مداحان از مرجعیت شیعه فاصله گرفتند

به گزارش بولتن نیوز، اگرچه صراحت کلامش ممکن است بسیاری از مداحان را ناراحت کند اما نمی‌توان از دغدغه‌ها و توصیه‌هایی که برای مداحان جوان دارد به راحتی عبور کرد، زیرا ماحصل سال‌ها تلاش و تجربه‌ اوست که دلسوزانه در طبق اخلاص گذاشته و آن را هدیه می‌کند.

«سید احمد شمس» از پیرغلامان حسینی، مداح پیشکسوت قم و از پایه‌گذاران دیدار مداحان با مقام معظم رهبری در دوران پیش از ریاست جمهوری ایشان است. این پیرغلام اهل بیت(ع) در چهارمین شماره از سلسله نشست‌هایی با موضوع «با پیرغلامان حسینی» که در خبرگزاری ایکنا شعبه قم برگزار شده است به بیان خاطراتی دلنشین از دیدارهای سالیانه و آداب مداحی و وضعیت مداحی در جامعه امروز و راهکارهای مقابله با چالش‌ها و آسیب‌های آن پرداخته است.

ایکنا ـ از اولین دیدار مداحان با مقام معظم رهبری که شما پایه‌گذار آن بودید، تعریف کنید.

مجموعه‌ای در قم تحت عنوان جامعه مداحان را تشکیل دادیم و جلسات مستمر هفتگی را با دعوت از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه برنامه‌ریزی کردیم. حدود ۱۵۰ جلسه از سخنرانی علمای بزرگوار برنامه‌ریزی و با همان بضاعت پایین امکانات، ثبت و ضبط شد. در وهله نخست خواستیم خدمت حضرت امام(ره) برسیم اما جماران این فرصت را نداد تا به یک مناسبت خاصی به محضر معظم‌له برسیم؛ به همین خاطر در ۱۹ دی قرار شد به همراه اقشار دیگر این اتفاق بیفتد اما برای موضوع ستایشگری نیاز بود جلسات نزدیک‌تری داشته باشیم که شرایط سیاسی و اجتماعی کشور اجازه نمی‌داد و باید در قالب دیدار مردمی خدمت می‌رسیدیم. حدیث‌خوانی و نوحه‌خوانی پایه ثابت این جلسات بود که امروزه در مجالس عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) مغفول مانده است.

این جلسات هفتگی، سرآغازی برای دیدار با مقام معظم رهبری شد و هدف اصلی ما این بود تا دیدار مداحان با مقام معظم رهبری به صورت مستمر و پیوسته ادامه پیدا کند و همین اتفاق نیز افتاد. اولین گروه از مداحان با هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، از شهر مقدس قم برای دیدار با ایشان رفتند؛ سال‌های بعد مداحان سراسر کشور از این کار الگوبرداری کردند.

ایکنا ـ چالش‌های امروز حوزه مداحی چیست؟

اگر تذکرات و توصیه‌های امام در دیدار با مداحان به کار گرفته می‌شد، امروز شاهد آسیب‌ها و چالش‌های مختلف در حوزه مداحی نبودیم؛ ما به عنوان نسل قدیم عرصه مداحی و شاعران آیینی، مداحی را یک کار هنری می‌دانیم؛ مداحی شغل نیست، بنابراین در راستای برطرف کردن چالش‌های این حوزه نیازمند حرکت جهادی هستیم؛ نه تنها در حوزه مداحی بلکه در همه عرصه‌های کشور فرهنگ سازی به انحطاط کشیده است.

متأسفانه مداحی امروزه دچار چالش‌ و مانع ترقی شده است؛ در واقع مداحی سلیقه‌ای شده است و هرکس فارغ از داشتن دانش و علم کافی، نظرات خود را اعمال می‌کند؛ مداحی از حرکت اصلی خود بازمانده است و بسیاری از مداحان بی‌سواد هستند. در واقع بدون توجه به اصول، قواعد و محتوای شعر و نوحه، صرفاً جملات و کلماتی را کنارهم می‌گذارند و آن را با شور می‌خوانند.

