خوش‌بین‌ها بدانند اگر امروز صدای اذان در قره باغ پخش می شود

گروه بین الملل: به بهانه امضای اولیه صلح نامه بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان و اختصاصا موضوع قره باغ ومنطقه خود مختار نخجوان ، به سراغ منصور حقیقت‌پور نماینده ی مردم اردبیل در مجلس و نایب رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی رفتیم. متنی که در زیر می خوانید مصاحبه اختصاصی با وی می باشد.

پیشینه تاریخی مشکل قره باغ از کجا شروع شد و چرا به اینجا کشیده شد؟

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خبر آنلاین، حقیقت پور: قره باغ با پیشینه استقرار جمعیت مسلمان در تاریخ معروف است این منطقه یکی از مهدهای جمعیتی و تمدنی شیعه بوده است و بعد از اینکه این منطقه کامل مسلمان شدند تا به امروز در اختیار مسلمانان بوده است.

مستحضر هستید که منطقه قفقاز در طول تاریخ به سه حوزه تمدنی واگذار شده است :

اولین حوزه تمدنی که حضور موثر وطولانی داشته اند ایرانیان بوده اند. و این منطقه روزگاری جزو خاک ایران محسوب می شده است
حوزه بعدی عثمانی است.

و سومین حوزه تمدنی مرتبط با روس ها یا شوروی سابق می باشد.

این سه تمدنی حاشیه قفقاز در طول تاریخ براین منطقه حاکم بوده ند و هر کدام از این ها برای خودشان آثار فکری و تمدنی در این منطقه دارند و این برای ایران بصورت خاص بسیار مشهود است.

روس ها وقتی در این منطقه حاکم شدند برای این منطقه یک سیستم تولید امنیت پایدار برپایه چینش قومی طراحی کردند. بدین ترتیب که توسط خود این اقوام در این منطقه امنیت تولید کردند و هزینه زیاد امنیت را متوجه مسکو نکرده واین تفکر روسها مختص به منطقه قفقاز نبود بلکه در آسیای میانه هم ازبک ها را در کنار تاجیک ها گذاشتند وآنها را سرگرم مسائل قومی کردند.

در دیگر نقاط نیز چچن ها را در کنار اینگوش ها ، آبخازیا را در کنار گرجی ها،و آذری ها را در کنار ارامنه قراردادند وبازی قومی و درگیر شدن این اقوام با خودشان باعث می شد تا به فکر حرکت به سمت دولت مرکزی مسکو نباشند.

همچنین بصورت خاص برای اینکه آذری ها را کنترل کنند بخشی از این جمعیت شیعه مسلمان را که در منطقه قره باغ زندگی میکردند راکوچ دادند و و به جای آنها بخشی از نیروها ارمنی را در آنجا و در کنار مسلمانان مستقر کردند.

در حقیقت جمعیت کوچ داده شده ارامنه را در جغرافیایی معروف قره باغ  اسکان نداند بلکه در هفت شهری که الان آزاد شده است مثل فضولی زنگلان جبرائیلی و … که در حاشیه قره باغ قرار دارند اسکان داده شدند. علت آنهم این بود که اگر در جغرافیای اصلی قره باغ ساکن می شدند مسلمانان جمعیت غالب را پیدا میکردند.
وبعدا آمدند و بخش از مسلمانان قره باغ را با آذری ها جابه جا کردند وبدین ترتیب ارامنه در سرشماری به اکثریت رسیدند، اما در هر حال این جمهوری توسط آذربایجان اداره می شد. و همین مسئله باعث نزدیکی و قرابت بیشتر قره باغ به سمت ارمنستان شد.

بعد از فروپاشی شوروی سابق ، دو تفکر در ارمنستان بوجود آمد :

یک : حرکت به سمت ارمنستان بزرگتر ، که دلایل عمده این تفکررا میتوان در بسته بودن کشور ارمنستان ، عدم دسترسی به آبهای آزاد و نداشتن عمق استراتژیک بصورت خلاصه برشمرد.

دو: شکستن جبر جغرافیایی ، که این اندیشه را نیز میتوان در یکی از دلایل حرکت صدام حسین برای تصرف ایران و سپس به کویت مشاهده کرد تا از این بن بست جغرافیایی آزاد شده به پهنه بیشتری از خلیج فارس حاکم شود تا بتواند ترابری ، پشتیبانی صادرات و واردات خود را از آنجا تامین نماید.

