تهران برای بازگشت به برجام مذاکره نمی کند

به گزارش بولتن نیوز، همزمان با شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و راهیابی جو بایدن به کاخ سفید، موضوعات مرتبط با ایران هم در واشنگتن داغ شده است، برخی از تحلیلگران آمریکایی معتقدند که دولت جدید آمریکا برخلاف دولت جمهوری‌خواه و ناکام پیشین این کشور، به دنبال استفاده مجدد از ابزار دیپلماسی است. ابزاری که در ظاهر شکل و شمایل زیبایی دارد، اما همچنان باید از مضرات آن مصون ماند.

جو بایدن و تیم سیاست خارجی او هرچند که معتقد به گشودن مسیر دیپلماسی در قبال ایران هستند، بی‌تردید نمی‌خواهند اهرم‌های به اصطلاح فشار خود را به این آسانی‌ها از ایران بردارند. مثلا به این مکالمه کوتاه بین بایدن و یک خبرنگار آمریکایی وقتی می‌پرسد، «آیا برای بازگشت ایران به برجام تحریم‌ها را لغو خواهید کرد؟»، توجه کنید! رئیس‌جمهور آمریکا به سادگی پاسخ می‌دهد: «خیر!» و در ادامه هم می‌گوید «از بازگشت به برجام حمایت می‌کنم. اما برای ورود دوباره به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، برهم زده شده بود، عجله نخواهم کرد».

این اظهارات متوقعانه جو بایدن در حالی مطرح می‌شود که مقام معظم رهبری تأکید کردند: «آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها حق هیچ‌گونه شرط‌گذاری ندارند؛ زیرا تعهدات برجامی خود را نقض کردند و آن طرفی که باید شرط بگذارد جمهوری اسلامی است، زیرا به تعهدات خود پایبند بود؛ بنابراین ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را در عمل لغو کند»؛ و در ادامه سخنان رهبری، وزیر خارجه کشورمان هم در توییتی به طرف آمریکایی اعلام کرده بود که برای بازگشت به برجام یک مسیر به جلو وجود دارد، با یک توالی منطقی: تعهد، عمل، دیدار. یعنی آمریکا به عنوان طرف متخلف، باید اقدامات اصلاحی را انجام دهد و با برجام همراه شود و به تعهدات پایبند بماند.

به نوشته سی‌جی‌تی‌ان، طبق گفته برخی کارشناسان، حرکت اخیر بایدن مبنی بر رفع منع رفت و آمد دیپلمات‌های ایرانی، باعث بازگشت ایران به میز مذاکره نخواهد شد. همچنین برخی از رهبران سیاسی ایران معتقدند این حرکات نمادین است و انتظار هیچ قدم مثبت و مفیدی در چارچوب بازگشت به برجام از طرف آمریکا و اروپا ندارد و باور دارند که غرب غیرقابل اعتماد است و سرمایه‌گذاری روی غربی‌ها مانند پیاده‌روی در خواب و لب پرتگاه هسته‌ای می‌باشد!

از طرفی رئیس جمهور کشورمان از پیشنهاد بایدن برای بازگشت آمریکایی‌ها به برجام استقبال کرده و این را راهی برای «جبران» اشتباهات گذشته آمریکایی‌ها دانسته ‌است.

رابرت اینهورن، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای آمریکا، گفته است: «انتخاب کلمه «جبران» تصادفی نبوده و ایران قصد دارد که از واشنگتن به دلیل خروج ترامپ از برجام غرامت بگیرد و تحریم‌ها را برگرداند. اما در عین حال آن‌ها مطلع هستند که آمریکا غرامتی پرداخت نخواهد کرد!»

آمریکایی‌ها به دنبال یک توافق طولانی‌تر و محکم‌تر با ایران هستند تا بتوانند به مشکلات دیپلماتیک عمیق‌تری رسیدگی کنند. هرچند که تهران بار‌ها تاکید کرده که توافق جدیدی در کار نخواهد بود و اگر آمریکا به دنبال پیگیری مجدد مسیر دیپلماسی است باید به توافق هسته‌ای با ایران بازگردد. جرارد ارود، سفیر سابق فرانسه در آمریکا و سازمان ملل، هم این اختلاف نظر‌ها را قابل پیش‌بینی خوانده و گفته که هر دوطرف به دنبال راهی هستند تا بتوانند به نفع خود به برجام بازگردند.

موضوع مورد بحث این است که بازگشت واشنگتن به میز مذاکره و رفع تحریم‌ها نیازی به هیچگونه مذاکره‌ای ندارد و ایران برای ورود به برجام مجددا مذاکره نخواهد کرد.

بعد از اینکه بایدن تمایل خود را به بازگشت دوباره به برجام اعلام کرد، سیاسیون ایران اعلام کردند به دلیل سیاست‌های ایران و آمریکا، این کار آسان نخواهد بود.

