فوبیا چیست ؟

فوبیا در روانشناسی

به گزارش بولتن نیوز،از نظر روانشناسی فوبیا نوعی بیماری پایداراز ترس به محرک های مختلف مشابه حیوانات ، احساسات و غیره ... است که موجب بروز درگیری های ذهنی و اختلال زندگی روزمره می شود.تفاوت ترس معمولی با فوبیا به اینگونه است که ترس معمولی زمانی رخ می دهد که یک عامل خطرناک وجود داشته باشد و نیاز به واکنش زود گذر طبیعی یعنی « ترس» داشته باشد اما فوبیا احساسات و ترس های درونی ست که از قرار گرفتن در موقعیت پیش از وقوع رخ می دهد.

عوامل ژنتیکی و محیطی مختلفی در ابتلا به فوبیا نقش دارند. کودکانی که یکی از بستگان نزدیکشان مبتلا به اختلال اضطرابی است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به فوبیا هستند. اتفاقات ناراحت‌کننده مانند غرق‌ شدن هم می‌تواند منجر به فوبیا شود. حضور در فضاهای محصور و ارتفاعات زیاد با تجربه‌ای ناخوشایند، گازگرفتگی توسط حیوانات و نیش حشرات هم از دیگر عوامل به وجود آمدن فوبیا به شمار می‌روند.

در روانشناسی فوبیا به سه دسته اصلی «فوبیا خاص»«فوبیا اجتماعی»«هراس از مکان های باز» تقسیم می شود.

1. فوبیا خاص ( فوبیا ساده)

این حالت که رایج ترین شکل فوبیا است، افراد ممکن است از حیوانات خاص (مانند سگ، گربه، عنکبوت، مار)، افراد خاص (همچون دلقک، دندانپزشک، دکتر)؛ محیط های خاص (همچون مکان های تاریک، رعد و برق ها، مکان های بلند)، یا موقعیت های خاص (مانند پرواز با هواپیما، سوار شدن به قطار، قرار گرفتن در یک فضای محصور) بترسند. این شرایط ممکن است ارثی باشد.

2. فوبیا اجتماعی

افرادی که فوبیا اجتماعی دارند از حضور در مکان هایی که افراد جمع را نمی شناسند مضطرب می شوند.افراد از جمع هایی که در آن ممکن است تحقیر ، شرمسار و مورد قضاوت قرار بگیرند هراس دارند و تا حدودی از آن فرار می کنند.افرادی که در کودکی منزوی و خجالتی بودند درگیر این اختلال و فوبیا هستند ؛ این افراد ممکن است از غذا خوردن در جمع ، استفاده از دستشویی عمومی ، سخنرانی کردن در جمع ، ارائه پروژه و کنسرت اجتناب کنند.

3. هراس از مکان های باز

 قرار گرفتن در مکان های عمومی ، رفتن به بازار، رفتن به سفر با قطار ـ اتوبوس ـ هواپیما ، رفتن به سینما و کنسرت برای افرادی که فوبیا مکان های باز را دارند بسیار سخت است و با وحشت زدگی و علائمی مثل لرزه ، تپش قلب ، تعریق شدید همراه باشد.

انواع فوبیا

انجمن روانشناسی امریکا بیشتر 100 نمونه مختلف از فوبیا را به رسمیت شناخته است که در ادامه به برخی از آنها اشاره کرده ایم.

• آرچینوفوبیا (عنکبوت هراسی):  به ترس از عنکبوت گفته میشود که زنان را چهار برابر بیشتر از مردان در گیر کرده است .

• اوفیدیوفیا (مار هراسی) : همانند عنکبوت هراسی ست که افراد ترس بیش از حد به مار دارند.

• آکروفوبیا(ترس از ارتفاع ) : ترس از بلندی یکی از فوبیاهای مطرح در دنیاست که پنج در صد از مردم جهان از این نوع فوبیا رنج میبرند .

• آگروفوبیا(ترس از حضور در مکان های شلوغ ) : افرادی که دچار این نوع فوبیا هستند معمولا زندگی اجتماعی ندارند واز خانه خارج میشوند .

• کینوفوبیا(سگ هراسی ) : ترس افراد از انواع سگ «سگ کوچک و چه سگ های نگهبان» که برای افراد ایجاد ترس میکند

• ترابیوفوبیا (ترس از حفره های  نا متقارون ) یکی از رایج ترین فوبیاهاس  افرادی که دچار ترابیوفوبیا میشوندهنگام نگاه کردن به سطحی که سوراخ های کوچک دارد ترس دارند مانند لانه زنبور که احساس وحشت میکنند

• آسترافوبیا (ترس از رعد وبرق و طوفان )

• کلاسترفوبیا (تنگنا هراسی) ترس از مکان های بسته

• مایسوفوبیا (آلودگی هراسی) ترس از الودگی و کثیفی

• آرئوفوبیا(پرواز هراسی)

