کتابی که راز‌های رژیم صهیونیستی را برملا می‌کند

به گزارش بولتن نیوز، کتاب «هویت، مذهب و ملت سازی در اسرائیل» اثر محمد محسن فائضی در موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر منتشر شد. نویسنده در این کتاب به تأثیر مذهب و هویت بر فرآیند ملت سازی در اسرائیل می‌پردازد.

نویسنده در این کتاب سوالی را مطرح می‌کند که مفهوم هویت و مذهب به عنوان مهم‌ترین عوامل در فرآیند ملت سازی در اسرائیل چه تغییراتی کرده است؟ فرضیه اصلی برای پاسخ به این سوال بر این جمله استوار است که در ابتدای شکل گیری رژیم صهیونیستی مفهوم هویت و مذهب ماهیت قومی، نژادی و مذهبی داشت، اما از دهه ۱۹۹۰ به تدریج به تعاریف ملی لیبرال و سکولاریستی از مفهوم مذهب و هویت در فرآیند ملت سازی توجه شد و این مؤلفه‌ها به تغییر هویت و مذهب و فرآیند دولت-ملت سازی از دهه ۹۰ میلادی به بعد منجر شد.

در این پژوهش چگونگی ملت سازی در رژیم صهیونیستی در دو دوره مجزا بررسی می‌شود. دوره نخست آن به سال‌های ۱۹۴۸ تا دهه ۱۹۹۰و دوره دوم آن به دهه ۹۹۰ تا ۲۰۱۶ میلادی باز می‌گردد. دستاورد منحصربه فرد این اثر استخراج و تبیین دو دوره دولت ملت سازی در اسرائیل و پیش بینی آینده این فرآیند در دهه‌های پیش رو در سرزمین‌های اشغالی است.

در دوره نخست معنویت خاص تلمودی، نژادپرستی یهودی، باور به سرزمین و تقدس نظامی گری، یک جهان بینی ماتریالیستی و اقتصادی در بطن ایدئولوژی، تقدم جنگ و باور به دیپلماسی عمومی را می‌توان مؤلفه‌های خاص شکل گیری دولت-ملت در میان ساکنان رژیم صهیونیستی دانست؛ اما در دوره دوم مولفه و اتفاقات گوناگونی باعث شد هویت و مذهب در میان جامعه صهیونیستی تغییرکند و به تبع آن ملت سازی در اسرائیل با چالش مواجه شود.

از عوامل موثر در روبه رو شدن اسرائیل با چالش ملت سازی می‌توان به شکاف‌های اجتماعی از جمله شکاف قومیتی بین اعراب و یهودیان، گروه‌های یهودی و شکاف دینی بین یهودیان، نظام اقتصادی و شکاف طبقاتی در جامعه رژیم صهیونیستی، تغییر فرهنگ سیاسی در رژیم صهیونیستی، چالش نوع دولت در زمینه ایجاد دولت پهودی یا سکولار اشاره کرد.

بسیاری از تحلیل گران با توجه به تغییرات ایجاد شده در مولفه‌های دوران دوم معتقدند، هنوز جامعه صهیونیستی در زمان گذار شکل گیری هویت و مذهبی اش به سر می‌برد و به نوعی رقابت برای غالب کردن تفکر، هویت و مذهب دوره نخست با دوره دوم ادامه دارد. به باور نگارنده، آینده فرآیند ملت سازی در رژیم صهیونیستی به مرحله جدیدی وارد می‌شود؛ مرحله‌ای که نه تنها شکاف‌های دوره دوم را در پی دارد، بلکه از تکثر هویتی و فرهنگی ناشی می‌شود.

در این برهه رژیم صهیونیستی برای عبور از بحران مجبور می‌شود، از مولفه‌های اصلی صهیونیسم به طور کلی چشم پوشی کند. هر چند برخی معتقدند، این چشم پوشی به رژیم صهیونیستی و دولت اسرائیل پایان می‌دهد، اما این تصمیم غلط حتی از روی اجبار هم رخ نمی‌دهد. تنها در صورتی آینده فرآیند ملت سازی در سرزمین‌های اشغالی می‌تواند انسجام هویتی و ملی این رژیم را حفظ کند که ایجاد یک جامعه چند هویتی را با یک نقطه اشتراک و وابستگی عمیق دنبال کند.