پس از فروپاشی شوروی سابق و تأسیس کشورهای مستقل مشترک المنافع به رهبری روسیه بعضی از جمهوری های شوروی سابق از جمله آذربایجان و گرجستان از پیوستن به این جامعه امتناع ورزیدند.

جمهوری آذربایجان که خاطره خوشی از استعمار و سلطه گری روس ها پس از جدایی از ایران و الحاق اجباری به روسیه نداشت، خواهان بازگشت به هویت ملی و دینی خود بود و به همین سبب پس از کشمکش های فراوان بین دولت و مجلس وقت، این جمهوری از پیوستن به جامعه کشورهای مشترک المنافع سرباز زد.

جناح های تندرو در حکومت روسیه که همیشه خواهان ایفای نقش برادر بزرگ تر برای مناطق حاشیه ای روسیه به ویژه در جنوب بودند، نمی توانستند جدایی جمهوری آذربایجان را از حوزه نفوذ خود تحمل کنند.

بدین سبب مترصد یافتن فرصتی بودند تا بتوانند شرایطی به وجود آورند که آن را تضعیف کنند و علت ضعف آذربایجان را جدایی از حوزه اقتدار روس ها اعلام نمایند.

در این میان جناح های افراطی ارمنستان که از دیرباز و از زمان تشکیل جمهوری ارمنستان بر سر مسئله قره باغ با آذربایجان اختلاف داشتند، فرصت را مناسب شمرده و وارد کارزار سیاسی منطقه شدند.

باقیمانده ارتش سرخ در قفقاز با استفاده از هرج و مرج به وجود آمده ناشی از فروپاشی و ضعف فرماندهی واحد و با کمک برخی جناح های نظامی و سیاسی روسیه، کنترل بازی را به دست گرفتند و آتش دشمنی بین دو جمهوری جوان و تازه استقلال یافته را بر افروختند.

ارمنستان بنا به مناسباتی که طی قرن ها با روسیه داشت، از این فرصت استفاده کرد و ضمن پیوستن به جامعه کشورهای مشترک المنافع به فکر حل مسئله قره باغ در چارچوب این جامعه و از طریق مساعدت و یاری سایر کشورهای عضو به ویژه روسیه افتاد.

قطع ارتباط زمینی آذربایجان و نخجوان، قطع ارتباط راه آهن ایران و روسیه، ایران ـ آذربایجان و ایران ـ ارمنستان همه معلول جنگ آذربایجان و ارمنستان و جنگ های داخلی گرجستان است.
 

 دلایل اهمیت استراتژیکی و ژئوپلیتیکی منطقه قفقاز چیست؟

در پاسخ به این سوال میتوان دلایل اهمیت استراتژیکی و ژئوپلیتیکی، منطقه قفقاز را به چندین مورد نسبت داد:

۱٫ قفقاز محل برخورد اسلام و مسیحیت است و به نظر هانتینگتون روی خط برخورد تمدن ها قرار دارد. گذشته از آن قفقاز محل برخورد ترک ها و غیرترک ها است.

۲٫ تمایل ناتو به گسترش به سوی شرق و نفوذ به منطقه قفقاز

۳٫ اختلاف کشورهای حاشیه دریای خزر بر سر تعیین رژیم حقوقی و چگونگی بهره برداری از منابع اقتصادی آن

۴٫ مسایل مربوطه به دریای سیاه و افزایش توان نیروی دریایی ترکیه و تبدیل شدن آن به نیروی برتر در دریای سیاه و نیز اختلاف روسیه و اوکراین بر سر تقسیم ناوگان مشترک و بنادر شبه جزیره کریمه

۵٫ مسئله مسیر لوله انتقال نفت دریای خزر و مسئله کنسرسیوم بین المللی نفت دریای خزر.

