گرم‌ترین استقبال در سرمای 15 درجه زیر صفر

به گزارش بولتن نیوز،جواد نوائیان رودسری – با فرار شاه در 26 دی‌ماه سال 1357، همه‌چیز برای بازگشت امام خمینی(ره) به میهن، مهیا و فراهم بود. هرچند که برخی از یاران امام(ره)، درباره اوضاع کشور نامطمئن و نسبت به سلامت و امنیت رهبر انقلاب بیمناک بودند، اما تصمیم امام خمینی(ره) برای بازگشت، قطعی و غیرقابل تغییر به نظر می‌رسید. قرار بود تصمیم امام(ره) اوایل بهمن‌ماه عملی شود و طبق برنامه، ایشان روز ششم بهمن‌ماه وارد ایران می‌شد. با این حال، شاپور بختیار، در واکنشی منفعلانه، دستور بستن فرودگاه‌های سراسر ایران را، روز پنجم بهمن ابلاغ کرد و به این ترتیب، موضوع بازگشت امام(ره) در هاله‌ای از ابهام فرو رفت. واکنش مردم به اقدام بختیار، سریع، قاطع و تند بود. راهپیمایی‌های گسترده‌ای در سراسر کشور شکل گرفت و دولت بختیار را با پیچیدگی‌ها و چالش‌های شدیدتری روبه‌رو کرد. در این زمان، شهر مشهد که عملاً در اختیار مردم قرار داشت، به اقدام دولت برای بستن فرودگاه‌های کشور، یکی از شدیدترین واکنش‌ها را نشان داد. روز هفتم بهمن، مصادف با سالروز رحلت پیامبرخدا(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع)، صدها هزارنفر از مردم این شهر به میدان آمدند و در یک راهپیمایی گسترده که مقصد آن مانند همیشه، حرم مطهر بود، به اقدام دولت بختیار اعتراض کردند. این راهپیمایی بزرگ را باید آخرین راهپیمایی از این قبیل در مشهد، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بدانیم؛ چراکه در پی آن، هم جایگاه انقلابیون در این شهر کاملاً تثبیت شد و هم وابستگان رژیم یا از مشهد گریختند یا منفعلانه، دست به هیچ اقدامی نزدند. روزنامه خراسان، روز نُهُم بهمن‌ماه، یعنی دو روز بعد از برپایی این تظاهرات چندصدهزار نفری، گزارشی مبسوط از آن را با عکسی که توسط زنده‌یاد حسن اسلامی، عکاس باسابقه روزنامه گرفته شده بود، منتشر کرد. این گزارش منحصربه‌فرد که روایت یک شاهد عینی از آن واقعه بزرگ است، می‌تواند تصویری دقیق از وضعیت آن روزهای شهر مشهد ارائه کند.
پیش از آن‌که در ادامه به مطالعه گزارش، در چهل و سومین سالروز برگزاری آن راهپیمایی بزرگ و مردمی بپردازید، لازم است که از چند نکته بسیار مهم درباره این گزارش آگاه باشید:

