به گزارش بولتن نیوز، رهبر معظم انقلاب در ادامه نامگذاری سالهای اخیر، سال 1400 را با عنوان «تولید، پشتیبانیها و مانعزداییها» نامگذاری کردند تا باز هم مسیر روشنتری پیش روی مسئولان برای حل مشکلات کشور و توجه به اولویتها باز شود، اما کمتر از یک ماه دیگر، این سال به پایان میرسد و حالا اشارات صریح حضرت آیتالله خامنهای در دیدار چندی قبل با تولیدکنندگان و مسئولان اقتصادی و صنعتی، گویای این است که به شعار این سال هم توجه چندانی نشده است.
هرچند نیمی از سال جاری، در دولت حسن روحانی گذشت و دولت جدید هم با تحویل گرفتن میراث دولتهای یازدهم و دوازدهم، فعلا در مسیر چینش نیروها و اصلاح ریل قرار دارد.
رهبر انقلاب در این دیدار، بر لزوم تدوین نقشه راهبردی برای صنعت کشور و مدیریت جامع در این حوزه تاکید کردند و از خرسندکننده نبودن آمارهای اقتصادی دهه 90 گلایه و انتقاد کردند.
برای بررسی علل این وضعیت و راههای برونرفت از شرایط فعلی حوزه صنعت و تولید، به گفت و گو با عزتالله اکبری تالارپشتی نماینده مردم تهران و رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نشستهایم.
وی مداخله بخش خصوصی را شرط لازم برای تدوین بهتر نقشه راه صنعت کشور میداند و درباره حوزه خودروسازی کشور هم، به ساختارهای پیچیده و تو در توی این بنگاهها اشاره میکند که باعث میشود کسی از آنها سر در نیاورد و تسلیم شرایط باشد.
متن کامل گفت و گوی خبرنگار با رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در ادامه میآید.
***
تالارپشتی: برای پاسخ به این سؤال باید به خاطرهای از رهبر معظم انقلاب اشاره کنم که در مجلس هشتم و در یکی از عید نوروزها که هیأت رئیسه و رؤسای کمیسیونهای مجلس به دیدار ایشان رفتیم، آقا فرمودند من هر سال برای سالها یک عنوان مشخص میکنم و تا چند ماه همه با این عنوان سربرگ میزنند، بنر میزنند، کارگروه تشکیل میدهند و بعد فراموش میشود! حالا ما با یادآوری این خاطره باید مراقب باشیم که این بار درباره رهنمودهای حضرت آقا این اتفاق تکرار نشود.
اخیراً آقای رئیس جمهور هم در پاسخ به مطالب مطرح شده از سوی رهبر انقلاب در آن دیدار، به معاون اول دستور دادند که کارگروه تشکیل و موضوع پیگیری شود. من میخواهم بگویم این کار صرفاً با تشکیل کارگروه انجام نمیشود، در واقع کارهایی مانند تشکیل کمیته و کارگروه شرط لازم هست، اما شرط کافی نیست.
نگاه ما این است که دولت در این نقشه راه باید پایش را از حوزههای اجرایی صنعت بیرون بکشد و حکمرانیاش را انجام دهد، تصدیگری نکند و رقیب بخش خصوصی نشود و صرفاً در برخی جاهای خاص که نظام تشخیص میدهد دولت باید در آنجاها ورود کند، وارد شود.
اینکه شما در ایران خودرو 6 درصد سهام داشته باشید و در عمل 600 درصد دخالت کنید، قابل قبول نیست و جواب نمیدهد و هزینههای دولت را هم بالا میبرد. شما امروز نگاه کنید دو خودروسازی بزرگ یکی در این دست دولت و دیگری در آن دست دولت باقی مانده و خودشان هم نمیدانند با این دو چکار کنند! جالب است که دولت در این دو خودروسازی سهام قابل توجهی هم ندارد؛ در ایران خودرو 6 درصد و در سایپا هم حداکثر 17 درصد سهام دارد. خوب حرف ما از اول این بوده و بارها هم به دولتهای مختلف گفتهایم، اگر میخواهید خودروساز شوید یا هر دو کارخانه را بردارید و سهام اکثریت را بخرید و خودتان تولیدکننده شوید تا همه بدانند شما خودروساز هستید، یا اینکه کار را به سهامداران این دو خودروسازی و بخش خصوصی واگذار کنید.
