هر شعری، شعر عاشورایی نیست/ تاثیر شعر‌های سفارشی بر تفکر فرد درباره عاشورا

به گزارش بولتن نیوز، پرداختن به ادبیات کودک و نوجوان مسئله‌ای نیست که هرکسی بتواند از عهده آن بربیاید؛ نوع تبیین مسائل در این نوع ادبی با انواع ادبی دیگر تفاوت‌هایی عمده دارد عاشورا یکی از این مسائل است که نوع بیان آن در ادبیات کودک و نوجوان تاثیر زیادی در دیدگاه کودک و نوجوان در بزرگسالی به این واقعه دارد از این رو با کمال شفیعی یکی از شاعران حوزه کودک و نوجوان مصاحبه کردیم

تا چه حد شعر‌های عاشورایی که برای کودک و نوجوان سروده می‌شود می‌تواند واقعه عاشورا را به خوبی برای آن‌ها تبیین کند؟

شعر‌های عاشورایی که برای کودک و نوجوان سروده می‌شود دو دسته هستند بیشتر این آثار شعر‌های خوبی نیستند و صرفا برای اینکه از واقعه عاشورا بگویند سروده شده اند هر شعری که در آن اسمی از امام حسین (ع) یا حضرت ابوالفضل (ع) بیاید شعر عاشورایی نیست.

شاعرانی که نه علمی درباره واقعه عاشورا دارند نه هنر شاعری خوبی دارند شعرعاشورایی برای کودک و نوجوان می‌سرایند مطبوعات و بسیاری از ناشران همین را می‌خواهند که صرفا شعری درباره عاشورا سروده و منتشر شود و به اینکه چقدر مفهومی که به مخاطب منتقل می‌کند حکمت دارد و چقدر می‌تواند پاسخگوی نیاز کودک به آگاهی درباره عاشورا باشد توجه نمی‌کنند.

اینکه به اشعار سروده شده درباره عاشورا شعر آیینی می‌گویند برایم پذیرفتنی نیست، چون به نوروز هم آیین می‌گویند این نوع شعر‌ها جزء ادبیات دینی و ادبیات مذهبی ما هستند.البته در این بین شعر‌های خوبی هم با موضوع عاشورا برای کودک و نوجوان خلق می‌شود، اما تعداد این آثار بسیار اندک است و این شعر‌ها را شاعران خوبی سروده اند که یا شعر عاشورایی نمی‌گویند یا اگر به این واقعه در شعرشان می‌پردازند با اشراف و تسلط درباره زوایای عاشورا برای مخاطب کودک و نوجوان می‌سرایند.

نهاد‌های فرهنگی ما تا چه حد به شعر‌های عاشورایی که برای کودک و نوجوان سروده می‌شود توجه کرده اند؟

نهاد‌های فرهنگی ما هم که متولی ادبیات کودک و نوجوان هستند بسیار جدی به شعر عاشورایی وارد نشده اند و به شعر‌ها از این جهت نگاه نکردند که مقوله عاشورا و شخصیت‌های آن را به خصوص شخصیت‌های کودک و نوجوان این واقعه به درستی برای مخاطب تبیین شود شخصیت‌های کودک و نوجوان حاضر در واقعه عاشورا می‌توانند منبع خوبی برای شاعر کودک و نوجوان باشند از طرفی شعری که برای کودک و نوجوان سروده می‌شود باید کودکانه و نوجوانانه باشد.

شعرعاشورایی که برای کودک و نوجوان سروده می‌شود باید چه ویژگی‌ داشته باشد؟

شعرعاشورایی باید به گونه‌ای برای کودک و نوجوان سروده شود که در عین اینکه هنگام تبیین واقعه عاشورا برای کودک و نوجوان به عواطف او آسیب نزند واقعه عاشورا را به درستی برای او تبیین کند، چون دنیای کودک و نوجوان با دنیای بزرگسال کاملا تفاوت دارد این تفاوت ایجاب می‌کند شاعر کودک و نوجوان با وسواس بیشتری با دنیای آن‌ها مواجه شود.

