ارزیابی عملیات ترکیه علیه پ ک ک در شمال عراق در سال 2022

گروه بین الملل: عملیات نظامی ترکیه علیه شبه‌نظامیان حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ‌ک‌ک در شمال عراق که از دهه 1990 شروع شده، از تهاجم‌های بزرگ، سنگین و نسبتا مؤثر، به ترکیبی از عملیات نسبتا طولانی با حملات و بمباران های دقیق‌تر تبدیل شده است.

به گزارش بولتن نیوز، این تغییر که تا حد زیادی با استفاده از پهپادهای ترکیه و هماهنگی سیاسی فزاینده با دولت اقلیم کردستان عراق (KRG) تسهیل شده است، آنکارا را قادر می سازد تا بیشتر عملیات های ضد پ ک ک را خارج از خاک ترکیه انجام داده و به پایگاه های پ.ک.ک در داخل عراق نزدیکتر شود. استراتژی پیش روی ترکیه در این عملیاتها، همراه با عملیات های مشابه در سوریه، به نیروهای ارتش و امنیتی ترکیه این امکان را داده است تا میزان تلفات پ.ک.ک را تقریباً سه برابر کنند. این امر بر کادرهای رهبری این سازمان که توسط ترکیه و ایالات متحده یه سازمان تروریستی معرفی شده، فشار وارد می کند و تعداد عملیات پ.ک.ک در داخل ترکیه را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

عملیات سری پنجه در اقلیم کردستان

عملیات‌های قبلی ترکیه در عراق، از جمله فولاد (1995)، چکش و طلوع (1997)، خورشید (2008) و عملیات‌های کوچک‌تر بی نام، معمولاً شامل تهاجمات زمینی بزرگ اما کوتاه مدت و حملات هوایی گسترده بر اساس اطلاعات اولیه هدف بود. این عملیات به طور موقت حملات پ.ک.ک به ترکیه را مختل می کرد اما نه امنیت در خاک ترکیه را تامین کرد و نه به طور قابل توجهی آزادی عمل پ.ک.ک در عراق را تضعیف می کرد. پس از عملیات ایالات متحده در عراق در سال 2003 و مبارزه با دولت اسلامی (داعش) در عراق (از سال 2014 به بعد)، کنترل مرزی و فعالیت پ ک ک در امتداد مرز عراق-ترکیه افزایش یافت و آنکارا را به ارزیابی مجدد رویکرد عملیاتی در قبال این گروه خود وادار کرد.

بر اساس گزارش موسسه مطالعات جنگ، رویکرد جدید ترکیه با ترکیب موقعیت های زمینی ثابت و موقت با نظارت مستمر و حملات پهپادهای ترکیه و نیز استفاده از حدود 5000 تا 10000 سرباز در نزدیک به 36 پایگاه و پست نظامی، مانع از حملات پ‌ک‌ک به داخل ترکیه شد اما این اقدام همچنین مانع تحرک بین مقرهای پ‌ک‌ک در قندیل، عراق و پایگاه‌های وابسته به آن در شمال شرق سوریه شد. چنین رویکردی، در عین حال، نیروهای ترکیه را قادر ساخت تا به طور مؤثرتری بر تأسیسات، واحدهای کوچک و رهبران پ‌ک‌ک نظارت داشته باشند.

مجموعه‌ای از عملیات‌ها با نام «پنجه» بر اساس مفهوم عملیاتی جدید آغاز شد که با پنجه 1 در ماه مه 2019 با هدف حمله به غارها، انبارها و مسیرهای تحرک پ.ک.ک در منطقه هاکورک در شمال شرق عراق آغاز شد. سایر عملیات های این مجموعه شامل موارد زیر است:

• تابستان 2019: پنجه 2 و پنجه 3، با هدف نفوذ بیشتر در عراق، از جمله در منطقه سینات-هفتانین.

• تابستان 2020: پنجه عقاب (حملات هوایی) و پنجه ببر (حمله زمینی).

• فوریه 2021: پنجه عقاب 2، حملات هوایی و عملیات نافرجام نجات گروگانها در محدوده گاره.