خود سهامداران اصلی صنایع مخصوصاً دو خودروسازی بزرگ باید درباره مسائلشان تصمیمگیری کنند؛ البته ساختار سهامداری این شرکتها آنقدر مسخره و پیچیده است که اولاً کسی از آنها سر در نیاورد و ثانیاً تسلیم شرایط باشد.
با فرمایشات اخیر حضرت آقا که به صراحت فرمودند وضعیت صنعت خودرو برای مردم رضایتبخش نیست، تکلیف روشن است. شما شاهد بودید که ما در رابطه با ماده 4 طرح «ساماندهی صنعت خودرو» که با ایراد شورای نگهبان مواجه شد، اصلاحاتی را انجام دادیم اما هیأت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام حالا بر روی آن ایراد گرفته و کار متوقف شده است!
به هر حال ما هم در حد خودمان کارشناس هستیم و یک کمیسیون تخصصی هستیم که دلسوزانه و به صورت کارشناسی تصمیم گرفتهایم و از جای دیگری نیامدهایم؛ خوب است به نظرات ما هم توجه شود.
خود سهامداران اصلی صنایع مخصوصاً دو خودروسازی بزرگ باید درباره مسائلشان تصمیمگیری کنند؛ البته ساختار سهامداری این شرکتها آنقدر مسخره و پیچیده است که اولاً کسی از آنها سر درنیاورد و ثانیاً تسلیم شرایط باشد
تالارپشتی: در ابتدای مجلس یازدهم آقای شافعی رئیس اتاق بازرگانی به جلسه غیرعلنی مجلس آمد و در آن جلسه گفت ما حاضریم استراتژی توسعه صنعتی یا همین نقشه راه صنعت را با هزینه خودمان طراحی کنیم؛ من به ایشان گفتم ظرف چه مدتی میخواهید این کار را انجام دهید؟ گفت ظرف یکسال. من گفتم یکسال زیاد است شما حداکثر 6 ماهه میتوانید این کار را جمع کنید، اما ایشان گفت دولت باید این را قبول کند که ما استراتژی توسعه صنعتی را طراحی کنیم؛ نمیشود ما کلی هزینه کنیم و وقت بگذاریم و دولت نهایتاً اجرا نکند.
ما در آنجا گفتیم که مجلس آمادگی دارد که این را قانون کند. هم با وزیر سابق صنعت و هم با وزیر فعلی صحبت کردیم و گفتیم که بیایید سه نفری (رئیس کمیسیون صنایع، رئیس اتاق بازرگانی و وزیر صنعت) بنشینیم و برای این استراتژی فکر کنیم. ما معتقدیم بخش خصوصی باید با تمام توان به میدان بیاید، چرا که تصمیمات باید میدانی باشد و هپروتی و فضایی نباشد، لذا بخش خصوصی باید در تصمیمسازیها دخیل باشد و دولت هم که از منظر حکمرانی وارد میشود و ما هم به عنوان مجلس و قانونگذار ورود میکنیم، بنابراین به راحتی میتوان این استراتژی را تدوین کرد و ما انشاءالله این کار را خواهیم کرد.
ما از 4 - 5 هفته قبل به صورت اولیه این کار را شروع کرده بودیم و حالا هم با تأکید حضرت آقا، آن را جدیتر دنبال میکنیم؛ اخیراً به همه خودروسازان و قطعهسازان نامه زدهایم و از آنها خواستهایم که نظرشان را درباره مدل مطلوب خودروسازی به ما بگویند و یک جلسه هم با آنها برگزار کردهایم.
تالارپشتی: بله، قطعاً این اراده را داریم. البته معتقدیم اگر قانونگذاری لازم باشد، باید این کار را انجام دهیم، چرا که ممکن است در برخی جاها دولت نیاز به قانون نداشته باشد و در برخی جاها نیازمند قانون باشد. اگر دولت بخواهد، ما کمک میکنیم.
