ماجرای ادامه دار ۴۲۰ کانتینر لوازم خانگی آلمانی بوش/ نکات قابل توجه و موثر در عملکرد گمرک ایران که مانع ترخیص محموله لوازم خانگی بوش شد

گروه اقتصادی: در گزارش بررسی عملکرد گمرک ایران، وزارت صمت و سایر بخش های مرتبط اجرایی کشور در خصوص واردات و ترخیص لوازم خانگی بوش که توسط یکی از سازمان های نظارتی انجام شده، نکات قابل توجهی در تایید عملکرد موثر گمرک ایران ذکر شده است که جهت اطلاع مخاطبان و کارشناسان ذیربط، بخش هایی از آن در گزارش حاضر منتشر می شود.

به گزارش بولتن نیوز، این گزارش نتیجه گرفته که در شرایط فعلی ارزی کشور، با عدم اعتراض به موقع وزارت صمت به رأی بدوی شعبه سوم دیوان عدالت اداری و تایید گواهی اماری مربوط به ثبت سفارش شرکت توسط بانک مرکزی، تعداد ۴۲۰ کانتینر لوازم خانگی خارجی با نشان تجاری بوش در آستانه ترخیص از گمرک شهید رجایی قرار داشته است در حالی که لوازم خانگی جزو گروه چهار کالای قرار دارد و واردات این گروه کالایی از دو سال پیش ممنوع اعلام شده است، هر چند با اقدامات دیرهنگام ستاد گمرک ایران و تاخیر چند ماهه در ابلاغ دادنامه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مبنی بر ممنوعیت ترخیص کالا به گمرک شهید رجایی، نهایتا از ترخیص کالا جلوگیری شده است.

همچنین بین دفاتر ستادی گمرک ایران و گمرک شهید رجایی مکاتبات متعددی برای تهیه لایحه اعتراض به رای شعبه دیوان عدالت اداری صورت گرفته و در نهایت گمرک ایران بر خلاف وزارت صمت در مهلت مقرر اعتراض خود را به دیوان عدالت اداری ارائه کرده است که این اعتراض در نهایت منجر به دادنامه ممنوعیت ترخیص کالاهای مذکورشده است.

 در بررسی علت ابلاغ با تأخیر دادنامه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مشخص شد، دفتر حقوقی گمرک ایران مکاتبه با گمرک اجرایی نداشته است و دادنامه را فقط به دفتر واردات گمرک ارسال کرده و دفتر واردات نیز با این توجیه که ابلاغ آراء مراجع قضایی از جمله دیوان عدالت اداری توسط دفتر حقوقی صورت می گیرد رأی مذکور را به گمرک اجرایی اعلام نکرده است.

همچنین در بررسی علت صدور مجوز ترخیص کالا توسط دفتر واردات گمرک ایران پس از دریافت دادنامه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مشخص شده ارجاع نامه محرمانه وزارت صمت به معاون و کارشناس نامرتبط در گمرک و عدم اطلاع آنها از پرونده ارجاع شده، زمینه صدور نامه محرمانه توسط دفتر واردات مبنی بر مجوز ضمنی ترخیص کالا با وجود ممنوعیت ترخیص شده است.

از سوی دیگر، در متن این گزارش آمده است: رصد اخبار و اطلاعات منتشر شده در رسانه ها و فضای مجازی حاکی از در شرف ترخيص بودن تعداد ۴۲۰ کانتینر محتوی لوازم خانگی با نشان تجاری بوش در گمرک شهید رجایی بوده است که بنا بر اطلاعات مقدماتی مشخص شده که اقلام موردنظر ثبت سفارش و تأیید منشأ ارز شده و در آستانه ترخیص قرار گرفته است.

این موضوع در حالی مطرح شده که لوازم خانگی جزو گروه چهار کالایی قرار گرفته و بر این اساس واردات این گروه کالایی که عمدتا مصرفی و غیرضروری تشخیص داده شده و با توجه به شرایط ارزی از دو سال پیش ممنوع اعلام شده و به هیچ عنوان امکان واردات این کالاها وجود نداشته است. هرچند که با مطرح شدن موضوع در رسانه ها و فضای رسانه ای به وجود آمده علیه گمرک ایران، در نهایت گمرک مانع از ترخیص کالا شده است.

