ارزیابی نقش رمز ارزها در دور زدن تحریم‌ها و تجارت آینده

گروه اقتصادی: دکتر لیدا مددی، کارشناس اقتصاد اجتماعی، در یادداشت پیش رو معتقد است: رمز ارزها پول جدید و پدیده جدید هستند و قابل حذف و انکار نیستند، اما هنوز زود است که توسط مردم عادی به عنوان سرمایه گذاری یا ابزار مبادله استفاده شود؛ زیرا پول و ذخیره ارزش و سرمایه گذاری، تعاریفی دارد که نیازمند بستر سازی، قانون، قواعد، اعتبار فعالان بازار و مردم کشورهای مختلف است و از همه مهمتر بدون شفافیت، قابل اعتماد نیست. ضمن اینکه باید ارزش آن از نوسان کمی برخوردار باشد و این که تا 50 درصد ارزش قبلی و یا دو برابر ارزش قبلی نوسان دارد، به این معنی است که نمی توان دار و ندار و هر چه دارید را در رمز ارزها سرمایه گذاری کنید باید محتاط باشید و به تدریج حرکت کنید و بدانید که کجای منحنی قیمت هستید تا زیان شدید در اوج قیمت یا کف قیمت نداشته باشید.

به گزارش بولتن نیوز، لیدا مددی در ادامه یادداشتی که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار داده آورده است:

در ماه های اخیر، برخی اظهار نظرهای مقامات چینی، روسیه، هند و حتی سرمایه گذاران و کارآفرینان بزرگی مانند ایلان ماسک شنونده را به این نتیجه می رساند که رمز ارزها تا رسیدن به نقطه ای که بتوانند مانند ارزهای معتبر دلار، یورو، پوند و درهم در بازار، وسیله مبادله، حفظ و ذخیره ارزش باشند، راه طولانی در پیش دارند.

این مقامات گفته اند که پول های دیجیتالی یا رمز ارزها قرار نیست که جای دلار را بگیرند و حتی چین، میزان ذخایر دلار و طلای خود را به شدت رشد داده است. در روسیه و چین که بزرگترین منتقد های اقتصاد لیبرالی آمریکا هستند، بیشترین ذخایر دلار و طلا وجود دارد. کشورهای مختلف مانند ترکیه و هند نیز روی خوش به رمز ارزها نشان نداده اند و لذا به نظر می رسد که اگرچه رمز ارزها می آیند و با خود قواعد و ادبیات وظرفیت های مختلفی ایجاد خواهند کرد اما فعلا برای آن که مردم عادی بتوانند با رمز ارز سرمایه گذاری کنند و معامله کنند زود است و به خصوص نوسان قیمت آن از جمله نوسان 38 هزار تا 60 هزار دلاری بیت کوین، نشان می دهد که در این بازار باید به شدت محتاط بود و با دقت عمل کرد.

 البته سایر پول های طلا و نقره، نیکل، اسکناس و... نیز در طول تاریخ بشر با چنین مشکلاتی مواجه بوده اند و گاهی با اعتبار و ارزش بالا معامله شده و در مواقعی دیگر، بی ارزش و کم مبادله بوده اند و کیمیاگران سیاست پولی، با اقداماتی که از طریق چاپ اسکناس انجام داده اند عملا یک واحد پول معادله 8 گرم سکه 24 عیار یا 22 عیار را به شدت کاهش ارزش داده اند و ارزش واحد پولی مانند تومان امروز تقریبا 8 میلیارد برابر 700 سال پیش است. براین اساس، باید ضمن پذیرش پدیده های جدید و پول جدید در بستر بلاک چین یا هر بستر الکترونیکی و دیجیتالی که دولت ها و کارآفرینان پشتیبان آن باشند، به این نکته توجه داشت که سال ها طول می کشد تا مشکلات این رمز ارزها مانند اسکناس و سکه به تدریج مطرح و رفع شود.

در نتیجه ضمن این که نمی توان در دنیای دیجیتال، یا رمز ارزها، ظهور شبکه های اجتماعی و اینترنت و نرم افزارها، نسبت به کیف پول الکترونیکی و رمز ارزها بی تفاوت بود؛ اما در عین حال باید توجه داشت که نهادسازی، بسترها و زیرساخت ها و قوانین بسیاری باید ایجاد شود تا رمز ارزها نیز بتوانند مانند پول های دیگر با حفظ ارزش و ثبات نسبی در بازار گردش کنند.