• تابستان 2021: عملیات پاکسازی پنجه صائقه در منطقه متینا و پنجه رعد در (منطقه آواشین-باسیان) با هدف از بین بردن مجموعه غارهایی که پ.ک.ک از آنها برای حمله، تدارکات، حمل و نقل و آموزش استفاده می کرد.

سری عملیات پنجه موفق شد آزادی عمل پ‌ک‌ک را محدود کرده، منطقه‌ای حائل ایجاد کند که از خاک ترکیه در برابر نفوذ و حملات پ‌ک‌ک محافظت کند و اربیل و بغداد را نیز برای سرکوب استفاده پ‌ک‌ک از خاک عراق برای انجام حملات علیه نیروها و خاک ترکیه تحت فشار قرار دهد (خبرگزاری کردپرس، 5 ژانویه 2021). علاوه بر این، عملیات پنجه شبکه‌ای از پایگاه‌ها و عملیات ایجاد کرده است که می‌تواند عمیقاً به مناطقی که قبلاً پناهگاه امن پ‌ک‌ک در نظر گرفته می‌شد دست یابد. آمار رسمی ترکیه در ماه ژوئن درباره تاثیرات عملیات های موسوم به پنجه اشاره می کند که این عملیاتها 1130 جنگجوی پ.ک.ک را دستگیر، زخمی و یا کشته، امنیت مرزی ترکیه را بهبود بخشیده و به توانایی های لجستیکی پ.ک.ک آسیب جدی وارد کرده است.

عملیات پنجه قفل

عملیات پنجه در 18 آوریل 2022 آغاز شد. حمله اصلی شامل حملات هوایی و توپخانه ای بود که با فرود کماندوها و نیروهای ویژه در مرکز عملیاتی پ.ک.ک در عراق، از جمله مجتمع های غار و سنگرهای متینا، زاپ و آواشین باسیان تقویت شد. وزارت دفاع ترکیه تلفات پ ک ک تا پایان جولای را 289 جنگجوی کشته و تخریب 330 غار و سنگر تخمین زده است.

سازمان اطلاعات ملی ترکیه یا (MIT)، در کنار عملیات نظامی، به ردیابی از راه دور و حملات هوایی علیه اهداف با ارزش که معمولاً از رهبران ارشد میدانی و سیاسی پ.ک.ک هستند، اقدام کرده است. میت تا پایان جولای امسال، حداقل 22 حمله از این دست انجام داده و 25 تن از این افراد مهم را که در سوریه و عراق فعال بودند از بین برده است. میت این عملیات را با تمرکز بر جنگجویانی که روی حملات تروریستی در خاک ترکیه متمرکز هستند انجام می دهد. نیروهای وزارت کشور، به ویژه واحدهای جندرمه، به انجام عملیات در داخل ترکیه که تکمیل کننده عملیات برون مرزی است، ادامه می دهند. یکی از نمونه ها عملیات جاری «ارن ابلوکا 28» است که در حال حاضر در نزدیکی دیاربکر ادامه دارد و هدف آن بیرون راندن عناصر باقیمانده پ ک ک از خاک ترکیه است.

پ ک ک عملیات پنجه را به عنوان یک کارزار نسل کشی علیه مناطق تحت کنترل خود موسوم به "مناطق دفاعی مدیا" می داند که اصطلاحی برای مناطقی از شمال عراق خارج از کنترل دولت مرکزی یا دولت منطقه ای اقلیم کردستان است. پ.ک.ک این مناطق را که ارتباط بین عملیات پ.ک.ک در دو کشور عراق و ترکیه را تایید می کند برای سرنگونی دولت در آنکارا حیاتی می داند. با این حال، اکثریت ترک‌ها همچنان مخالف پ‌ک‌ک هستند و 54000 کرد برای دفاع از دولت ترکیه تحت برنامه محافظان روستا می‌جنگند. با این حال فعالان انتخاباتی کرد، بخشی حامی حزب حاکم عدالت و توسعه بوده و بخشی هوادار حزب دموکراتیک خلقها یا متحد پ.ک.ک هستند. بنابراین، پ‌ک‌ک تا حدی از طریق سربازگیری اجباری از میان کودکان به مبارزه مسلحانه خود ادامه می‌دهد و علی‌رغم نظم و انضباط سخت و آموزش ایدئولوژیک، همچنان شاهد فرار تقریباً 10 جنگجو در ماه هستیم. (A News، 13 ژوئن و  Sozcu 1 اوت).