نظر ما این است که دانشگاهها و شرکتهای دانشبنیان را به عنوان مشاور وارد عمل کنیم و با آنها قرارداد ببندیم؛ یعنی دولت، مجلس، مرکز پژوهشها و همه اجزا وارد این کار شوند.
مرکز پژوهشها در این رابطه کارهای روتینی را انجام میدهد که خوب است، اما به اعتقاد من بخش خصوصی و دانشگاهها باید در این رابطه جدیتر وارد شوند و دولت هم محوریت اجرا را داشته باشد. البته برای طراحی این راهبرد، برای هر بخش باید جداگانه یک قرارداد مطالعاتی و پژوهشی بسته شود؛ به عنوان مثال، یک پلتفرم برای بخش خودرو، یک نقشه راه برای لوازم خانگی، یک نقشه برای حوزه فولاد و نقشههای جداگانه برای حوزههای دیگر.
ما الان بخشهای مختلف پژوهشی و سیاستگذاری برای اقتصاد و صنعت داریم؛ از خود دولت و وزارتخانهها که مؤسسات مطالعاتی و پژوهشی دارند، گرفته تا مرکز پژوهشهای مجلس و دانشگاهها. این نقشه راه حوزه صنعت یا به تعبیر حضرت آقا نقشه راهبردی حوزه صنعت، توسط کجا باید تدوین شود که با چندصدایی مواجه نباشیم و کار هم به صورت هماهنگ و منسجم دنبال شود؟
تالارپشتی: دولت باید محور کار باشد. اگر دولت نیاز به قانون دارد لایحه به ما بدهد.
تالارپشتی: بله، اما محور کار دولت است. ما هم میگویم اگر نیاز به قانونگذاری دارد، لایحه به ما بدهد و اگر نیاز به قانون هم ندارند، ما به اشکال دیگر به آنها کمک میکنیم. اما دولت باید ببیند که این تصمیمات و برنامهریزیها برای تدوین نقشه راه کجا قرار است پیاده شود؟ اگر قرار است برای مردم اجرا شود، خود مردم باید در آن دخیل باشند و این یعنی بخش خصوصی دخیل شوند.
در چند جلسه به آقای رئیسی عرض کردم که ما میتوانیم بدون یک ریال بودجه دولتی، مملکت را خیلی خوب بسازیم! میپرسید چطور؟ از جیب مردم! یعنی مردم را وارد کار کنیم تا خودشان کارها را انجام دهند و دولت هم نقش نظارتی در سیاستگذاری داشته باشد. ببینید، در عرصه سیاسی وقتی راهپیمایی 22 بهمن پیش میآید، مردم با خانواده و خیلی بانشاط به خیابان میآیند، طوری که انگار به تفریح آمدهاند، اما همین حضور مردم برای یکسال کشور را در عرصه بینالمللی بیمه میکند. خوب همین مردم را میتوان در عرصه اقتصاد و صنعت وارد کرد. چرا ما اعتماد نمیکنیم؟
تالارپشتی: هر جا کار نتیجه داده و روان بوده، بخش خصوصی دخیل بوده است و هرجا کار مردم گیر داشته، دست دولتیها در کار بوده است! حالا این دولت که البته تازه سر کار آمده و از آن توقع این را نداریم که الان کارنامه هشت ساله ارائه کند، اما انتظار داریم این مسیر غلط گذشته را اصلاح کند و جهتگیریها طوری باشد که جامعه احساس کند، دولت به سمت تصمیمات درست خیز برداشته و سرعت و کارآمدی لازم را دارد.
شخص آقای رئیسی واقعاً دوست دارد برای مردم کار کند، اما تیم ایشان هم باید با همدیگر و با رئیس جمهور هماهنگ باشند.
تالارپشتی: به نظر من کُند عمل میکنند! البته ما فعلاً ملاحظه این را داریم که اول کار دولت است و باید به آن فرصت داد. مثلاً در حوزه مسئولیت وزیر صنعت کارها کند پیش میرود، در حالی که بحث خودروسازیها را میشود حداکثر دو ماهه جمع کرد.