۶٫ تدوین دکترین نظامی جدید روسیه در سال ۱۹۹۳ و تأکید بر حمایت از روس های ساکن قفقاز

۷٫ مخالفت روسیه با گسترش ناتو و همسویی ایران و روسیه برای جلوگیری از آن. اعلام این نکته از سوی روسیه و ایران در حل بحران های منطقه ای و تمایل آنها به جلوگیری از دخالت بازیگران خارج از منطقه در بحران ها (منطقه ای کردن حل بحران های منطقه)

۸٫ استقلال طلبی و تجزیه طلبی چچن از روسیه، قره باغ از آذربایجان و آبخازستان و اوستیای جنوبی از گرجستان

۱۰٫ استقرار موشک های اتمی برچیده شده از آلمان در خاک ترکیه

۱۱٫ فعال شدن پایگاه های نیروی هوایی ناتو در ترکیه و همکاری نظامی ترکیه با اسرائیل که در نتیجه جمهوری اسلامی ایران به علت داشتن مرز مشترک به طول ۸۰۷ کیلومتر با قفقاز با منطقه ای بحرانی همجوار است.

۱۲٫ شکل بندی نامناسب مرزهای داخلی و بین المللی قفقاز که موجد زمینه های ایجاد بحران است.
 

نقش ترکیه در منطقه قره باغ چیست و به دنبال چه منافعی بعد از حضوردر این منطقه هستند؟

میتوان گفت تقریبا تا ۱۰ سال پیش بود که سیاست خارجی ترکیه با شعار «تنش صفر با همسایگان»، نقل محافل منطقه و فراتر از منطقه شده بود. هدف‌گذاری ترکیه، ارتقاء روابط با همسایگان و تبدیل‌شدن تدریجی به قدرت برتر منطقه‌ای بود.

در محافل آکادمیک، ترکیه به عنوان الگوی افزایش قدرت نرم از طریق دموکراتیک‌سازی و اصلاحات اقتصادی در داخل تحسین می‌شد.

به علاوه ترکیه می‌خواست با یک دیپلماسی فعال، خود را به عنوان یک میانجی موثر در منازعات منطقه‌ای جا بیاندازد. اکنون تقریبا از آن سیاست خارجی چیزی باقی نمانده است.

چارچوب سیاست خارجی ترکیه را «مصطفی کمال پاشا» (آتاتورک)، پدر جمهوری ترکیه، با شعار «صلح در خانه، صلح در جهان» ترسیم کرده بود.

در واقع، علت سردرگمی و آشفتگی سیاست خارجی آنکارا تحت حاکمیت حزب عدالت و توسعه را میتوان کنار گذاشتن سیاست خارجی سنتی این کشور، به نفع نوع خاصی از نگاه ایدئولوژیک رجب طیب اردوغان و حلقه مشاوران او دانست.

همانطور که دیدیم در جنگ سوریه علی رغم هزینه های زیاد با دستان کاملا خالی بیرون آمد.

در شرق مدیترانه هم به سمت یونان رفت ، اما مجبور به عقب نشینی شد.

در لیبی هم ، شکست سوریه ویونان  در مدت زمان بسیار کوتاه تری تکرار شد.

زمانی که یک کشور چند شکست بین المللی را در سیاست خارجی خود تجریه می کند ، جایگاه دولت به عنوان حاکمیت مرکزی در نگاه مردم و منتقدان وطرفداران دولت متزلزل شده و فرو میریزد.
بنابراین دولت ترکیه در تلاش برای بدست آوردن حداقل یک دستاورد خارجی وارد مساله قره باغ شد والبته نباید از این مسئله غافل شد که ترکیه سابقه حضور قبلی را هم در این منطقه داشته و رابطه خوبی هم با جمهوری آذربایجان دارد و به موازات تمام این شکست های خارجی در دیگر حوزه ها از مشاوره های و آموزش های نظامی ونیز کمک های تسلیحاتی به آذربایجان غافل نمانده و آنها را قطع نکرد، گویی چشم امیدی در آینده به این منطقه داشته است.

در حال حاضر تفکری بنام نئو عثمانی در این کشور حاکم است. نئو عثمانی های متمایل به تصرف سرزمین های اسلامی اطراف خود برای گسترش سرزمینی و حاکمیتی ودینی خود هستند.
علت دیگر را می توان یک سلسله شکست هایی دانست که دولت ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان در سیاست خارجی خود خورده است و عملا هیچ دستاوردی در این حوزه نداشته است.
در حقیقت یکی از اهداف ترک ها از حضور درمنطقه قره باغ یک ریکاوری سیاسی نیز هست.

