سوریه ؛ اگر شتر دوباره بر خیزد

خبرگزاری مهر - گروه بین الملل : کمیته وزارتی اتحادیه عرب در نشست اخیر خود در قاهره یک طرح هفت ماده ای، به زعم خود برای برون رفت سوریه از بحران فعلی ارائه کرد.

در این نشست ارتشبد محمد الدابی اهل "سودان" رئیس هیئت ناظران اتحادیه عرب گزارش مشروحی از ماموریت ناظران اعزامی به سوریه ارائه کرد.

هر چند در نشست 4 ساعته وزیران امور خارجه کشورهای عربی ارزیابی متفاوتی از رخدادهای سوریه به عمل آمد اما وزرای خارجه عربستان و قطر بر ضرورت شبیه سازی اوضاع یمن در سوریه تاکید کردند.

در طرح وزرای خارجه کشورهای عرب تشکیل یک دولت وحدت ملی طی دو ماه آینده و تفویض اختیارات بشار اسد رئیس جمهوری سوریه به معاون وی، فاروق الشرع، پیش بینی شده است.

در بند 7 این طرح تاکید شده در صورتی که دولت سوریه همکاری لازم را با اتحادیه عرب به عمل نیاورد پرونده سوریه به شورای امنیت سازمان ملل ارسال خواهد شد.

در تجزیه و تحلیل نشست وزیران امور خارجه عرب نقاط مهمی که قبلا مبهم بود در این نشست کاملا آشکارشد.

اول اینکه عربستان و قطر که معمولا اختلافات سیاسی دیرینه ای با هم دارند، پیرامون سوریه در یک موضوع اتفاق نظر دارند وآن انتقال قدرت از علویان به سنی های سوریه است.

به موجب طرح وزرای خارجه عرب، اختیارات بشار اسد" علوی" به طور کامل به معاون وی فاروق الشرع" سنی " واگذار شود.

فاروق الشرع که متول 1938 شهر درعا است فارغ التحصیل رشته حقوق از دانشگاه لندن است ودر طول 35 سال گذشته مسولیت های مهمی در دولت سوریه به عهده داشته است.

وی از سال 1980 وزیر مشاور در امور خارجه و سپس در سال 1984 به عنوان وزیر خارجه جانشین عبدالحلیم خدام معاون فراری رئیس جمهوری سوریه شد.

فاروق الشرع پس از فرارعبدالحلیم خدام در سال 2006 از سوی بشار اسد به عنوان معاون رئیس جمهوری برگزیده شد.

ارتباط تنگاتنگ فاروق الشرع با عربستان و قطر سبب شده تا وزرای خارجه این دو کشوراورا برای جانشینی بشار اسد در نظر بگیرند.

اما با توجه به اینکه فاروق الشرع در سال 1999 میلادی دچار سکته مغزی شده به نظر نمی رسد وی از توانائی جسمی لازم برای اداره امور کشور سوریه در غیاب بشار اسد برخوردار باشد.

از سوی دیگر برخی گزارشهای تایید نشده نشان می دهد در 26 مارس سال گذشته وهمزمان با بروز ناآرامی ها ، فاروق الشرع در اعتراض به وضعیت با ماهراسد فرمانده گارد جمهوری و برادر رئیس جمهوری درگیر شده بود.

گفته می شود سرتیپ ماهر اسد در جریان جلسه ای برای بررسی حوادث خونین درعا نگامی که با اتنقاد شدید فاروق الشرع روبرو شد به سوی او شلیک کرد.

از آن زمان تا کنون فاروق الشرع هرگز در انظار عمومی ظاهر نشد و این امراز وجود شکاف در بالاترین رده حاکمیت سوریه حکایت دارد.

اما از آنجایی که فاروق الشرع غیر نظامی است و حتی خدمت سربازی را نیز انجام نداده، لذا نمی تواند آلتر ناتیوی جدی برای دولت بشار اسد تلقی شود.

بافت سیاسی سوریه به گونه ای است که ارتش این کشور نقش مهمی در ساختار قدرت به عهده دارد زیرا در طول 60 سال گذشته تقریبا هیچ رئیس جمهوری خارج از بدنه نیروهای مسلح به قدرت نرسیده است.

با این حال در طرح جدید عربستان و قطر قرار است اوضاع یمن و شرایط عبدالله صالح دیکتاتور سابق این کشور در مورد بشار اسد شبیه سازی شود.

این گزینه البته با مخالفت شدید دولت سوریه روبرو شده زیرا بشار اسد طبق قانون تا سال 2014 همچنان رئیس جمهوری سوریه باقی خواهد ماند .