فرایند ترخیص ۴۲۰ دستگاه کانتینر لوازم خانگی

شرکت کاسپین کالا دریا به منظور واردات کالا اقدام به ثبت سفارش شماره ۵۳۲۰۰۶۵۰ در سال ۱۳۹۶ کرده است. با تغییر شرایط ورود کالا به کشور در سال ۱۳۹۷، وزارت صمت به دلیل قرار گرفتن کالاهای ثبت سفارش شده در فهرست کالایی گروه چهار یا کالاهای با ممنوعیت ورود، از تمدید ثبت سفارش کالاها خودداری کرده و گمرک ایران هم اعلام کرده که انجام تشریفات گمرکی برای این اقلام امکان پذیر نیست.

بر این اساس شرکت کاسپین کالا تعداد ۴۲۰ کانتینر لوازم خانگی علیه وزارت صمت، بانک مرکزی و گمرک ایران در سال ۱۳۹۸ در دیوان عدالت اداری طرح شکایت و طی آن اعلام کردند با توجه به این که ثبت سفارش توسط شرکت انجام شده و طبق مقررات چنانچه واردات کالایی ممنوع شود، نسبت به ثبت سفارش قبلی بی تاثیر است، از این رو با ادعای اینکه سازمان های طرف شکایت در خصوص کالاهای وارداتی مرتکب تخلف شده اند و از اعمال مقررات خودداری کرده اند، تقاضای رسیدگی از دیوان عدالت اداری را داشته است. با توجه به دلایل مطرح شده، در رای بدوی صادر شده در شعبه سوم دیوان عدالت اداری در تاریخ 8 خرداد 98، وزارت صمت و گمرک ایران در موضوع مورد شکایت محکوم شدند و از این رو وزارت صمت مکلف به تمديد ثبت سفارش و گمرک ایران موظف به ترخیص کالاها شده است و البته بانک مرکزی تبرئه شده است. توسط مسئولان گمرک ایران در زمان مقرر نسبت به رأی صادر شده اعتراض شده و با ارائه مستندات تکمیلی درخواست تجدیدنظر مطرح شده است در حالی که بنا به اطلاعات موجود توسط مسئولان وقت وزارت صمت در مدت ۲۰ روزه تجدیدنظر به این حکم اعتراض نشده است و پنج روز پس از زمان مقرر اعتراض انجام شده که مورد پذیرش قرار نگرفته است.

با بررسی اعتراض در شعبه پنجم دیوان عدالت اداری و در حالی که رای تجدیدنظر مبنی بر ورود تجدیدنظرخواهی گمرک ایران مبنی بر نقض حکم بدوی و ممنوعیت ترخیص در شهریور ماه سال 1399 به ستاد مرکزی گمرک ایران ابلاغ شده و باید این رأی به گمرک اجرایی گمرک شهید رجایی برای اجرا اعلام می شد تا بر اساس این رأی مسوولان گمرک شهید رجایی از اظهار و ترخیص کالاهای موردنظر شاکی پرونده شامل کانتینرهای لوازم خانگی با نشان تجاری بوش جلوگیری می کردند، ولی دفتر واردات گمرک ایران در اقدامی قابل تأمل اقدام به ارسال نامه 7 مهر 99 در اوایل مهرماه سال 1399 به گمرک شهید رجایی مبنی بر انجام اقدامات لازم ترخیص کالا وفق مقررات داشته است.

با عنایت به موضوعات مطرح شده هرچند صاحبان کالا تعداد ۴۲۰ کانتینر لوازم خانگی با نشان تجاری بوش را در آبان ماه سال ۱۳۹۶ ثبت سفارش کردند اما ورود آن به گمرک و بنادر حتی در دوره ممنوعیت ادامه داشته است و در نهایت مالک کالا (شرکت کاسپین دریا) مجموعه محموله وارداتی را در مهرماه سال 1399 به گمرک شهید رجایی برای ترخیص اظهار کرده است و مبنای این اقدام نامه محرمانه دفتر واردات گمرک ایران به گمرک شهید رجایی اعلام شده است.