این دولت تازه سر کار آمده و از آن توقع نداریم که الان کارنامه هشت ساله ارائه کند، اما انتظار داریم این مسیر غلط گذشته را اصلاح کند
تالارپشتی: ببنید ساختار خودروسازیها چیست و چه باید کرد؟ تهِ کار این است که سهامداران تصمیمگیر اصلی شوند و حمایتهای رانتی از سر خودروسازی برداشته شود. چندبار به آقای فاطمی امین گفتم که بیایید بنشنیم و ببینیم درباره بخشهای مختلف صنعت مثل خودرو، فولاد، سیمان، نساجی و ... چه باید بکنیم؟ اینها چه میخواهند و ما به عنوان دولت و مجلس چه باید بکنیم.
البته باز هم معتقدم که دولت را نباید هول کنیم، چون در اول کارش است. اما زمان را هم نباید از دست داد و معتقدیم خیلی میتوان سرعت کار را بیشتر از الان کرد. ما هم در مجلس آمادهایم که به دولت مخصوصاً وزارت صنعت کمک کنیم.
سال قبل به ایران خودرو دیزل رفتیم و دیدیم یک وجب خاک روی دستگاهها نشسته است؛ وقتی برگشتیم 3-4 جلسه در هیأت رئیسه مجلس و در کمیسیون صنایع گذاشتیم، الان بروید و ببینید در این مجموعه خودروهای دیزلی چه خبر است؟ تازه ما که اجرایی نیستیم و ابزار اجرایی نداریم اما اینها را هماهنک و به هم وصل کردیم، دولت که ابزار اجراییاش خیلی بیشتر است.
حتی ما شهردار سابق تهران را هم دعوت کردیم و گفتیم شما که به اتوبوس نیاز دارید چرا با اینها قرارداد نمیبندید؟ شهردار تهران قرارداد بست و وقتی او را دعوت کردند که برای دریافت اتوبوسهای تولید شده برود، از کیفیت اتوبوسهای تولید شده متعجب شده بود و گفته بود وقتی میخواستیم قرارداد ببندیم، برخی اطرافیان ما میگفتند این کار را نکن، پول شهرداری هدر میرود! خوب این اطرافیان چه کسانی هستند و چه منافعی دارند؟!
ما همه اینها را هماهنگ کردیم و به وزیر وقت راه که الان رئیس سازمان انرژی اتمی است، گفتیم شما هم که مصرفکننده خودروهای دیزلی هستید و اینها هم تولیدکننده هستند؛ هر استانداردی میخواهید به اینها بگوید و آنها هم موظف هستند برایتان تولید کنند. به همین سادگی میتوان با قرارداد تضمین خرید کار را سامان داد، اما رفتند از رئیس جمهور وقت اختیار گرفتند که چند هزار دستگاه خودروهای سنگین دسته دوم و بیشناسنامه که نه خدمات پس از فروش دارد و نه هیچ، وارد کنند!
تالارپشتی: بهتر است بگویم اراده کار در دولت هست و روی این بحثی نداریم و مجموعه دولت این اراده را دارند، اما بحثی که وجود دارد، یکی انتظاری است که مردم از این دولت انقلابی دارند و دیگری خرابیهایی است که دولت سابق در طول هشت سال به بار آورده و لذا دولت جدید در شرایط عادی نیست.
شاهدیم که دولت گذشته در طی هشت سال، ارزش پول ملی و مبانی علمی اقتصاد را نابود میکند و وقتی به رئیس جمهور وقت و دولت توصیه میشود که به آمریکا اعتماد نکنید، برعکس به آن اعتماد میکنند. لذا وقتی هشت سال خرابکاری میکنند کار امروز بر دوش دولت جدید میافتد و کار به جایی میرسد که گفتمان شب عید 1400 میشود، چگونگی تأمین مرغ و تخممرغ برای مردم و شاید یکی از علتهای کندی حرکت دولت فعلی نیز همین خرابیهای به جا مانده از قبل باشد. اما حرف ما این است که دولت انقلابی و جهادی اتفاقاً انتخاب شده است، برای چنین روزی.