جان آلترمن، تحلیلگر مرکز آمریکایی «مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» در همین راستا گفته است: «من بیم دارم ایرانی‌ها متقاعد شوند که با بازگشت به توافق هسته‌ای آخرین اهرم فشار آن‌ها از بین خواهد رفت؛ بنابراین مطمئن نیستم که بتوان با ایران توافقی دیگر کرد. اگر هم بشود با سرعت کمی پیش‌خواهد رفت.»

جمهوری‌خواهان، دولت بایدن را تحت فشار قرار داده‌اند تا با استفاده از تحریم‌های حداکثری به عنوان اهرم فشار برای دستیابی به توافقی گسترده‌تر و طولانی‌تر برای محدود کردن ایران در منطقه استفاده کند. این اصرار در حالی بیان می‌شود که سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ طی چهار سال اخیر علیه ایران شکست خورد و آمریکا به عمده اهداف خود در قبال ایران نرسید. این موضوع را خود مقامات آمریکایی هم اذعان کرده‌اند.

سناتور کریستوفر مورفی، اعتراف کرده است: «رویکرد فشار حداکثری دولت ترامپ برای منزوی و فلج کردن ایران یک شکست و اشتباه بزرگ بود». همچنین در این رابطه، بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، اذعان کرده‌است: «ما طی سال‌های اخیر سیاست فشار حداکثری علیه ایران را اجرا کرده‌ایم، اما نه تنها بی‌نتیجه بود، بلکه بر مشکلات افزوده است».

در چارچوب اقداماتی برای بازگشت مجدد به توافق هسته‌ای دو تاریخ مهم پیش روی آمریکا قرار دارد.

تاریخ اول ۲۱ فوریه بود که مهلت دو ماهه آمریکا و اروپا برای بازگشت به برجام تمام شد و مجلس اجرای پرتکل الحاقی را متوقف کرد و تاریخ حساس بعدی انتخابات ریاست جمهوری ایران است.

به گمان آمریکایی‌ها دولت بعدی ایران که در تابستان به روی کار بی‌آید، نسبت به برجام نرمش کمتری نشان خواهد داد، احتمالا امتیاز کمتری به آمریکا و اروپا خواهد داد و علاقه‌مند به ارتباط بیشتر با چین و روسیه خواهدبود.

در همین چارچوب، ولف استال، که عضو «جنبش ضد سلاح هسته‌ای گلوبال صفر» است، می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم آمریکا بخواهد بگوید، اوه، ما باید همه امتیازات را به ایران بدهیم. زیرا بعد از انتخابات ایران، رسیدن به یک توافق مناسب تقریبا غیرممکن خواهدبود».

دولت ایران و آمریکا هر دو اظهار می‌کنند که علاقه‌مند به احیای دوباره برجام هستند. اما هرکدام منتظر است تا طرف مقابل اولین قدم را بردارد. برگشت مجدد به برجام، اکنون در برهه‌ی حساسی است و گام‌های پیش روی ما بسیار خطرناک هستند و باید با احتیاط بیشتری اقدام‌های بعدی را انجام داد.

منابع
استیون ارلنگر (۴ ژانویه ۲۰۲۱) /باید می‌خواهد به توافق هسته‌ای بازگردد، اما این کار آسان نخواهد بود/برگرفته از
Biden Wants to Rejoin Iran Nuclear Deal, but It Won’t Be Easy - The New York Times (nytimes.com)
نیک وادامس (۱۹ فوریه ۲۰۲۱) پافشاری ایران و آمریکا نشاندهنده سختی احیای توافق هسته‌ای است. /برگرفته از
U.S. -Iran Standoff Shows Difficulty of Salvaging Nuclear Deal - Bloomberg
بابی نادری (۲۲ فوریه ۲۰۲۱) /بایدن نمیتواند بدون دادن امتیاز توافق هسته‌ای ایران را دوباره احیا کند/برگرفته از
Biden cannot revive Iran nuclear deal without losing face - CGTN
پریسا حافظی (۱۷ فوریه ۲۰۲۱) /ایت الله خامنه‌ای خواستار اقدام عملی از بایدن برای احیای برجام/برگرفته از
https://www.reuters.com/article/instant-article/idUSKBN۲AH۰UQ
متیو براون/بایدن برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای با ایران تحریمی را لغو نخواهدکرد/برگرفته از
https://www.usatoday.com/story/news/politics/۲۰۲۱/۰۲/۰۷/biden-iran-sanctions-not-negotiable-work-allies-china/۴۴۲۷۴۵۹۰۰۱/
دیردر شسگرین/توافق هسته‌ای ایران:آمریکا برای اولین قدم موافقت میکند تا با قدرت‌های جهانی دیدار داشته باشد. /برگرفته از
https://www.usatoday.com/story/news/politics/۲۰۲۱/۰۲/۱۸/iran-nuclear-deal-us-agrees-meet-just-days-before-deadline/۴۴۹۸۱۰۷۰۰۱/
زمان تصمیم گیری برای بایدن پیرامون توافق هسته‌ای ایران فرا میرسد (۱۴ فوریه ۲۰۲۱) /برگرفته از
https://www.france۲۴.com/en/live-news/۲۰۲۱۰۲۱۴-decision-time-soon-for-biden-on-iran-nuclear-deal