1- تغییر نام خیابان‌های اصلی شهر مشهد، 15 روز قبل از سقوط رژیم شاه، در تنظیم گزارش انعکاس گسترده‌ای دارد؛ بالاخیابان با نام خیابان آیت‌ا... شیرازی، خیابان تهران با نام خیابان امام رضا(ع) و میدان مجسمه با نام میدان شهدا در گزارش درج شده‌ که درخور توجه است.
2- مسیر این راهپیمایی، با مسیر دیگر راهپیمایی‌های دوران انقلاب در مشهد، کاملاً متفاوت است؛ معمولاً شروع راهپیمایی مشهدی‌ها از دو مکان مسجد کرامت یا مدرسه نواب به طرف میدان شهدا، خیابان ارگ و سپس خیابان خسروی بود، اما این‌بار آن‌ها ترجیح داده‌بودند که حرکت خود را از خیابان شیرازی به سوی خیابان طبرسی آغاز و مسیری غیر از همیشه را طی کنند. این تصمیم شاید به دلیل حجم بالای حضور اهالی مناطق محروم آن زمان مشهد، مانند منطقه حاشیه‌نشین طلاب، در راهپیمایی‌ها باشد؛ عبور از خیابان طبرسی به سمت چهارراه مقدم، ورود به بولوار کمربندی (وحدت فعلی)، حرکت به سمت پنجراه پایین‌خیابان و بعد، عبور از پایین‌خیابان به سوی حرم مطهر و توقف در صحن موزه (رواق امام خمینی فعلی) و برگزاری مراسم سخنرانی. این تغییر مسیر، حتی نظر خبرنگار خراسان را هم به خود جلب کرده‌ بود.
3- انعکاس شعارها و مطالبات مردمی نیز، در این گزارش، شایسته توجه است؛ اولاً نمونه‌ای از شعارهای آن زمان را می‌توان در گزارش دید که شاید کمتر شنیده شده باشد: «برنامه بختیار یک حیله جدید است / برنامه خمینی برچیدن یزید است». ثانیاً، اظهار تمایل عمومی به برقراری نظام جمهوری اسلامی، پیش از ساقط‌کردن رژیم شاه، در نوع خود جالب و قابل مطالعه به نظر می‌رسد.
4- حضور مأموران انتظامات انتخاب‌شده از میان مردم که ظاهراً پس از دی‌ماه سال 1357 و برای کنترل و نظم راهپیمایی‌ها به کار گرفته شدند، بسیار مهم و قابل مطالعه و نشان‌دهنده سازمان‌دهی بسیار دقیق تظاهرات و هدایت منظم و با برنامه آن است. استفاده از بازوبندهای «انتظامات امام» نشان می‌دهد که این روند، توسط سران انقلاب در سراسر کشور و از جمله مشهد، در پیش گرفته شد و طی هفته بعد، در قالب بازوبند کمیته استقبال از امام، ظهور و بروز بیشتری پیدا کرد.
5- حضور گسترده مردم در این راهپیمایی، آن هم در شرایط بسیار وخیم جوی و دمای 15 درجه زیر صفر، می‌تواند نمادی از خواست ملت و پایداری در مسیری که آغاز کرده‌است، باشد؛ مسیری که در 22 بهمن به سرانجام مدنظر مردم رسید.
6- عکس منحصربه‌فرد زنده‌یاد حسن اسلامی از این رویداد نیز، سندی ارزشمند و بااهمیت در تاریخ انقلاب شهر مشهد محسوب می‌شود.

مشهد؛ شاهد تظاهرات عظیم و پرشوری بود

«شنبه روز بیست و هشتم ماه صفر، مصادف با رحلت یگانه پیشوای عالم بشریت حضرت محمد بن عبدا...(ص) همزمان با چهل و هشتمین روز شهادت آزادمرد جهان حضرت سیدالشهداء و همچنین، شهادت امام حسن مجتبی(ع) بود. در این روز مشهد، شهادتگاه هشتمین امام برحق شیعیان جهان، شاهد تظاهرات عظیم و راهپیمایی صدها هزار مرد و زن مسلمان بود. با این‌که برودت هوا به بیش از 15 درجه زیر صفر می‌رسید، دسته‌های مختلف مردم از زن و مرد در گوشه و کنار خیابان‌ها و معابر دیده می‌شدند که با شور و اشتیاق وصف‌ناشدنی راهی نقاطی هستند که قرار بود راهپیمایی از آن‌جا آغاز گردد. در آن روز مشهد چهره‌ای دیگر داشت.