دولت انقلابی و جهادی برای عبور از این بحرانها و موانع انتخاب شده است. لذا توقع داریم که سرعت کار دولت خیلی بیشتر از وضعیت فعلی باشد و الان آنطور که انتظار میرود، نیست؛ هماهنگیهای لازم نیز آنقدر که انتظار میرود، وجود ندارد.
* رهبر انقلاب در دیدار اخیر به یک نکته دیگر هم اشاره کردند که آمارهای اقتصادی دهه 90 خرسندکننده نبوده است؛ به نظر شما از اینجا به بعد دولت در حوزه اقتصاد و مشخصاً در حوزه صنعت برای جبران آمارهای نامناسب دهه 90 چه باید بکند؟
تالارپشتی: از ابتدای مجلس یازدهم طرح تکمیل «شبکه ملی اطلاعات» در کمیسیون صنایع و معادن مطرح شد که قدری هم با دستانداز مواجه شد، ولی انشاءالله مطرح خواهد شد. مسئله این است که وقتی دستگاههای رسمی به همدیگر اطلاعات ندهند و مثلاً ندانیم امسال چقدر برنج یا چقدر گوشت یا محصول دیگر نیاز داریم، نمیتوانیم در این حوزه درست برنامهریزی کنیم. لذا این فضا که اطلاعات همه دستگاهها در یک بستر امن و متصل به یکدیگر تبادل شود، ایجاد نشده و یکی از نیازهای دولت در مسیر پیشرو همین است.
وقتی شما اطلاعات و آمار درست داشته باشید، برنامهریزیهایتان هم درست از آب در میآید ولی اگر یکجا اطلاعات غلط باشد، معلوم است که برنامهریزیها دقیق نخواهد بود و نتیجه درستی هم به دست نمیآید. یک نمونه از شفاف نبودن اطلاعات مربوط به حوزه خودروسازی است. از خودروسازان سؤال میکنیم و میگوییم شما خودروها را پیشفروش میکنید و کف کارتان این است که آن را نقد نمیفروشید، N تومان هزینه تمام شده فلان خودرو است، 5 تا 10 درصد هم سود آن را در نظر میگیرد و با عدد مشخص باید آن را بفروشید. پس چرا دو خودروسازی ما با هم زیان انباشته 100 هزار میلیارد تومانی دارند؟! این پولها کجا میرود؟
یک نمونه از شفاف نبودن اطلاعات مربوط به حوزه خودروسازی است. از خودروسازان سؤال میکنیم و میگوییم شما خودروها را پیشفروش میکنید و کف کارتان این است که آن را نقد نمیفروشید، N تومان هزینه تمام شده فلان خودرو است، 5 تا 10 درصد هم سود آن را در نظر میگیرد و با عدد مشخص باید آن را بفروشید. پس چرا دو خودروسازی ما با هم زیان انباشته 100 هزار میلیارد تومانی دارند؟! این پولها کجا میرود؟
پولها، ظرفیتها و امکانات جایی گم میشود که اطلاعات شفاف و دقیق نباشد. اینکه حضرت آقا بارها بر روی شفافیت آمارها صحبت کردهاند، به خاطر همین است. یکی از راههای شفافیت اعداد و ارقام نیز راهاندازی شبکه ملی اطلاعات است.
تالارپشتی: بله.
تالارپشتی: ما در طرحمان راههایی را پیشبینی کردیم اما اینقدر دستانداز افتاد که فعلاً به جایی نرسیده است؛ از جمله اراده دولت لازم است که باید پای کار باشد.
نکته بعدی این است که در رابطه با طرحهای مهم و کلیدی که جنبه ملی دارد، نباید در کشور چندصدایی و ناهماهنگی وجود داشته باشد. مثلاً همین طرح اخیر ما برای جلوگیری از توقیف و پملب کارخانهها و واحدهای تولیدی که فعلاً رأی نیاورد و البته تلاش داریم تا دوباره آن را با 50 امضا در دستور کار قرار دهیم، وقتی دو فوریت در مجلس تصویب شد، بعدازظهر همان روز آقای مخبر معاون اول رئیس جمهور به من گفت طرح بسیار خوبی تصویب کردید و از آن استقبال کرد و فردای آن روز هم آقای رئیس جمهور در جلسه هیأت دولت به وزیر صنعت تأکید کرد که بروید در مجلس و از این طرح حمایت کنید، رئیس کل بانک مرکزی با آن مخالفت میکند که آقای رئیس جمهور هم جلوی این مخالفت را میگیرد و میگوید این طرح مورد تأیید ماست؛ این را خود وزیر صنعت به من گفت، اما سازمان تأمین اجتماعی میآید در مجلس و لابی میکند و میگوید به این طرح رأی ندهید!