دلیل دیگر قریب ۲۰۰ سال پان ترکسیم شعار دادند و گفته اند که باید به مرکزیت ترکیه باید کشوری شامل ترکیه آذربایجان ، قسمتی از ایران تا آسیای میانه تاسیس گردد. شما نباید این مسئله را ساده بگیرید این مورد را که یک تیم فوتبالی در ایران بنام قشقایی شکل بگیرد از تبریز به شیراز بروند وشعار خلیج عربی بدهند شعار پان ترکیسمی بدهند ، اینها همه به هم متصل هستند.
این تفکر در تاریخ، دوکشور را به طور جدی تهدید کرده است : اولی ایران و دومی روسیه

 حال به سراغ نخجوان برویم و ارتباط آن را با قره  باغ بررسی کنیم؟

تفکر اینکه جمهوری خودمختار نخجوان که تابع آذربایجان است اما اتصال سرزمینی وکالبدی ندارد نتیجه اندیشمندان ژئوپولیتیک روسیه بوده است.

این جمهوری خودمختار براساس معاهده ترکمنچای در سال ۱۸۱۸ میلادی از ایران، و در سال ۱۹۱۸ میلادی توسط ارمنی‌ها از خاک جمهوری آذربایجان جدا گردید اما با اعلام خودمختاری در ترکیب جمهوری آذربایجان قرار گرفته‌است. بعد از فروپاشی شوروی و آغاز جنگ ارمنستان و آذربایجان، ارتباط زمینی نخجوان با باکو قطع شد.

خوش‌خیالی و ساده‌اندیشی است که جنگ کنونی قره‌باغ میان ارمنستان و آذربایجان را یک نزاع دو بازیگر معمولی و کوچک منطقه‌ای برای تصرف یا آزادسازی بخشی از سرزمین یکدیگر قلمداد کنیم. جنگ قره ‌باغ و تحولات آن تاکنون، نشان از یک سیاستگذاری عمیق‌تر و گسترده‌تر برای کل قفقاز بزرگ و حتی آسیای جنوب غربی دارد، سیاستگذاری عمیقی که نتایج و پیامدهای ژئوپلیتیکی آن می‌تواند برای برخی بازیگران منطقه‌ای مانند ایران و روسیه بسیار ویرانگر و دردناک باشد.

در حالی که نخبگان توانمند و کارآمد علمی، فرهنگی، اجتماعی و … کشورهای آسیای جنوب غربی و شمال آفریقا در خارج گریز از کشورهای خود هستند، فرآیندی مخرب تحت عنوان حرکت و انتقال تروریسم یا همان “نخبگان مزدور خشونت طلب” در سراسر منطقه در حال تثبیت و تقویت است! این نخبگان خشونت‌طلب یا همان تروریست‌ها، از سوی برخی قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی، در چارچوب اهداف سیاستگذاران تسلط‌جوی خود از مراکز اصلی آموزش خود در افغانستان، سوریه، عراق، سودان و … به مناطق مورد درگیری در لیبی، یمن و در حال حاضر به قره‌باغ اعزام می‌شوند.

طی دو ماه اخیر هشدارهای فراوانی از سوی دو طرف جنگ قره‌باغ (آذربایجان و ارمنستان) پیرامون استفاده از ستیزه‌جویان مزدور (تروریست‌های اجاره‌ای) تعلیم دیده در سوریه‌ در منطقه قره‌باغ شنیده شده که برخی فیلم‌ها از اعترافات تعدادی از این مزدوران نیز منتشر شده و به صراحت نقش دولت و ارتش ترکیه در جمع‌آوری و اعزام صدها مزدور سوریه‌ای به قره‌باغ  را بازگو می‌کنند.

در تحولات قره‌باغ به‌خصوص تشدید و ادامه جنگ میان دو کشور آذربایجان و ارمنستان نیز دولت ترکیه به ایفای نقش اصلی پرداخته است. دولت ترکیه علاوه بر تقویت نظامی و تسلیحاتی گسترده آذربایجان، به تهییج و تحریک سران آذربایجان، شهروندان ترک‌زبان سایر کشورها در چارچوب یک برخورد دینی و قومی نیز پرداخته و بر شدت و زمان جنگ قره‌باغ افزوده است.

بخش اصلی منازعات منطقه بر اهداف و نیات قدرت‌طلبانه و کشورگشایی رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان استوار است که برای دستیابی به اهداف و نیات خویش برای کسب جایگاه قدرت مطلق آسیای جنوب غربی و شمال آفریقا، این‌بار قفقاز و مسائل قره‌باغ را در دستورکار سیاستگذاری خود قرار داده است.