• کاراسینو فوبیا (سرطان هراسی )

• دانافوبیا (مرگ هراسی )

• آتیچیفوبیا (شکست هراسی ) تنها عامل بزرگ در مقابل موفعیت

• گلوسونیا(ترس از صحبت کردن در جمع)

• مونوفوبیا(تنهایی هراس یاترس از تنها بودن )

• اورنیثوفوبیا (پرنده هراسی )

• پوگونوفوبیا (ترس از ریش)

• آلکتروفوبیا(ترس از مرغ و خروس و جوجه )

• آنچلوفوبیا(ترس از صحبت کردن )

علائم فوبیا

معمولا علائم فوبیا در افراد مشترک است .برای مثال افراد احساس اضطراب را تجربه می کنند یا تلاش می کنند از منبع ترسشان دوری کنند زیرا هنگام مواجه شدن با عوامل تحریک کننده نمی توانند عملکردی صحیح از خود نشان دهند.بسیاری از افراد به ترس های غیرمعمول خود آگاه هستند در صورتی که افراد دیگر به ترس خود اغراق می کنند یا از ترس غیر معمول خویش آگاه نیستند .

فرد هنگام مواجه  به چیزی که منجر به ترس او میشود اضطراب شدید واحساس وحشت فزاینده ایی را تجربه میکند. معمولا علائم فوبیا با بیماری های روانی حاد مثل اسکیزوفرنی(دیدن افراد و اجسام خیالی) متفاوت است. در اسکیزوفرنی، افراد دچار توهمات بینایی و شنیداری، هذیان ، پارانویا ، علائم منفی مانند بیهوشی و علائم غیرمنظم می‌شوند اما در فوبیا با وجود هراس از چیزی یا موقعیتی افراد مقاومت می کنند.

اثرات فیزیکی فوبیا

• تعریق زیاد
• تنفس غیر طبیعی
• ضربان قلب شدید
• لرزش
• تب و لرز
• درد سینه و احساس گرفتگی سینه
• احساس سوزن سوزن شدن دست و پا
• خشکی دهان
• گیجی و توهم
• تهوع
• سرگیجه
• سردرد

درمان فوبیا

شاید با خود فکر کنید ترس من هرچقدر شدید باشد نیاز به درمان ندارد چرا که هیچ مشکلی ایجاد نمی کند اما بسیاری از فوبیا ها نیاز به درمان دارند.هراس ها و فوبیا ها با استفاده از روان درمانی و دارو درمانی یا ترکیبی از هردو،درمان پذیر است. به علت همراه بودن اضطراب با ترس معمولا متخصصین در دارو درمانی داروهای ضد اضطراب مانند: بنزودیازپین‌ها، SSRIs و مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز و برخی داروهای ضد افسردگی تجویز می‌ کنند.

ترس مربوط به خطری می باشد که برای فرد شناخته شده و قطعی است؛ این در حالی است که اضطراب در مورد وضعیتی مبهم و نا معلوم می باشد و ناشی از تفکرات ذهن فرد از خطری احتمالی و نا مشخص می باشد. بر اساس تحقیقاتی که انجام شده ترس باعث اضطراب می شود و اضطراب نیز باعث ترس در افراد می شود .

روانشناسان ترس را به عنوان مکانیسم دفاعی برای تکانه های خطرناک و نامقبول می دانند و برخی تحقیقات دیگر نشان می دهد که این اختلال( فوبیا) به دلیل ترس های آموخته شده ای هستند که در گذشته تجربه شده است. تجربه کردن حوادث های نا گوار مانند تصادف ، قرار گرفتن در ارتفاع زیاد ، غرق شدن ، سیل و ...

در صورت حاد بودن فوبیا افراد باید به روانکاو مراجعه کنند تا از طریق ناخود آگاه آنها  این ترس ها شناسایی و درمان شوند.بهترین راه برای درمان فوبیا مراجعه به کلینیک هایی ست که دارای مشاوران مجرب هستند. مشاوران از راه های مختلف به درمان افراد اقدام می کنند.

متخصصین روانشناسان درمان فوبیا، بر اساس میزان ترس فرد از موقعیت ها و اشیا می سنجد و به دنبال دلایل آن می گردد و بعد از تشخیص این اختلال روش درمانی موثر جهت بهبود شرایط فرد مشخص می شود.

کلام آخر

فوبیا از دسته اختلالاتی ست که برای درمان آن لازم است افراد به مشاوره مراجعه کند.به دلیل مختل شدن زندگی توسط فوبیا افراد هرچه سریعتر باید برای درمان آن اقدام کنند. مشاوران با صحبت کردن درباره فوبیا به تشخیص بیماری و درمان آن می پردازند. ارائه انواع خدمات روانشناسی و مشاوره در کلینیک نوامشاور با مشاوران مجرب و متخصص به افراد این امکان را می دهد که برای درمان انواع بیماری هایشان نوامشاور را انتخاب کنند.