اما در شرایط فعلی که ایران استخراج 4.5 درصد رمز ارزها را به خود اختصاص داده و برق دولتی و ارزان بسیاری را برای آن به کار گرفته است، این پرسش مطرح است که رمز ارزها با مشکل فعلی خود قادرند که در خریدها و دور زدن تحریم ها موثر باشند و آیا این بیت کوین ها و رمز ارزها در خارج کشور به راحتی پذیرفته می شود و می تواند تبدیل به کالا شده و به کشور بازگردد؟

برخی کارشناسان گفته اند که بازار رمز ارز بیش از آنکه بازاری برای دور زدن تحریم‌ها باشد؛ بستری برای خروج ارز بوده‌ چرا که از طریق آن به راحتی ریال تبدیل به دلار می‌شود. خرید و فروش ارزهای دیجیتال، امروزه در جهان تبدیل به یک روند مرسوم و عادی شده و افراد بسیاری علاقه مند به حضور در این بازارها هستند. سرمایه گذاران در بازار رمز ارزها اگرچه در مقاطعی با رشد هیجان انگیز قیمتی در این بازار روبرو می‌شوند، اما با این حال نوسانات شدید این نوع بازارها و همچنین عدم چارچوب‌های قانونی در داخل و خارج از کشور در حوزه رمز ارزها چالش‌های مهمی هستند که آنان را در این بازار همواره با احساس نگرانی روبرو می‌کند. این مسائل از یک طرف ساماندهی و نظارت مناسب و از طرف دیگر آگاهی بخشی و آموزش درست را طلب می‌کند.

جوانان اگر می‌خواهند به آن وارد شوند باید با احتیاط و حداقل منابع ورود کنند چراکه به جز محدود شدن، از دست رفتن کیف پول و هک شدن و ... نوسانات آن کاملا غیر طبیعی است و برپایه یک بازار نرمال نیست. جوانان نباید از روز استیصال و ناامیدی از سودآوری در بورس به سمت رمز ارزها بروند. بلکه باید متناسب با رشد قواعد بازار حرکت کنند و نباید با هدف سبقت گرفتن از دیگران برای کسب سود خود را در معرض بزرگترین نوسان ها و از دست رفتن دارایی قرار دهند. به یاد داشته باشید که ایلان ماسک گفته بود که تمام دارایی و زندگی خود را به این بازار نیاورید. بلکه بخشی از دارایی خود را وارد این بازار کنید و خانه و زندگی را تعطیل نکنید.

بازار رمز ارزها به بازار رمزکالا تبدیل شده است. به جای آنکه این پول‌ها وسیله نقل و انتقال مالی باشند و با آن‌ها کالاهای مختلف مورد معامله قرار بگیرند؛ خود این رمز ارزها در حال معامله شدن هستند و حجم بازار نسبتا بزرگی را نیز ایجاد کرده‌اند.

رمز ارزها در حدود دو تریلیون دلار حجم بازار دارند و حجم معاملات آن‌ها 500 میلیارد دلار است که این امر نشان می‌دهد روزانه حدود یک چهارم آن‌ها معامله می‌شود. این نوع پول‌ها نه تنها پشتوانه مالی ندارند، بلکه هیچ کشوری نیز آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و حتی در برخی کشورها برای آن ممنوعیت ایجاد کرده‌اند که یکی از دلایل آن، بحث پولشویی و معاملات سیاه و خاکستری است. اگرچه در سایت‌های ایرانی احراز هویت وجود دارد، اما در سایت‌های بین المللی این احراز صورت نمی‌گیرد و هیچ گونه رصدی نیز انجام نمی‌شود.

 برخی کارشناسان می گویند که دور زدن تحریم‌ها با استفاده از رمز ارزها بهانه است. البته در کشور ما برخی افراد از موافقان بازار رمز ارزها هستند و تبلیغات گسترده‌ای نیز در جهت رواج آن انجام می‌دهند. از قول پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، روزانه ۳ الی ۵ هزار میلیارد تومان معاملات رمزارز در صرافی‌های ایرانی انجام می‌شود، اما آیا ما روزانه به میزان همین مبلغ تحریم‌ها را دور می‌زنیم؟ پاسخ منفی است چرا که این معاملات، شخصی محسوب می‌شود.