ما با ۲ نسل مداحان سنتی و نسل مداحان امروزی مواجه هستیم؛ در زمان جنگ خصوصیات خاص خود را داشت و هر کسی در هر منطقه‌ای بود برای رزمندگان شروع به مداحی می‌کرد. اگر شیوه‌های مداحی قدیمی با شیوه‌های امروزی دنبال می‌شد اتفافات بهتری در این حوزه می‌‌افتاد، هر هنری نیازمند استاد است؛ مداحی نیز همینطور باید باشد.

بنابراین اگر نسل جدید با تأسی، پیروی و یاری خواستن از اساتید مداحی در این حوزه حرکت می‌کرد، شاهد بروز آسیب‌ها و مشکلات جدی در این حوزه نبودیم، امروزه هر مداحی مطابق با سلیقه‌ شخصی خود عمل می‌کند و به همین دلیل مداحی افول کرده است و سطح آن به شهرت و معروفیت و مادیات تنزل یافته است.

یکی از چالش‌هایی که بیشتر مورد توجه هیئات مذهبی است، رقابت بین نحوه برگزاری مجالس عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) است. یکی دیگر از آسیب‌های امروزه، بی‌توجهی به مقتل مکتوب است. آن‌ها در سخنرانی و سخنان خود مکرراً می‌گویند: «صاحبدلی گفته است یا فلان شخص خواب دیده است»؛ این دروغ‌ها را نباید پشت تریبون در مراسم عزاداری امام حسین(ع) تحویل عاشقان این مکتب داد، روضه‌های دروغ و ساختگی سبب شده است بسیاری از ارزش‌های اصلی و معنوی را از دست بدهیم.

چالش‌های مداحی صرفاً محدود به مداحان مرد نیست، بلکه مداحی زنان در مجالس زنانه نیز گرفتار این آفات و آسیب‌‌ها شده است؛ یکی از معضلات امروزی جامعه ما، پاکت‌های نجومی مداحان خانم در مجالس زنانه است. علاوه بر این، دروغ بستن به واقعه عاشورا برای احساساتی کردن روضه خود و به هر قیمتی اشک درآوردن از مردم از دیگر آسیب‌های این حوزه است.

ایکنا ـ به نظر شما آیا مداحان باید به عرصه سیاست ورود پیدا کنند؟

مداحی تنها شورخوانی نیست، شعر می‌خواهد؛ مداحان قدیمی در آغاز مجالس خود، مباحثی از جمله موعظه و فرهنگسازی را مطرح می‌کردند و افتخار آن‌ها این بود که زیر نظر اساتید کار مداحی می‌کردند اما امروزه یک مداح پس از ۲ بار نوحه‌خوانی خود را بی‌نیاز از آموزش و اساتید حرفه‌ای می‌داند.

اگر یک مداح بالای تریبون از انقلاب و شهدا و بیداری اسلامی صحبت کند عده‌ای به او معترض خواهند شد که مراسم عزاداری امام حسین(ع) را با سیاست آلوده نکنید، این حرف به چه معناست؟ کار مداح فقط شورخوانی نیست! فرهنگسازی و آگاهی دادن به مردم نیز بخشی از رسالت اوست که امروزه مغفول مانده است. بسیاری از مداحان نیز با همین روش از مداحی کاسبی می‌کنند و حرفه مقدس مداحی را به دکان و مغازه‌ای برای درآمدزایی تبدیل کرده‌اند، پاکت‌های پول نجومی مداحی برای ما قابل درک نیست. آن‌ها مداحی را با مادیات مخلوط کرده‌اند.

البته اینکه می‌گویم مداحی باید به مسائل سیاسی نیز توجه داشته باشد به این معنا نیست که بدون دانش سیاسی و بخاطر حب و بغض‌های شخصی به دولتمردان اهانت کند و سخنرانی تند و رکیک داشته باشد بلکه باید به مردم آگاهی و اطلاعات صحیح بدهد.

