه سال ۱۳۹۸ تعطیل شد و دیگر هم به فعالیتش ادامه نداد. البته تحقیقاتی برای بازگشایی از مالک صورت گرفت اما به وی ثابت شد که بازگشایی به هیچ وجه در این شرایط که سینما مخاطب ندارد صرفه اقتصادی ندارد.

مسئول گیشه سینِما مرکزی بازگشایی و بقای سینماهای قدیمی را صرفا نیازمند حمایت دولتی دانست و ادامه داد: اگر قرار بر حمایت نباشد نه تنها سینِما مرکزی بلکه تمامی سالنهای قدیمی تعطیل می شوند و هیچ راهی هم برای نجات آنها نیست، مثلا سینِما مرکزی بیست کارمند داشت، شما فکر کنید که اگر سینِما دوباره فعال شود آیا می‌توان هزینه های این کارمندان را با فروش نداشته آثار داد؟. قطعا این اتفاق نمی افتد.

وی گرانی بلیت را دلیل مهمی در کاهش تعداد مخاطبان سینِما اعلام کرد و گفت: روزگاری ما برای اینکه بتوانیم تمام مخاطبان را در سینِما جا دهیم از بیرون صندلی کرایه می کردیم، سینِما دوران طلایی هم داشته است، مثلا در زمان اکران فیلم اخراجی‌ها از مسعود ده نمکی این محل مملو از جمعیت بود، اما امروز تعطیل شده ایم. من معتقدم که بلیت گران مهمترین دلیل کاهش مخاطب است.

مسئول گیشه سینما مرکزی ادامه داد: پیشتر در روزهای سه شنبه و گاها شنبه‌ها بلیت نیم بها بود، آن روزها مخاطب از در و دیوار سینما بالا می رفت، خب اگر این نشان نمی‌دهد که مخاطبان توان خرید بلیت های گران امروز را ندارند نشان دهنده چه چیزی است؟.

وی با اشاره به روزهای خوب و درخشان سینِما مرکزی این مکان را هویت سینِمایی میدان انقلاب اسلامی دانست و تاکید کرد: مالک این محل خصوصی است و طبیعتا نمی‌خواهد ضرر کند به همین دلیل ترجیح می دهد که این سینِما تعطیل شود، حال اگر کسی دلش به حال فرهنگ و هنر می سوزد باید به فکر بازگشایی این اماکن باشد، طبیعتا اگر بخش دولتی و فرهنگی حمایت نکند این سالنهای قدیمی کاملا نابود می شوند.

در همان زمان کوتاه حضور در سینِما مرکزی تعداد زیادی از مخاطبان این مکان قدیمی برای تهیه بلیت حضور میافتند اما متاسفانه با در بسته روبرو می شدند، طی گفت‌وگو با یکی از همین مخاطبان متوجه شدیم که سینما مرکزی یکی از پاتوق‌های ویژه دانشجویان برای تماشای فیلم بوده و حال بعد از تعطیلی این سینِما آنها باید محلی دورتر را برای تماشای آثار انتخاب کنند.

به طور کلی وضعیت سینِماهای قدیمی شهر تهران به هیچ عنوان خوب نیست، با گذر از راسته خیابان انقلاب تا میدان انقلاب از پنج سینمای فعال سه سینما تعطیل شده و دو سینما به سختی به کار خود ادامه می دهند، البته وضعیت پردیسهای سینمایی هم خوب نیست اما شاید این سالنها به واسطه مجتمع خرید خود بتوانند دوام بیاورند اما سالنهای قدیمی که اکثرا خصوصی هستند هم به طور کامل انقراض را تجربه می کنند.