وقتی از این رمز ارزها به عنوان عامل نقل و انتقال استفاده می‌کنید و به یک فرد خارجی می‌دهید زمانی که در نهایت می‌خواهد تبدیل به یک دارایی در کشور مقصد شود تا مورد استفاده قرار گیرد؛ در کشور فرد گیرنده در سامانه‌های شفافیت سوال خواهد شد که این پول از کجا آمده‌است؟ بنابراین اینگونه نیست ما تصور کنیم که به راحتی امکان دور زدن تحریم‌ها در این بستر فراهم می‌شود. به نظر من دور زدن تحریم‌ها بهانه است. از سال ۹۶ تحریم هستیم و در این مدت رمز ارزها هم روی کار آمده‌ بودند اما چرا نتوانستیم نفت خود را به فروش برسانیم؟ اگرچه گفته شد کشتیرانی و بیمه تحریم بوده‌اند اما با این حال تحریم اصلی به نقل و انتقال مالی مربوط می‌شد، ولی چرا ما نتوانستیم از طریق بازار رمزارز کاری پیش ببریم؟

بازار رمزارز بیش از آنکه بازاری برای دور زدن تحریم‌ها باشد؛ بستری برای خروج ارز بوده چرا که از طریق آن به راحتی ریال تبدیل به دلار می‌شود. به نظر من آمار بالای خرید مسکن در ترکیه که ایرانی‌ها رتبه اول را در آن دارا هستند نیز به همین علت است.

رواج رمزارز ملی با پشتوانه پول ملی و اقتصاد ملی و توان اقتصاد کشور قابل پذیرش است که بتواند در فضای بین المللی جایگاهی داشته باشد و مشکل فقط خرید برخی اقلام نیست. بلکه باید میزان صادرات و واردات و تجارت و تولید به حدی باشد که قادر به حل مشکلات اقتصاد کشور باشد و رقم تجارت با رمز ارزها آنقدر نیست که بتواند مشکل عمده ای را حل کند.

در برخی کشورها همچون چین با وجود آنکه حجم دارایی رمزارزی بسیار بالایی دارند و به نوعی مرکز تولید و استخراج رمز ارزها هم محسوب می‌شوند و حتی با اینکه این نوع ارزهای دیجیتال را به عنوان راهی برای مقابله با دلار قرار داده بودند، اما با همه این احوال آن را به رسمیت نشناختند. بانک‌های مرکزی دنیا بیشتر به دنبال ارزیابی این بستر هستند و شاید در آینده بستر نقل و انتقال مالی نیز همین بستر بلاکچین شود، اما اینکه این رمز ارزها به عنوان عامل نقل و انتقال باشند بعید به نظر می‌رسد.

ممکن است کشورهای مختلف رمرارز ملی خود را تولید کنند و پول ملی خود را با پشتوانه به عنوان رمزارز قرار دهد که در این صورت قابل پذیرش خواهد بود که هر کشور پول ملی کشور خود را در بستر بلاکچین قرار دهد.

در ایران، مردم پول خود را به دلار تبدیل می‌کردند تا از نوسانات مالی آسوده باشند و ارزش پول آنها حفظ شود؛ اما آیا در این شرایط به نظر عقلانی است که مردم پول خود را به رمزارزهایی تبدیل کنند که دائما در حال نوسان هستند؟

پول‌های ملی اکثریت کشورها نوسانات ۳ درصدی در سال را تجربه می‌کنند؛ در حالی‌ که سرمایه گذاران در بازار ارزهای دیجیتال ریسک بسیار بالایی را متحمل می‌شوند و در همین یک ماه اخیر تا 40 درصد نوسان داشته است.

در بورس شرکت‌هایی حضور دارند که دارای تولید و درآمد و بنیاد هستند، اما بحث رمزارز تنها تکنیکال است که آن هم به معنای احتمال و پیش‌بینی است.

البته شاید بستن درگاه صرافی های ایرانی منطقی نباشد چرا که مهاجرت به سایت های صرافی های خارجی اتفاق می افتد که احراز هویت هم ندارند. به نظر می‌رسد در بازار رمزارز با مدیریت منطقی و مناسب فضا به همراه آگاهی بخشی به مردم در کنار تقویت بازار سرمایه و افزودن به جذابیت های بورس می‌توان به درستی حرکت کرد.