مداحی از مرجعیت شیعه فاصله گرفته است، عده‌ای از مداحان اعتقاد دارند ما ۳۰۰ روز سال به حکم مسائل و مراجع توجه می‌کنیم اما ۱۰ روز عزاداری ایام محرم را به سیک و سیاق خود پیش می‌رویم، این حرکت اشتباهی است، مگر شما مرجع تقلید هستید که فتوا صادر می‌کنید و احساسات و شور عاشقان مکتب اباعبدالله الحسین(ع) را به بازی می‌گیرید؟

با وجود این آسیب‌ها و چالش‌های جدی در مداحی در این عرصه احساس خطر می‌کنم، هیچ‌کس به این آسیب‌ها به صورت جدی وارد نمی‌شود و متولیان امر توجهی به این امور ندارند.

برخی از مداحان آگاهانه و عامدانه و برای ایجاد شور و هیجان بالاتر از سبک و اشعار مبتذل در هیئات مذهبی بهره‌مند می‌شوند، یکی از شروط مداحی آن است که محتوای آن‌ها گمراه‌کننده نباشد، هیئات مذهبی باید توجه کنند خروجی مداحی چیست؛ امروزه سینه‌زنی پرشور رایج شده است و بیش از محتواهای اشعار مداحی، به آن توجه می‌کنند و این درست نیست.

ایکنا ـ علت ورود دستگاه‌های موسیقی به حوزه مداحی در دهه اخیر چیست؟

ورود ابزارآلات موسیقی به مداحی یک آسیب جدی است، هنر موسیقی نباید وارد مداحی شود و این کار قبیح و ناپسند است صداهای عجیب و غریب دستگاه‌های موسیقی برای مداحی‌ها عوارض و جنگ روانی بسیاری دارد اما آن‌ها صرفا شورخوانی و هیجان آن را در نظر دارند، اشکال اصلی آن‌ها این است که از نظرات کارشناسانه اساتید بهره‌مند نمی‌شوند.

عده‌ای از مداحان در قالب شور و نوحه اهداف دشمنان را دامن می‌زنند، غربی‌ها راه ورود به رخنه کردن مکتب تشیع را، فاصله گرفتن مردم از مراجع و ورود ابزارآلات موسیقی به مداحی می‌دانند و برخی از مداحان امروزی خواسته یا ناخواسته دارند آن‌ها را به اهداف شوم خود نزدیک‌تر می‌کنند.

ایکنا ـ از دیدگاه شما راهکارهای خروج از این چالش‌ها و برطرف شدن آسیب‌های مداحی چیست؟

در کتاب «روضه‌الشهدا» اثر حسین واعظ کاشفی آداب مداحی را در ۵ بند بیان کرده است اول اینکه طریقه عبادت و طهارت به مرتبه‌ای باشد که از ارواح ائمه معصومین(ع) شرمنده نباشند، دوم اینکه طریقه عبادت و طاعت مطابق با قانون اهل بیت(ع) باشد، سوم اینکه مداح از بهر مادیات و ریا نخواند بلکه برای رضایت خداوند بخواند، چهارم اینکه دین خود به دنیا نفروشد؛ برخی از مداحان امروزه برای جلسات و هیئات وعده حضور می‌دهند اما به دلیل کم بودن دستمزد آن‌ها خلف وعده می‌کنند و در آن مجلس حضور پیدا نمی‌کنند. پنجمین آداب مداحی که در کتاب آمده آن است که مداحان غلو نکنند؛ اینکه عده‌ای از مداحان می‌گویند« من زینب اللهی، رقیه اللهی و.. هستم» تمام این الفاظ کفر است اما آن‌ها گمان می‌کنند اگر در قالب سینه‌زنی خوانده شود اشکالی ندارد در حالیکه سراسر ایراد است.

باید برای مداحان خطاکار که سبب انحراف مجالس امام حسین(ع) شده‌اند، در دادگاه ویژه مداحان که تشکیل آن در این روزها لازم است، تعیین تکلیف شود. جلسات مداوم مداحی، ایجاد فضای نقد و بررسی شعرخوانی و مداحی، راه‌اندازی گروه آمران به معروف و ناهیان از منکر در حوزه مداحی از جمله راهکارهایی برای رفع آسیب‌های مداحی است.

منبع:ایکنا