همچنین بنا به بررسی انجام شده مشخص شد که صاحب کالا فرآیند تشریفات گمرکی و پرداخت حقوق ورودی را برای تعداد ۴۲۰ کانتینر اظهار شده به گمرک طی نموده و در حالی که آماده ترخیص کالاها از گمرک بوده با مطرح شدن خبر ترخیص لوازم خانگی با نشان تجاری بوش در رسانه ها در اواخر آبان ماه سال 1399، با اعلام رأی شعبه پنج تجدیدنظر دیوان عدالت اداری توسط دفتر واردات گمرک ایران به گمرک اجرایی، از ترخیص کالاها ممانعت به عمل آمده است.

با توجه به شرح مطالب یادشده برخی ایرادها و ابهام ها در حوزه عملکرد گمرک ایران وجود دارد: 1- چرا با وجود ابلاغ رای شعبه پنج تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در شهریورماه 1399، ستاد گمرک ایران رأي را با تأخیر چند ماهه به گمرک شهید رجایی اعلام کرده است؟

2- چرا باوجود ابلاغ رأی شعبه پنجم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در شهریورماه 1399 مبنی بر ممنوعیت ترخیص کالا دفتر واردات با ارسال نامه به گمرک شهید رجایی در مهرماه 1399 تلویحا ترخیص کالاها را مجاز اعلام کرده است؟

بررسی عملکرد گمرک ایران

با بررسی مستندات تکمیلی ارائه شده توسط مسئولان گمرک ایران مشخص شد که دفتر حقوقی گمرک ایران دادنامه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری را در شهریورماه 1399 دریافت کرده و آن را در مورخ 1399/۰۶/۲۳ به دفتر واردات ارسال کرده است.

با توجه به این که تهیه و تنظیم لایحه در دعاوی، تجدیدنظرخواهی و اعتراض نسبت به آرای صادر شده و انجام امور مرتبط از شرح وظایف دفتر حقوقی گمرک ایران بوده، بر این اساس به منظور بررسی علت عدم ابلاغ رأی تجدید نظر به گمرک شهید رجایی اعلام شده: وظایف و صلاحیت های هر دفتر مشخصا برابر ارجاعات سلسه مراتب اداری و شرح وظایف تعریف شده آن دفتر است. اینکه چرا این دادنامه به گمرک اجرایی ارسال نشده است زیرا دادخواست به طرفیت گمرک ایران ارائه شده بود و موضوعات مربوط به ترخیص بر عهده دفتر ستادی واردات است و چنانچه آن دفتر نیازی به ارائه توضیحات هر گمرکی بداند راسا اقدام مینماید و در موضوع اخیر دفتر واردات نیز نظریه های گمرک شهید رجایی را با ارسال دادنامه بدوی و ... على الاصول اخذ نموده است. موضوع مهم اینکه دفتر حقوقی در جریان فرایند ترخیص محموله 420 کانتینری نبوده و کوچکترین اطلاعاتی نیز در این خصوص نداشته است. موضوع دیگر اینکه دادنامه اخیر که نهایتا منتهی به رد شکایت شاکی شده است اساسا تکلیفی برای گمرک ایجاد نکرده است تا گمرک بر آن اساس اقدامی به عمل آورد.

با عنایت به توضیحات ارائه شده؛ اولا با ابلاغ رای تجدیدنظر شعبه پنجم دیوان عدالت اداری مفروضات مسئله تغيير کرده و حاکم بودن گمرک در دعوی تأیید شده است؛ بنابراین حتما باید ابلاغ رأی به گمرک اجرایی برای اقدام بر اساس رای صورت می گرفت. دوم اینکه برابر شرح وظایف، وظایف اجرا و ابلاغ آراء به طور عام از وظایف دفتر حقوقی گمرک بوده و اگر صاحب کالا موضوع را از طریق مطرح کردن پرونده در کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی پیگیری می نمود وظیفه ابلاغ آرای کمیسیون طبق ماده ۲۱۷ آیین نامه اجرایی قانون امور گمرکی به عهده دفاتر ستادی از جمله دفتر واردات گمرک بوده است، در حالی که صاحب کالا پرونده را راسا از طریق دیوان عدالت اداری دنبال نموده و بنابراین باید ابلاغ رای طبق شرح وظایف توسط دفتر حقوقی صورت پذیرد.