شاه بیت حرف ما این است که حرف رئیس جمهور به عنوان رئیس قوه اجرایی کشور فصلالخطاب است و کسی نباید در دولت بر روی آن إنقلت بیاورد یا آن را تجزیه و تحلیل کند، اگر اینطور باشد شیرازه دولت از هم میپاشد.
آقای دکتر همیشه یک شبهه در جامعه وجود دارد که اگر مشکلات اقتصاد کشور به ویژه در حوزه صنعت حل نمیشود، به خاطر این است که نمایندگان مجلس قاطعانه پیگیری نمیکنند و علت این عدم قاطعیت هم این است که نمایندگان خودشان منافعی در این حوزه دارند؛ به نظر شما واقعاً این منافع وجود دارد؟!
تالارپشتی:واقعا نمیدانم! حداقل آنچه به خودم مربوط میشود، این است که از مجلس یازدهم حتی یک سوزن هم درخواست نکردهام و هر کسی سراغ دارد که من از او تقاضایی کرده باشم، آن را علنی کند. ما از کسی توقعی نداریم اما در مسائل کاری محکم ایستادهایم و پیگیری میکنیم.
گاهی پیش میآید که وزیری میبیند، یک نماینده از عملکرد او ناراضی است به همین خاطر و برای اینکه به قول معروف حالی به آن نماینده داده باشد، میگوید 20 نفر را معرفی کنید تا در جاههای مختلف به کار بگیرم! این کار با قواعد اداره بنگاههای اقتصادی نمیخواند که یک جایی حیاط خلوت باشد و مدام آدم داخل آن بفرستند، یا امتیاز بدهند.
تالارپشتی: حرف ما در مقوله تولید به ویژه در حوزه خودرو که امروز محور اصلی نارضایتی و ناراحتی مردم است، این است که چگونگی تولید و کیفیت آن یک بحث است و نظام جامع تأمین اجتماعی هم موضوع مهم دیگر است.
گاهی پیش میآید که وزیری میبیند، یک نماینده از عملکرد او ناراضی است به همین خاطر و برای اینکه به قول معروف حالی به آن نماینده داده باشد، میگوید 20 نفر را معرفی کنید تا در جاههای مختلف به کار بگیرم! این کار با قواعد اداره بنگاههای اقتصادی نمیخواند
در حوزه نظام جامع تأمین اجتماعی در دنیا، دولتها افراد را شناسایی میکنند که دقیقاً برای چه کاری به خودرو نیاز دارند و وقتی نیاز طرف را احراز کردند، به صورت اقساطی و با حمایتهای بیمهای به او خودرو میدهند؛ این یعنی نظام جامع تأمین اجتماعی در حوزه صنعت خودرو که این مسئله برای حمایت از شهروندان باید در کشور ما هم حل شود.
تالارپشتی: دولت باید وارد این حوزه شود و با نظام جامع تأمین اجتماعی در حمایت از شما به عنوان مصرفکننده وارد شود، اما در کشور ما نظام جامع تأمین اجتماعی را صرفاً در حوزه درمان و دارو تعریف کردهایم که آن هم هزار و یک مشکل دارد. در واقع منظور ما این است که گستره نظام جامع تأمین اجتماعی باید از حوزه درمان فراتر برود و شامل حوزه صنعت و نیازهای مردم در این حوزه نیز بشود.
حُسن این کار این است که دولت خودش تقاضا را تحریک میکند و این به نفع تولیدکننده است؛ حالا اینکه تولیدکننده چگونه بخواهد در این کار مشارکت کند، دولت باید برای آن سیاستگذاری و نظارت کند. در واقع دولت، خودروسازان، بانکها و امثال آنها باید بنشینند و این سازوکار را طراحی کنند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com