در بعد دیگر، گزینه قطر وعربستان تلاش برای ارسال پرونده سوریه به شورای امنیت برای قرار دادن این کشور تحت بند 7 خواهد بود.

قطعا درچنین شرایطی روسیه به عنوان همپیمان سنتی سوریه هر گونه قطعنامه ای علیه سوریه را وتو خواهد کرد.

گزینه آخری که ممکن است آمریکا و متحدان غربی،عربستان ، قطر ، ترکیه و مجموعه 14 مارس به رهبری سعد الحریری نخست وزیر سابق لبنان علیه سوریه عملیاتی کنند ایجاد شکاف مذهبی در جامعه سوریه است.

قطر وعربستان اکنون سیگنال هایی برای شخصیت های سنی شاغل در دولت سوریه ارسال می کنند که در مقابل دریافت مبلغی پول از حاکمیت خارج شوند.

همچنین ایجاد شکاف دربدنه نیروهای مسلح وتشکیل یک ارتش آزادیبخش با شرکت نظامیان سنی در مقابل ارتش دولتی که عموما از علویان تشکیل می شودبخشی از تاکتیک غربی ها برای سرنگونی بشار اسد تلقی می شود.

در بعد داخلی نیز رهبران گروه های اپوزیسیون در مورد انتقال قدرت دچار اختلاف شدیدی شده اند زیرا دیدگاه اپوزیسیون داخل و خارج کاملا مختلف است.

اپوزیسیون داخلی به رهبری میشل کیلو اعتقاد دارد که انتقال قدرت باید در یک فرایند زمانی نسبتا طولانی واز رهگذر صندوق های رای گیری وبدون دخالت خارجی صورت گیرد.

اعتقاد اپوزیسیون داخلی این است که هرگونه دخالت خارجی در مسائل داخلی سوریه به بروز یک جنگ داخلی شبیه سومالی منجر خواهد شد وسوریه به سمت تجزیه شدن حرکت خواهد کرد.

اما اپوزیسیون خارجی به رهبری برهان غلیون مایل است تا اوضاع لیبی درسوریه شبیه سازی شود زیرا به اعتقاد رهبران اپوزیسیون خارج نشین ،بدون دخالت نیروهای خارجی امکان سرنگونی نظام بشاراسد وجود ندارد.

لذا در جمع بندی رخدادهای سوریه دو طیف کاملا متفاوت در مربع این حوادث نقش مهمی ایفا می کنند.

در یک طرف مسئله، نظام بشار اسد قرار دارد که از سوی علویان ، بخشی ازنیروهای مسلح ، نیروهای امنیتی واقلیت های مذهبی دیگر مانند مسیحیان، درزی ها و اسماعیلی ها پشتیبانی می شود.

در طرف دیگر میدان، جبهه ای با شرکت آمریکا و دیگر کشورهای غربی، عربستان، قطر، ترکیه ، گروه 14 مارس لبنان و گروه موسوم به ارتش رهایی بخش قرار دارد که تنها هدف این جبهه سرنگونی بشاراسد است.

اینکه کدامیک از طرفین، پیروز نهایی این نبرد نفس گیر سیاسی، امنیتی، اقتصادی و نظامی خواهد بود بستگی به توانایی بالقوه محیطی هر یک از دو طرف دارد.

اگر دولت بشار اسد تا سه ماه دیگر بتواند برنامه های اصلاحاتی خود را عملیاتی کند و در برابر فشارهای داخلی وخارجی ایستادگی کند قطعا طرف مقابل دچار فرسایش وانزوا خواهد شد.

اما با توجه به اینکه جبهه مقابل دولت بشار اسد از یک پشتوانه سیاسی، بین المللی، مالی و رسانه ای برخوردار است بعید به نظر می رسد که بشار اسد در درازمدت بتواند اوضاع داخلی را مهار کند.

اگر چه عربستان، آمریکا و قطر به ظاهر قصد دارند اوضاع یمن را در سوریه شبیه سازی کنند، اما در باطن به اصطلاح در انتظار" زمین خوردن شتر" هستند.

در ادبیات جاهلی اعراب آمده است معمولا برای کشتن یک شتر تعدادی چاقو به دست دنبال شتر می دوند وهرگاه شتر به زمین بیافتد همه چاقوها سریعا برپیکرشتر فرود می آید.

علت این امر این است که اگر شتر پس از زمین خوردن دوباره برخیزد بدون شک همه اطرافیان خود را نابود می کند.

بنا براین اگر بشار اسد از بحران فعلی به سلامت خارج شود در آینده از رهگذر یارگیری های جدید شرایط دشواری برای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به وجود خواهد آورد.

حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل

لینک کپی شد

گزارش خطا