آزمایش ذهنی چیست؟

گروه اقتصادی- حامد قدوسی، کارشناس اقتصادی نوشت:آزمایش ذهنی چیست؟ خیلی ساده این است که یک مدل اقتصادی را برداریم و آن را تحت سناریوی مختلف (مثلا شرایط پارامتری حدی) تجسم کنیم و ببینیم به چه نتیجه‌ای می‌رسد.

به گزارش بولتن نیوز،شخصا عادت کرده‌ام که اقتصاد را این طور یاد بگیرم و این طور هم تحلیل کنم و تدریس کنم. با این روی‌کرد مثلا می‌پرسیم:

۱) اگر کل نفت ایران تحریم شود، حد پایین تجارت چیست؟
۲)‌ اگر همه مردم وارد خرید و فروش سهام شوند، چه می‌شود؟
۳) اگر همه قیمت‌های یارانه‌ای آزاد شود، حد بالای تغییرات قیمت‌ها چیست؟
۴) اگر وام اعتباری برای بخش مسکن ناگهان ده برابر شود، چه می‌شود؟
۵) اگر یک بخش خاص اقتصاد ایران ناگهان کلا تعطیل شود، درآمد سرانه حداکثر چه قدر افت می‌کند؟
۶) اگر منابع انرژی در دنیا بسیار فراوان شود، برای اقتصاد ایران چه اتفاقی می‌افتد؟
۷) اگر قیمت یک کالا به خاطر شوک عرضه تغییر کرده باشد، باز هم باید آن را تورم‌زدایی کرد؟
۸) ...

نکته این سوالات صرفا این نیست که رفتار سیستم در مقادیر حدی (به اصطلاح تحت ایمپالس یا ضربه یا پله) را به ما بدهد، که البته آن هم خیلی مفید است. فایده مهم دیگرش این است که روابط بین بخش‌های مختلف اقتصاد را درست‌تر درک می‌کنیم و اگر تحلیلی داریم که تحت شرایط حدی خیلی عجیب پاسخ داد، در درستی درک و فهم‌مان یا مدل مورد استفاده شک می‌کنیم. به قول معروف خیلی از برداشت‌های اولیه‌مان، تحت این آزمایش‌های ذهنی دود می‌شود و به هوا می‌رود. (بیچاره مارکس که این جمله‌ کلیدی‌اش توسط امثال ما این قدر دستمالی شده است.)

حدس من این است که از شیوه آزمایش ذهنی، تحلیل حدی مفاهیم و تخمین اندازه برای تدریس اقتصاد در ایران آن قدر استفاده نمی‌شود و شاید جا دارد که بیش‌تر ترویج شود.