نتیجه گیری

استراتژی پیش روی آنکارا، همانطور که در کمپین پنجه عملیاتی شد، پ ک ک را تحت فشار قابل توجهی در میدان نبرد قرار داده است اما این استراتژی هزینه هم داشته است. هزینه انسانی شامل تقریباً ده کشته در میان نیروهای امنیتی دولت ترکیه در طول هر عملیات و تعداد بیشتری مجروح بوده است (گزارش گروه بین المللی بحران، 18 ژوئیه). هزینه مالی عملیات پنجه به افزایش کلی هزینه های دفاعی و امنیتی ترکیه منجر شده است، اگرچه این هزینه ها به عنوان بخشی از تولید ناخالص داخلی ترکیه نسبتا ثابت مانده است (اینسایت، 23 سپتامبر 2020).

با این حال، از آنجا که عامه مردم ترکیه این عملیات را به عنوان عملیاتی محتاطانه و ضروری می پذیرند، هزینه های سیاسی داخلی اندکی نیز وجود داشته است. با این حال تنش‌های منطقه‌ای با برخی کشورها، و گاه گداری با بغداد و اربیل افزایش یافته است (K24، 21 آوریل و National Interest، 11 مه). برخی ادعاها در مورد خسارت جانبی عملیات از جمله مرگ غیرنظامیان در جریان عملیات پنجه، انتقاد مدافعان حقوق بشر را برانگیخته است، اگرچه آنکارا ادعا می کند که عملیات آن با دقت و حساسیت فزاینده انجام می شود (CPT، 4 ژوئیه و چشم خاورمیانه، 22 ژوئیه). تلفات غیرنظامی توپباران در جولای 2022 در نزدیکی زاخو عراق، وزیر امور خارجه عراق را بر آن داشت تا در یک جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل خواستار خروج تمام نیروهای ترکیه از عراق شود. با این حال، قلت شواهد ارائه شده همراه با پیشنهاد ترکیه برای انجام تحقیقات مشترک و بروز بحران سیاسی جدید در بغداد، اقدام بیشتر علیه آنکارا را ناممکن ساخته است (العربیه، 27 ژوئیه و رویترز، 1 اوت). پیامدهای منطقه ای این عملیات بیش از آنکه واقعی باشد، بیشتر لفاظی بوده است زیرا رهبران عراق در بغداد و اربیل احساس می کنند که مجبورند در زمان اوج خشم عمومی، آن را منعکس کنند اما به نظر می رسد همزمان قصد دارند روابط کاری مناسب با آنکارا را حفظ کنند (دویچه وله، 27 ژوئیه).

در مجموع، مزایای امنیت بیشتر در مرزهای کشور ترکیه و تلفات و بی نظمی در میان عناصر مبارز پ ک ک و ترس و اختلال در سطوح رهبری پ ک ک هزینه های این عملیاتها را ناچیز جلوه می دهد. نیروهای ارتش، اطلاعات و امنیت داخلی ترکیه، از طریق یک استراتژی جامع تر که فناوری های جدید، مفاهیم عملیاتی و ترتیبات همکاری را با هم بکار می گیرد، عملیات پ.ک.ک را عمدتاً به خارج از خاک ترکیه و به مناطق اصلی تحت کنترل پ.ک.ک هدایت کرده است (TAP، 11 ژانویه). عملیات پنجه قفل نه پاسخی نهایی برای مقابله با پ.ک.ک است و نه نواختن ناقوس مرگ را برای پ.ک.ک در پی دارد زیرا هم استراتژی دولت ترکیه و هم حریف به تکامل خود ادامه می دهند بلکه نشان‌دهنده کاربرد مؤثر روش‌های ضد ترور و ضد شورش است که تأثیرات قابل‌توجهی- اگر نه هنوز تعیین‌کننده- داشته است.

منبع: کردپرس