حق الناس، حلقۀ گم شدۀ فرهنگ ترافیکی

گروه فرهنگی- سعید صادقلو پژوهشگر و فعال فرهنگ عمومی نوشت: فرهنگ ترافیک، کلید واژه ای است که سالیان درازی از مطرح شدن آن در کشورمان می گذرد. این فرهنگ، بسته به شرایط آموزشی، حقوقی و فرهنگی جوامع مختلف، متفاوت است. در فرهنگ دینی- عقیدتی ایرانیان مفهوم عمیق، دقیق و در عین حال بسیار ظریفی به نام حق الناس خوش می درخشد.
به گزارش بولتن نیوز، قوانین ترافیکی با جزییات خود نقش ویژه ای در ایجاد عدالت ترافیکی و آرامش شهروندان دارند. اما آن چیزی که در سالیان اخیر کمتر به آن پرداخته شده بحث رعایت حق الناس در رانندگی کردن است. اما این حق الناس به چه معناست و چه ارتباطی با فرهنگ ترافیک پیدا می کند؟
سعی می کنم با ذکر یک مثال ساده بیشتر این موضوع را روشن کنم. فرض کنید در بزرگراه شهید چمران پایتخت که حداکثر سرعت مجاز حرکت در آن80 کیلومتر در ساعت است با نهایت سرعت مجاز درحال حرکت قانون مدارانه هستید. حال خودرویی را در آینه مشاهده می کنید که با سرعت بالای 80 کیلومتر در ساعت به خودروی شما نزدیک می شود و با چراغ زدن و بوق های متعدد و گاهی ممتد، شما را به نوعی وادار به کنار رفتن می کند. واقعیت کاملا روشن است، شما قانون را رعایت کرده اید و هیچ شخصی به غیر از خودروهای امدادی-انتظامی حق ندارد شما را وادار به کنار رفتن کند.
یادمان باشد عموم خودروهایی که در خیابان هستند کار ضروری دارند و اگر قرار باشد هر خودرویی دیگران را به دلیل عجله، به کنار رفتن وادار کند، در معابر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد.
بنابراین ظرافت بحث حق الناس در رانندگی در چنین مواقعی مشخص می شود. در مثالی که بیان شد خودروی پشت سر شما که سرعتش بالای 80 کیلومتر در ساعت بود نه تنها خلاف قانون انجام داد، بلکه به حق شهروندی شما نیز تعدی کرد و شما را وادار به کنار رفتن کرد.
اینجا است که در رانندگی نه تنها خلاف قانون صورت میگیرد، بلکه به حق الناس هم تجاوز می شود. از این دست مثالها در فرهنگ رانندگی جامعه مان بسیار است؛ حق الناس هایی که هر لحظه در معابر شکل می گیرد و عموما ساده از کنار آن گذر می کنند.
یادمان باشد زمانی که نیمه شب است و خودرویی در خیابان نیست، اگر خیابان یک طرفه را خلاف جهت برویم و یا از چراغ قرمز عبور کنیم، اسمش زرنگی کردن نیست، اسم آن فقط خلاف قانون انجام دادن هم نیست، بلکه فراتر از آن ضایع کردن حق مردمی است که در همان زمان خلوت، قانون را رعایت می کنند و پشت چراق قرمز می ایستند و یا اینکه جهت قانونی خیابان را طی می کنند.
بنابراین باید این فرهنگ سازی در جامعه انجام بگیرد که حتی کوچکترین کنش های ما می تواند به حق مردم و حق الناس صدمه وارد و آن را ضایع کند. حق‌الناس وسعتی به گستره‌ همه اعمال و رفتار بشری دارد، پس باید به رعایت حق الناس احترام ویژه ای بگذاریم.