این روند آزادسازی مناطق اشغالی قره‌باغ را نمی‌توان پایان منازعات قفقاز و به‌ویژه دو کشور آذربایجان و ارمنستان محسوب کرد، زیرا فرآیند قدرت‌یابی آذربایجان که طی چند دهه اخیر با تقویت ارتش و تجهیزات نظامی پیگیری شده است، با نیت و هدف اتصال زمینی خاک آذربایجان به جمهوری نخجوان ادامه خواهد یافت.

جمهوری خودمختار نخجوان، بخشی از خاک آذربایجان است که توسط باریکه‌ای از خاک ارمنستان یعنی استان سیونیک (syunik) از کشور اصلی خود یعنی آذربایجان جدا شده است. فرآیند کنونی موفقیت و پیروزی‌های نظامی آذربایجان در آزادسازی قره‌باغ در درازمدت می‌تواند به مرحله تهاجم نظامی آذربایجان به ارمنستان و اشغال بخشی از خاک ارمنستان برای اتصال زمینی جمهوری نخجوان منجر شود.

تاکیتیک موفق آذربایجان در جنگ کنونی یعنی حرکت و عملیات نظامی موازی با مرز ایران، می‌تواند به یک سیاست راهبردی برای سیاستگذاران آذربایجانی در جهت اتصال زمینی به جمهوری نخجوان از طریق اشغال بخشی از خاک ارمنستان در استان سیونیک (syunik) و به‌خصوص مناطق هم‌مرز با ایران تبدیل شود.

با پایان اشغال قره‌باغ و آزادسازی آن توسط آذربایجان، به احتمال فراوان دولت آذربایجان با تحریک و همراهی ترکیه از دو محور اصلی یعنی از خاک آذربایجان و از سوی دیگر از داخل جمهوری نخجوان به ارمنستان و استان سیونیک (syunik) حمله خواهد کرد تا اتصال زمینی با نخجوان را تحقق بخشد.

مرزهای ایران با آذربایجان، ارمنستان و نخجوان در فرآیند سیاستگذاری شده از سوی رقیب اصلی ایران در منطقه یعنی دولت ترکیه، به مرزهای تنش‌زا و زیستگاه جدید تروریسم و جنگ منطقه‌ای تبدیل خواهد شد که به علت مرز مشترک زمینی جمهوری نخجوان با ترکیه، حضور و فعالیت نیروهای مخالف ایران و تروریست‌های مزدور جهانی در نخجوان با سهولت بیشتری همراه خواهد بود
سیاستگذاران زیرک و نیرنگ‌باز جنگ قره‌باغ (ترکیه و اسرائیل) با استفاده از تاکتیک حرکت موازی با مرز ایران که تاکنون بسیار موفق نیز بوده است، ضمن ایجاد محدودیت ارتش ارمنستان برای حملات موشکی به خط مرزی ایران، امید فراوانی به تحریک شهروندان ایرانی و درگیر ساختن ایران با ارمنستان داشتند که تاکنون موفق به ایجاد درگیری میان ایران و ارمنستان نبوده‌اند، اما تاکتیک عملیات جنگی موازی با مرز ایران را به خوبی اجرا کرده و منافع فراوانی از این تاکتیک به دست آورده‌اند.

بخش عمده پیروزی‌های ارتش آذربایجان در جنگ کنونی به طراحی و اجرای همین تاکتیک عملیات نظامی در مرز ایران متکی بوده است که خود نشان از زیرکی و البته نیات پنهان و خطرناک سیاستگذاران طیف آذربایجانی منازعه قره‌باغ علیه ایران دارد.

آذربایجان ، ارمنستان و ترکیه کانال های ارتباطی ایران به اروپا هستند و اگر آذربایجان و ترکیه بخواهند این وضعیت را ادامه دهند قطعا با توجه به نزدیکی خاندان علی اف و اردوغان به یکدیگر ، دوکانال ارتباطی ما قطع خواهد شد و تنها ارمنستان برای این کار باقی میماند که به یک شاهراه حیاتی و حفظ به هر قیمت باقی می ماند.

