«توافق‌نامه تجارت ترجیحی میان ایران و ترکیه»، توافق نامه ای فاقد هرگونه پشتوانه سیاسی

گروه بین الملل- مصطفی مطهری: در حالی که ترکیه در این سال ها تلاش کرده است تا به هر نحوی که شده ایران را دور بزند و یا به هر دلیلی به دشمنی با ایران روی آورده است و ایده پاترکیستی را در برابر ایران یا فارس علم کرده است و به آن می تازد، جالب اینجاست که ایران به انحاء مختلف به این کشور محبت داشته است. محبتی که گاهاً می توان آن را به باج دوستی موقتی ترکیه با ایران تشبیه کرد. از جمله مواردی که در این باره می توان به عنوان یک مثال و مصداقی مهم مورد بحث قرار داد «توافق‌نامه تجارت ترجیحی میان ایران و ترکیه» می باشد که منتقدان و صاحبنظران در این حوزه بر این باور هستند که این توافق‌نامه با قرارداد ترکمانچای به دلیل خساراتی که برای ایران دارد تفاوتی ندارد.

به گزارش بولتن نیوز،چونکه در این توافق نامه آنچه تأمین می شود منافع ترکیه است و لاغیر. به عبارت بهتر در این توافق نامه ایران صرفاً نقش کشوری را بازی می کند که تنها امتیاز می دهد و منافعش نادیده گرفته می شود. این توافقنامه که از سال ۲۰۱۵ به اجرا در آمده است، ۱۴۰ فقره از کالاهای صادراتی ایران از اقلام کشاورزی، شیلات و مواد غذایی و ۱۲۵ فقره از کالاهای صادراتی ترکیه از تولیدات صنعتی با کاهش تعرفه‌های گمرکی را شامل می شود. نکات مهم پیرامون این توافق نامه این است که این توافق نامه نه تنها موجب ضرر و زیان به ایران است و ترکیه از ناحیه کالاهای صادراتی ایران منتفع می شود و آنها را در یک بازه باز صادراتی به اروپا صادر می کند، عدم تصویب این توافق نامه توسط مجلس شورای اسلامی است.

از همه مهم تر آنچه پیرامون این توافق نامه باید مورد توجه باشد شاخص ترجیحی بودن آن است. بطوریکه یکی از دلایل مهم در روی آوری کشورها، به این نوع از تجارت کاهش متقابل بر تعرفه‌های وارداتی برخی کالاها، به سبب روابط سیاسی بالایی است که با هم دارند. به بیان دیگر کشورها معمولاً از «تجارت ترجیحی»، با هدف و نیت سیاسی بهره برداری می کنند. در واقع تجارت و روابط تجاری در ذیل مقاصد سیاسی انجام می گیرد. در حقیقت پشتوانه روابط سیاسی به استحکام بیشتر روابط تجاری منجر می شود. پس تعرفه هایی ترجیحی پیش از آنکه ماهیت تجاری داشته باشند با سازوکارهای سیاسی هویت پیدا کرده و به عرصه تجاری وارد می شوند.

حال با این اوصاف سوال اینجاست چرا ایران وارد یک بازی تجاری شده است که پشتوانه سیاسی آن نه تنها قوام ندارد بلکه ترکیه نشان داده است با ایران در تعارض منافع و حتی اهداف سیاسی است؟ پاسخ ساده است. چون دولتمردان ایرانی که واضع و مجری این توافقنامه بوده اند یا این اقدام را با هدف فعال نشان دادن خود بدون در نظر گرفتن منافع انجام داده اند و یا اینکه عملاً از مسئله و ماهیت این گونه توافقات بدور بوده اند و درک تعریفی – ترجیحی - تأمینی از آن نداشته اند. حال با توجه به آنکه اولاً آنکارا متحد راهبردی تهران نیست و به علاوه اینکه این توافق به سود منافع ملی کشور نیست و در اولویت مهم تر اینکه این توافق به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسیده است که مطابق قوانین موجود(اصل ۷۷ قانون اساسی) «کلیه موافقت‌نامه‌ها و توافق‌نامه‌ها باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسند»، ایران می تواند این توافق را به حالت تعلیق در آورد. در واقع این اقدام که تأمین کننده منافع کشور در ذیل رقابت و تعارض منافع تهران با آنکارا در ابعاد سیاسی – امنیتی و سپس اقتصادی – تجاری است باید پیش از توسعه «گسترش توافق‌نامه تجارت ترجیحی» صورت گیرد که بنا بر گفته ترک ها اکنون در روند مذاکره قرار دارد.