چه آسیب‌هایی در شعر عاشورایی کودک و نوجوان دیده می‌شود؟

این آسیب‌هایی که در شعر عاشورایی ما در حوزه بزرگسال وجود دارد در حوزه کودک و نوجوان هم دیده می‌شود اینکه تنها واقعه را روایت می‌کنند درحالی که باید برای کودک و نوجوان واقعه عاشورا عمیق‌تر و جدی‌تر روایت شود مولفه‌هایی برای شعر کودک و نوجوان وجود دارد شعر‌های عاشورایی که برای آن‌ها سروده می‌شود باید با استاندار‌های پذیرفتنی شعر کودک و نوجوان مطابقت داشته باشد، چون میزان اثرگذاری آن روی مخاطب زیاد است عاشورا از آن مقوله‌هایی است که باید دید از چه زاویه‌ای و به چه صورت می‌خواهیم آن را برای مخاطب کودک و نوجوان مطرح کنیم.

تمام شعر‌هایی که برای کودک و نوجوان درباره عاشورا سروده شده اند به طور جدی به این واقعه وارد نشدند و تنها ماحصل ذوق شاعری بوده است مگر چند شاعر مطرح مانند قیصر امین پور و پور وهاب به خوبی به واقعه عاشورا در شعرشان پرداخته اند.

اینکه شعر‌های عاشورایی که برای کودک و نوجوان سروده می‌شود شعر‌هایی عمیق نیستند به خود شاعر برمی گردد که مطالعه کافی در این باره ندارد یا به ناشر بازمی گردد که خواهان چنین کار‌هایی است؟

هر دو در این مسئله دخیل هستند ناشرانی که شعر عاشورایی که در حوزه کودک و نوجوان منتشر می‌کنند ناشران تخصصی نیستند صرفا می‌خواهند برای مناسبتی خاص اثری منتشر کنند برای همین اطلاعات دقیقی در این حوزه ندارند برای همین اثری را منتشر می‌کنند که صرفا به عاشورا پرداخته باشد شاعرانی هم که برای این‌ها اثر می‌فرستند سفارشی کار می‌کنند و بیشتر با دید تجارت به ادبیات کودک و نوجوان نگاه می‌کنند به این دسته از شاعران هر موضوعی بدهید درباره آن می‌سرایند و برایشان فرقی نمی‌کند درباره درختکاری باشد یا مصرف گاز هر موضوعی به آن‌ها بدهی برایش اثر تولید می‌کنند در حالی که شعر وجه خلاقانه هنر است.

شعر باید خودش، خودش را به شاعر سفارش بدهد شاعری که اینگونه شعر بگوید شاعر بزرگی است وقتی به موضوع عاشورا می‌پردازد که علم زیادی درباره آن داشته باشد.

سرودن شعر‌های سفارشی درباره عاشورا برای مخاطب کودک و نوجوان آسیب زاست یا نه؟

صد در صد آسیب می‌زند، چون کودک مطالعه پیرامونی ندارد و هرچه در کتاب‌ها ببیند به صرف اینکه در کتابی منتشر شده است باور می‌کند این باعث می‌شود با نگاه غلطی به مقوله عاشورا نگاه کند به همین دلیل است که وقتی به مقوله عاشورا نگاه می‌کند به چیزی که وجود دارد می‌پردازد و به عمق واقعه نگاه نمی‌کند.

مطالعه شعرهای سفارشی در اینکه کودک و نوجوان ما در بزرگسالی نگاهی سطحی به واقعه عاشورا داشته باشند تاثیر می‌گذارد؟

همین کودکان در سنین بزرگسالی نگاهی علمی به واقعه عاشورا ندارند بلکه نگاهشان تنها نگاهی هیجانی و شتاب زده است، چون همین نوع نگاه از کودکی به او القا شده است و این امر باعث می‌شود مخاطب معرفتی درباره واقعه عاشورا نداشته باشد.