باتوجه به گفته بالا در حقیقت اسرائیل و ترکیه قصد دارند تا با کشاندن جنگ به موازات مرزهای ایران و اتثال سرزمینی اذربایجان به نخجوان علاوه بر قطع دوکانال ارتباطی ایران کانال سوم را هم به این روش قطع کنند تا ارتباط زمینی ایران بصورت کامل قطع گردد.

این نقطه ، یک نقطه مشرف بوده است و رضاخان نیز به دلیل نداشتن دید استراتژیک وعلم ژئوپولیتیک از ان مطلع نبوده واین واگذاری به یک اشتباه نظامی بسیار بزرگ منجر شد که عواقبش حالا گریبانگیر ایران شده است.

همین ۱۰ کیلومتر حالا کانال ارتباطی بین ترکیه و نخجوان شده است واین می تواند در آینده امنیت ملی را ما را بصورت کاملا جدی مورد تهدید قرار دهد.
 

 نظر خودتان را درباره نقش ایران در مسئله قره باغ و توافق نامه بین دوکشور بگویید؟

ما احساس میکنیم که علاوه بر اینکه منافع ملی ایران در منطقه حفظ نشده بلکه  حضور تروریست ها ، نئو عثمانی ها و نیز اسرائیلی ها در منطقه در آینده امنیت ملی ما را به خطر خواهد انداخت.
اگر من بخواهم خوشبینانه به مسئله قفقاز و عملکرد مسئولین سیاست خارجی وامنیت ملی ایران نگاه کنم میگویم غفلت استراتژیک کردند و در نگاه بدبینانه باید گفت به کمای استراتژیک رفته اند.
ما در این منطقه کاملا بیهوش شده ایم و نمیدانیم که در بالای سرمان و در کوتاه مدت چه اتفاقاتی افتاد و چه جغرافیایی علیه ما در حال شکل گرفتن است.

در شکل گیری توافق نامه ای که بین آذربایجان وارمنستان صورت گرفت ، ایران هیچگونه نقش و حضوری ایفا نکرد اما ترکیه و روسیه کشورهایی بودند که پای ثابت آن بودند ، درنهایت هیچ منفعتی هم از آن به ایران نرسید و سود اصلی را ترکیه و روسیه بردند. ترکیه ای که هیچ مرز زمینی و دریایی با قره باغ نداشته باید به عنوان ناظر بر آتش بس ورود کرده و حضور داشته باشد این برای ایران با داشتن بیش از ۸۰۰ کیلومتر مرز زمینی با منطقه قفقاز جز کاهلی در سیاست خارجی عنوان دیگری را نمی توان بر آن نهاد.

توافقنامه صلح جنگ قره باغ با رهبری روسیه و نفوذ ترکیه و در پشت صحنه امضا شد. این توافقنامعه منجر به تسلیم نیروهای ارمنی داخل آذربایجان و استقرار نیروهای صلح روسی در مناطق قره باغ شده است. این توافقنامه به معنای شکست ارمنستان بوده است.

نکته این است که اگر کوریدور “مقری” به مسیری برای انتقال نئو عثمانی ها و پان ترکیسم ها و تروریست ها بدل گردد ، یا باعث شود که به مرور یا کوتاه مدت مرزهای سرزمین و ارتباطی ایران با ارمنستان قطع گردد ، یا از لحاظ حقوقی در اختیار آذربایجان باشد قطعا ایران بازنده اصلی جریان قفقاز خواهد بود.

نقش و منافع آمریکا در تحولات قره باغ چیست؟

توضیحاتی درباره خواست آمریکایی ها در منطقه در بالا داده شد اما آمریکایی ها تا الان یکی از بازندگان مسئله قفقاز هستند ، دلیل آن هم  مشکلات داخلی و انتخابات آمریکا بوده است ،به جرات میتوان گف: ترک ها در این مسئله آمریکایی ها را با فاصله زیاد جا گذاشتند.

آمریکایی ها در سالهای گذشته با آقای پاشینیان توافقی داشتند بدین ترتیب که امریکایی ها با پاشینیان کمک کند تا برسرکار بیاید و پاشینیان در میان مدت بر سر قره باغ بی تفاوت باشد تا امریکایی ها ان را تبدیل به یک کشور مستقل کوچک بنمایند تا به یک پایگاه و تهدید منطقه ای برای ایران و روسیه تبدیل گردد.

بر پایه این توافق ، پاشینیان توانست ارمنستان را از حوزه حیات خلوت روسیه خارج کرده و به سمت آمریکا متمایل کند. اما در مسئله قره باغ آمریکا وپاشینیان باختند.

