«کاتسا» چیست؟ / بررسی احکام این قانون در وضع تحریم‌ها علیه ایران

گروه سیاسی: اگر تحولات مربوط به تحریم‌ها را دنبال می‌کنید، به احتمال زیاد نام «کاتسا» را مکرر شنیده‌اید. کاتسا یا همان قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم (CAATSA) در اوایل سال ۲۰۱۷ میلادی تصویب شد. این قانونِ هفتاد صفحه‌ای، سه قسمت اصلی دارد. قسمت اول آن به تحریم‌ها علیه ایران (۱۱ صفحه)، قسمت دوم به تحریم‌ها علیه روسیه و مبارزه با تامین مالی تروریسم (۴۲ صفحه) و قسمت سوم به تحریم‌های کره‌شمالی (۱۵ صفحه) اختصاص دارد.

به گزارش بولتن نیوز، محمود محد در این یادداشت اجمالاً به بررسی احکام این قانون در وضع تحریم‌ها علیه ایران خواهیم پرداخت.

۱. قسمت مربوط به ایران موسوم به «مقابله با اقدامات بی‌ثبات کننده ایران» شامل ۱۲ بخش می‌باشد که مهم‌ترین مفاد آن به اعمال تحریم علیه ایران به بهانه‌های فعالیت‌های موشکی، تروریسم و حقوق بشر اختصاص یافته است. بخش اول، دوم و سوم این قسمت از قانون به بیان عنوان، تعریف اصطلاحات و ایجاد الزام قانونی برای تهیه سند راهبرد بازدارندگی در مقابل اقدامات متعارف و نامتقارن ایران که مستقیماً برای آمریکا و متحدانش در خاورمیانه و شمال آفریقا تهدید محسوب می‌شود، می‌پردازد.

۲. بخش چهارم قانون به تحریم‌ برنامه موشکی ایران اختصاص یافته است. در این بخش قانون‌گذار مقرر کرده است که دولت باید به اجرای فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ (مصوب سال ۲۰۰۵ م) در خصوص توقیف اموال اشاعه‌دهندگان تسلیحات کشتار جمعی و سامانه‌های پرتابی آن‌ها ادامه دهند. به موجب این بخش، رئیس‌جمهور آمریکا باید اشخاصی را که عالماً در برنامه موشکی ایران و یا هر برنامه دیگری در ایران برای توسعه، استقرار یا نگهداری سامانه‌های با قابلیت پرتاب تسلیحات کشتار جمعی مشارکت دارند را تحریم نماید. تحریم‌های وضع شده شامل توقیف اموال و دارائی‌ها (که در آمریکا باشند، به آمریکا وارد شده یا تحت کنترل شخص آمریکایی قرار گیرند) و منع ورود به آمریکا می‌شود. رئیس جمهور همچنین موظف است هر ۱۸۰ روز در این خصوص به کنگره گزارش دهد.

۳. بخش پنجم قانون به تحریم‌ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌پردازد. در این بخش بیان شده که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از تصویب این قانون به موجب فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ در رابطه با ادعای فعالیت‌های اشاعه‌ای، قانون سیسادا (مصوب سال ۲۰۱۰ میلادی) و فرمان‌های اجرایی ۱۳۵۵۳ (سال ۲۰۱۱ م) و ۱۳۶۰۶ (سال ۲۰۱۲ م) در خصوص ادعای نقض حقوق بشر تحریم شده است. همچنین نیروی قدس سپاه به موجب فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ در خصوص ادعای حمایت از تروریسم تحریم شده است (سال ۲۰۰۷ م). سپس بیان شده است که تحریم‌ فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ به دلیل حمایت و پشتیبانی از نیروی قدس سپاه باید بر کل سپاه اعمال شود؛ بنابراین از سال ۲۰۱۷ م و متعاقب تصویب قانون کاتسا، سپاه پاسداران به موجب فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ نیز مورد تحریم قرار گرفت.

۴. بخش ششم قانون به وضع تحریم‌ با ادعای نقض حقوق بشر علیه ایران می‌پردازد. بر اساس این بخش وزیر امور‌خارجه آمریکا باید هر سال فهرست اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی را که بر اساس مدارک معتبر مسئول نقض‌های ادعایی فاحش حقوق بشر شناسایی نماید را به کنگره ارائه دهد. رئیس جمهور آمریکا می‌تواند اموال و دارایی‌های اشخاص موجود در فهرست مزبور را که در آمریکا یا نزد شخص آمریکایی باشند را توقیف نماید.

۵. بخش هفتم قانون به تحریم‌های تسلیحاتی اختصاص دارد. به موجب این بخش رئیس جمهور آمریکا مکلف است اشخاصی را که عالماً در فعالیت‌هایی که مشارکت موثر در خرید و انتقال تسلیحات متعارف (از قبیل خودروهای زرهی، هواپیماهای جنگی و ...) و یا آموزش‌های فنی و خدمات مرتبط با آن‌ها به ایران دارند را تحریم نماید. این تحریم‌ها شامل توقیف اموال و دارایی‌های اشخاص مزبور در آمریکا و منع ورود آن‌ها به آمریکا می‌شود. رئیس جمهور آمریکا می‌تواند در صورت تایید این امر که مجوز انجام این فعالیت‌ها از جمله در راستای منافع ملی آمریکا است و یا اینکه ایران دیگر تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا و متحدانش نیست، اشخاص مشروحه فوق را تحریم نکند.

۶. بخش هشتم قانون سازوکاری برای بازنگری در اعمال تحریم‌هایی که به بهانه‌های فعالیت‌های موشکی و حمایت از تروریسم علیه ایران وضع شده‌اند ایجاد می‌کند. به موجب این بخش،‌ رئیس جمهور آمریکا باید تا ۵ سال پس از تصویب قانون (تا سال ۲۰۲۲ م) فهرست تمامی اشخاصی که به دلیل این فعالیت‌های مرتبط با ایران تحریم‌ شده‌اند را بازنگری نماید. بخش نهم و دهم قانون رئیس جمهور را مکلف می‌کند تا در خصوص هماهنگی تحریم‌های آمریکا با اتحادیه اروپایی و اشخاص آمریکایی بازداشت شده توسط ایران گزارش‌هایی را به کنگره ارائه نماید. بخش‌های یازدهم و دوازدهم قانون نیز به بیان استثنائات اعمال قانون و اختیارات صدور موردی اسقاطیه‌های (waiver) اعمال قانون می‌پردازند.