ابر چالشی به نام آب و لزوم تغییر در حکمرانی منابع آب

گروه اجتماعی- مصطفی مطهری:بزرگترین بحران کنونی که حیات کشور را در معرض خطر قرار داده است بحران آب می باشد؛ بحران آب را که با عناوینی چون ورشکستگی آب نیز می شناسند با موضوع مدیریت آب در عرصه های مرتبط با این مسئله در حوزه های محیط زیست و کشاورزی مرتبط می باشد. در واقع آنچه در این باره بیش از هر عامل دیگری باید بدان توجه داشت و پیش از هر متغیر دیگری مانند موقعیت جغرفیایی، تغییرات اقلیمی، و حتی تاریخ تقسیم آب در کشور و ... باید مورد توجه قرار بگیرد بازنگری ها در ارتباط با مسئله حکمرانی آب در کشور در دو عرصه عینی و ذهنی در حوزه های مدیریتی و مصرفی می باشد.

به گزارش بولتن نیوز،  واقعیت آن است که آنچه در عرصه منابع آبی در حال روی دادن می باشد حاصل فقدان برنامه ریزی و ناکارآمدی ها در عرصه های اجرایی – مدیریتی است. بطوریکه در عرصه محیط زیست کم آبی، بحران آب و ورشکستگی آبی، ابر چالشی است که محیط زیست با آن روبرو است؛ با این حال علیرغم آگاهی داشتن سازمان محیط زیست از این ابر چالش و اطلاع از وخامت اوضاع و شرایط و حرکت آن به سمت بدتر شدن سازمان محیط زیست هیچ طرح نظارتی و حتی بررسی و ارزیابی شرایط برای احیاء محیط زیست و جلوگیری از وخیم تر شدن اوضاع ندارد. و در این باره تنها به صدور بیانیه ها و اطلاعیه ها بسنده کرده است.

از سوی دیگر نیز در وزارت کشاورزی به دلیل حاکم بودن نگاه تجاری بر کشاورزی، عملاً فاقد هرگونه برنامه برای بروز رسانی کشاورزی در عرصه تولید محصول هستیم. بطوریکه یکی از آسیب های جدی در عرصه تشدید چالش کم آبی در کشور عدم وجود مکانیسم های درست و صحیح استفاده از آب برای تولید محصولات در عرصه کشاورزی می باشد. مضافاً اینکه ورزارت کشاورزی هنوز نتوانسته است یک سامانه مدیریتی را برای نظارت بر بخش کشاورزی طراحی کند و از طریق این سامانه به تولید محصولات با توجه وضعیت اقلیمی هر منطقه ای اشراف داشته باشد. بطوریکه ما در بعضی از مناطق شاهد کاشت برخی محصولات هستیم که نه تنها با شرایط اقلیمی و زراعی آن منطقه سازگار نیست بلکه عملاً موجب هدر رفتگی بیش از اندازه آب می شود. به علاوه سیستم غلط آبیاری و عدم مکانیزه سازی زمین های زراعتی و برداشت بی رویه آب در سنوات گذشته، بدون هرگونه نظارتی با حفرچاه های غیر مجاز در ذیل عنوان کشاورزی ناکارآمد همگی دست به دست هم داده است تا اکوسیستم متأثر از بخش کشاورزی به مرحله هشدار و حتی خطر برسد.

در حوزه سیاست گذاری های آبی و نهادهای مرتبط با این مسئله علاوه بر سازمان محیط زیست و وزارت کشاورزی نباید نقش ورزات امور خارجه را فراموش کرد. در واقع وزارت خارجه با فعالیت های دیپلماتیک در عرصه مذکور می تواند از شدت وخامت اوضاع بکاهد. بطوریکه اگر وزارت خارجه می توانست سهم ایران را از آب های مشترک در همسایگی با عراق و افغانستان مدیریت کند و به تناسب با حقوق آبی کشور این آب ها را به سمت ایران روانه کند مطمئناً ما امروز با خطرات کم آبی به مراتب کمتری روبرو بودیم و به نحوی می توانستیم سوءمدیریت های داخلی در عرصه آبی را جبران کنیم.

بنابراین با توجه به تداوم و تکرار بحران آب طی سال های گذشته و مدیریت ناکارآمد در این عرصه باید برای جبران و جلوگیری از آنچه امروز در مسائله اب با آن روبرو هستیم چاره ای مدیریتی در عرصه حکمرانی اندیشیده شود؛ بنحویکه در عرصه مدیریتی باید سیاست گذاری های صحیح در تغییر رویکرد در مدیریت آب کشور و اعمال حکمرانی بر آن، جایگزین رویکردهای غلط مدیریتی و اجرایی گردد که شرایط امروز را در رابطه با ابرچالش آب بر کشور تحمیل کرده است.