در اغلب خیابان‌ها شعارها و خوش‌آمدگویی‌های فراوانی به چشم می‌خورد که توسط گروه‌های مختلف، اعم از اصناف، فرهنگیان، دانشگاهیان، ورزشکاران، کارگران و کشاورزان و سایر قشرهای گوناگون جامعه نوشته شده و بر بالای خیابان‌ها درحد فاصل درختان دو سوی معابر نصب شده‌بود. تابلوهای پارچه‌ای همگی حاکی از خوشحالی و سرور و شادی زایدالوصفی بود که مردم ایران به ویژه خراسانی‌ها از خبر تشریف‌فرمایی رهبر عظیم‌الشأن خود، آیت‌ا...العظمی خمینی به این سرزمین دریافت کرده‌بودند. اما به جهاتی که بر همه معلوم است، این آرزوی دیدار عملی نشد و برنامه ورود ایشان به تاریخی دیگر موکول گردید. با این حال، هنوز پرده‌های حاوی خوش‌آمدگویی و استقبال از تصمیم رهبر بر در و دیوار و فضای خیابان‌ها مشاهده می‌شود و مردم بی‌صبرانه منتظر ورود ایشان می‌باشند.
در این حالتِ انتظار و شرایط بسیار سخت هوای سرد بود که گروه‌های مختلف از هر سوی شهر برای شرکت در راهپیمایی بزرگ روز شنبه به حرکت درآمده بودند. به علت سرمای شدید ناشی از نزول برف سنگین چند روز گذشته، راهپیمایی با یک ساعت تأخیر آغاز گشت. حدود ساعت 10 بامداد بیش از سیصدهزار نفر از طبقات مختلف مردم در صف‌های منظم آماده شده بودند تا راهپیمایی را شروع کنند. سرتاسر خیابان آیت‌ا... شیرازی از میدان شهدا تا جلو حرم مطهر رضوی را پوششی از جمعیت و شعارها و تابلوها و تمثال‌های گوناگون از آیت‌ا... العظمی خمینی و رهبران نهضت و آزادی‌خواهان صدر مشروطیت ایران تشکیل می‌داد. گروه بی‌شماری از روحانیون پیشرو در حالی‌که تنی چند از آیات عظام و علمای اعلام پیشاپیش جمعیت در حرکت بودند، راهپیمایی را آغاز کردند. چون گروه‌های متعدد شرکت‌کننده بیش از اندازه پیش‌بینی شده بود، هر کدام مستقلاً بلندگوها و شعارهایی را برای خود اختصاص داده و حمل می‌کردند. اغلب شعارها حاکی از پشتیبانی مردم از ایجاد جمهوری اسلامی و مخالفت با ادامه رژیم بود. یکی از شعارهایی که بیش از همه جلب توجه می‌کرد به این صورت بود: برنامه بختیار یک حیله جدید است / برنامه خمینی برچیدن یزید است. این‌بار راهپیمایان مسیر جدیدی را انتخاب کرده‌بودند. آن‌ها از ابتدای خیابان طبرسی به حرکت درآمده و پس از پیمودن آن مسیر از طریق چهارراه مقدم به طرف بولوار کمربندی طی مسیر کردند و سپس از طریق پنجراه پایین‌خیابان به سوی میدان حرم‌مطهر و مقابل موزه آستان‌قدس ادامه دادند. در تمام طول مسیر راهپیمایی مأموران انتظامات که آرم‌های مخصوص به نام «انتظامات امام» بر بازو داشتند، نظم و انضباط تظاهرات و راهپیمایی را به عهده داشتند که در نوع خود بی‌نظیر بود. در ساعت 5/12 ظهر جمعیتی نزدیک به 500 هزار نفر در داخل میدان و روی چمن‌ها و سطح خیابان امام رضا جمع شده‌بودند تا به سخنان دانشمند محترم حجت‌الاسلام حاج سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد گوش فرا دهند. گوینده در این ساعت پشت تریبون قرار گرفت و طی دو ساعت سخنرانی به مطالب زیادی اشاره نمود و لزوم پیوستگی و همبستگی مبارزات مردم را در جهت تحقق هرچه سریع‌تر اهداف اسلامی آن‌ها برشمرد و از بسیاری دسایس و نیرنگ‌های دشمنان ملت و مملکت پرده برداشت. آقای هاشمی‌نژاد آن‌گاه شدیداً دولت بختیار را مورد حمله قرار داد که با بستن فرودگاه‌ها در سراسر کشور مانع ورود رهبر عالی‌قدر ما به وطن شد. ناطق آن‌گاه قطعنامه‌ای به نمایندگی از سوی جمعیت حاضر و همه مبارزان راه حق و آزادی در چند ماده قرائت کرد که با صدای پرطنین صحیح است از سوی مردم و جمعیت انبوه تأیید می‌شد.»