چرا روسیه در درگیری قره باغ علی رغم سابقه همکاری و نزدیکی بسیار بالا از ارمنستان حمایت نکرد؟

ارمنی‌ها بر این باورند که پس از انقلاب مخملی در ارمنستان، و نزدیکی دولت جدید ارمنستان به آمریکا و دول غرب ، احتمالاً بهای سنگینی را پرداخته‌اند و حمایت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در رابطه با منطقه مورد مناقشه ناگورنو-قره‌باغ را از دست داده‌اند.

زمانی که دور جدید درگیری‌ها در ۲۷ سپتامبر آغاز شد، ترکیه به حمایت از آذربایجان پرداخت، و تسلیحات، مشاوره راهبردی و جنگنجوهای میدانی از جمله صدها شورشیان سوری را در اختیار آذری‌ها قرار داد. در مقابل، روسیه علناً موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کرد، و پوتین به خبرنگاران گفت که در تماس مستمر با پاشینیان و نیز با الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان است، و این که وی از هیچ‌یک از طرفین درگیری جانبداری نخواهد کرد.

همین موضوع می تواند به روشن شدن این قضیه کمک کند که چرا روسیه، که به طور سنتی نزدیک‌ترین هم‌پیمان منطقه‌ای ارمنستان و رقیب اصلی ترکیه بوده است، دیر وارد گود درگیری شد.

نقش دیگر بازیگران منطقه ای در مسئله قره باغ چیست؟

بازنده دیگر این بازی اتحادیه اروپاست ، از زمان روی کار آمدن پاشینیان چرخش ارمنستان به سمت دموکراسی و لیبرالیسم اقتصادی، همسو با سیاست‌های غرب بوده است. اما اروپا و ایالات متحده هیچ اقدام چشمگیری به منظور کمک به ارمنستانی که درگیر جنگ با دشمنی بسیار قدرتمندتر بود، صورت ندادند.

حقیقت پور جمله ای را از آرمینه الکسانیان سخنگوی دولت جدایی‌طلب در ناگورنو-قره‌باغ که ارمنستان آن را به رسمیت می شناسد نقل قول کرد:

شرم بر همه‌شان. شرم بر تک‌تک کشورها و کل جهانیان. جهانیان به وضوح شاهد کشته‌شدن غیرنظامیان بودند و هیچ کاری نکردند.

در این میان ترکیه با بُرد در مسئله قره باغ توانست از  اروپایی ها یک زهر چشم بسیار خوب بگیرد.

بازندگان اصلی قره باغ آمریکا ، اتحادیه اروپا ، ارمنستان به رهبری پاشینیان و همپیمانان آنهاست.
 

نقش ایران در مسئله قره باغ چیست و چه اقداماتی را در این زمینه انجام داده است؟

بزرگترین جامانده در این ترتیبات منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است که جا دارد از مسئولین زیربط سوال شود که چرا بی موقع به کمای سیاسی رفتند و هیچ اقدامی در این زمینه نکردند.
پیروز واقعی قره باغ هم روسیه وترکیه و تا قدری اسرائیل و آذربایجان هستند.

باز شدن پای اسرائیل به آذربایجان با توجه به نزدیکی این کشور به روسیه آیا در آینده به تهدیدی برای روسیه مبدل نخواهدشد؟

خبر زیرا یک سازوکار راهبردی بین اسرائیل و روسیه وجود دارد.

اسرائیل در آذربایجان به دنبال چیست؟

نکته مهم درباره اسرائیل و آذربایجان درزمان فروپاشی شوروی سابق اتفاق افتاد که طی آن دوره تعداد بسیار زیادی از یهودیان که اتفاقا درآذربایجان ساکن بودند برای امنیت جانی خود به اسرائیل مهاجرت کردند.

بعد از برقرار شدن امنیت کشورها و نشخص شدن مرزها و ثبات حکومت ها، برخی از همین افراد مهاجرت کرده به آذربایجان برگشته و تا سطوح وزارت خانه ای نیز در دولت آذربایحان جلو رفتند به عنوان مثال می توان به وزیر کشاورزی اشاره نمود که از اسرائیل به آذربایجان بازگشته بود.