سوم اینکه توجیه در جریان نبودن فرایند ترخیص این کالاها و گمرک اجرایی مربوط نیز مورد قبول نیست زیرا در لایحه دفاع ارسالی به دیوان عدالت اداری در اعتراض به رای بدوی به گمرک شهید رجایی اشاره کرده است. علاوه بر آن در مکاتبات گمرک هرمزگان با دفتر واردات و بالعکس رونوشتی از مکاتبات به دفتر حقوقی داده شده است. در نهایت ضمن رد توضیحات ارائه شده و با توجه به اینکه قبل از ترخیص کالا از گمرک رأی شعبه پنجم تجدیدنظر به گمرک اجرایی ابلاغ شده و مشکل به وجود آمده ناشی از عدم هماهنگی دفاتر ستادی و صریح نبودن شرح وظایف هر حوزه صورت گرفته است، به اعتبار اقدام اصلاحی صورت گرفته توسط دفتر واردات گمرک ایران، اقدام خاصی متصور نیست.

همچنین با عنایت به اینکه اولین ابلاغیه شعبه سوم دیوان عدالت اداری مورخ 14 اسفند 97 موضوع شکایت صاحب کالا از وزارت صمت، بانک مرکزی و گمرک ایران طی نامه مورخ ۱۳۹۷/۱۲/۲۷ دفتر حقوقی به دفتر واردات گمرک ایران ابلاغ شده که در همان روز توسط کارشناس دفتر واردات گمرک ایران به گمرک شهید رجایی ارسال و طی نامه ای پیرو ارسالی پاسخ گمرک اجرایی مزبور در مورخ 1398/۰۲/۱۵ دریافت و طی نامه مورخ ۱۳۹۸/۰۲/۱۷ به دفتر حقوقی برای تنظیم لوایح در خواست نقض رای ارسال شده است. دادنامه شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مبنی بر ورود تجدیدنظرخواهی گمرک ایران در مورخ 1399/۰۶/۲۳ دفتر حقوقی به دفتر واردات ابلاغ شده که در تاریخ

1399/۰۶/۲۵ به کارشناس مربوط ارجاع شده است. لیکن اقدامی در جهت ابلاغ رأی صادره به گمرک شهید رجایی توسط ایشان صورت نپذیرفته است.

بر اساس توضیحات ارائه شده و با بررسی مستندات تکمیلی مشخص شد که در زمان تهیه لایحه اعتراض به رأی بدوی، مکاتبات متعددی با گمرک شهید رجایی انجام داده تا اعتراض گمرک ایران در موعد مقرر قانونی به منظور درخواست تجدیدنظر به دیوان عدالت اداری تهیه شود و از طرفی در نامه مورخ 1399/۰۶/۲۳ دفتر حقوقی به دفتر واردات نیز به ابلاغ رای به گمرک اجرایی اشاره نشده است، ضمن اینکه در ارجاعات نامه مذکور در دفتر واردات نیز دستور صریح مبنی بر ابلاغ رای به گمرک شهید رجایی به کارشناس پرونده داده نشده است.

علاوه بر آن با بررسی مستندات مشخص شده که در مهلت مقرر برای اعتراض به رای بدوی شعبه سوم دیوان عدالت اداری، بین دفاتر ستادی گمرک ایران و گمرک شهید رجایی مکاتبات متعددی برای تهیه لایحه اعتراض صورت گرفته و با توجه به عدم پاسخ گمرک شهید رجایی، دفتر واردات گمرک ایران پس از پیگیری های متعدد، آن گمرک را از پایان ضرب الاجل مقرر برای اعتراض متوجه ساخته تا اینکه نهایتا گمرک مذکور پاسخ لازم را به دفتر حقوقی ارسال کرده است.

در نهایت در حال حاضر باید گمرک ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام و شفاف سازی کنند که آخرین وضعیت محموله ۴۲۰ کانتینری لوازم خانگی بوش چیست؟ چرا که بیش از ۳ ماه از مصاحبه ها و اعلام نظرهای گمرک ایران مبنی بر اینکه باید ظرف ۳ ماه این کالاها باید از کشور مرجوع شوند گذشته و بالاخره مشخص نشده که این کالاها ترخیص شده، مرجوع شده، متروکه شده و یا به نفع دولت ضبط شده است؟