لابی یهود قدرت بسیار زیادی در آذربایجان گرفته است و باعث ارتباطات نظامی ، ارتباطات ، اطلاعاتی ، کشاورزی و نیز خانوادگی شده است که منجر به ایجاد یک پیوند ناگسستنی بین اسرائیل و آذربایجان شده است.

 آیا تامین امنیت ومنافع ایران در مسئله قره باغ و نخجوان برای روسیه مهم است ؟

ما در این مسئله بیهوش بوده و هستیم ، هیچگونه مطالبه ای نکردیم ، سطح بین الملل ، سطح دروکردن منافع ملی است و هرکسی به دنبال منافع برای خودش است.

ما مجبور هستیم زمان، منابع و نیروهای خود را با واقعیت ژئوپلیتیکی جدید در مرز های شمال غربی خود با آذربایجان اختصاص دهیم. متاسفانه بخشی از مرزهای آذربایجان و ایران از سال ۱۹۹۴ تحت اشغال ارامنه بوده است، اکنون دوباره تحت کنترل جمهوری آذربایجان قرار گرفته است و فصل جدیدی ازوضعیت امنیتی بین دو کشور بوجود آمده است. همچنین وجود ۲۰۰۰ حافظ صلح روسی که تنها در ۱۰۰ کیلومتری مرز ایران مستقر شده اند مسلماً بای ما یک تهدید محسوب میشود. اگرچه روابط روسیه و ما در چند سال اخیر در سطح خوبی بوده است ، اما این دو کشور قرن ها است که از قدرت های رقیب در منطقه هستند.

ما امیدوار بودیم که حداقل آقای ظریف به عنوان وزیر امورخارجه و اعمال کننده سیاست های خارجی جمهوری اسلامی برود از منافع ایران دفاع کند ، ولی در عین ناباوری دیدیم که به بهانه جلسه دفاع از بودجه از این سفر صرف نظر کرد ، جلسه ای که یک معاون هم می توانست در آن حضور یافته و از آن دفاع کند.
وزیر امور خارجه ایران توضیح دهد که ایران چه دستاوردی در مسئله قره باغ داشته است؟

آیا مشکلات اقتصادی طی این هشت سال بر اثر اشتباهات دولت و عدم تمرکز بر سیاست داخلی بوجود امد بر این کمای سیاسی در مسئله قره باغ و نخجوان موثر نبوده است؟ چرا که مشکلات اقتصادی در نهایت به یک مسئله امنیت داخلی تبدیل خواهند شد و همین مسئله توجه را از خارج به داخل معطوف ساخته است؟نظر شما چیست؟

به لحاظ ساختاری دولت را مجری میبینم و دولت طی این هشت سال تنبلی کرده و هیچگونه تحرکی نداشته است ، بیشترین تورم ها در تاریخ ایران را می توان در همین هشت سال مشاهده کرد. سیاست خارجی هم در شورای عالی امنیت ملی تدوین و راجع به آن تصمیم گیری می شود و بنده اقای شمخانی را به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی مورد سوال قرار می دهم و ایشان باید در باره این مسئله پاسخگو باشند که چرا ایران در این مسئله بسیار مهم غفلت وکاهلی کرده است؟

سیاست گذاران حوزه سیاست خارجی ما نیز باید پاسخگو باشند که چرا در این مسئله حیاتی کم کاری و کم توجهی کردند.

مشکلات اقتصادی نیز قطعا موثر بوده است اما ما در رأس قدرت مجریه کشور  و به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی نیز اندیشه ای داریم که نگاهش به منطقه قفقاز یک دیدگاه منفی است.

در نتیجه اگر تا قبل از نهایی شدن توافق نامه بین آذربایجان و ارمنستان ایران مطالبه ای نکند و به بازی وارد نشود ، به غیر از بازنده بزرگ بودن ، قطعا در آینده نزدیک با مشکلات و تهدیدات امنیتی جدید و جدی تر از گذشته مواجه خواهد شد.در مسئله سوریه ، مرز ما درگیر نبود اما در مسئله آذربایجان ، ارمنستان صدها کیلومتر از مرزهای زمینی و هوایی ما مستعد درگیری است.همچنین به نوزاد تازه متولد شده این جریان نیز باید توجه کرد ، کارخانه ساخت پهباد در آذربایجان که توسط اسرائیل و با اهداف مشخص درآینده راه اندزای شده است.