منطقِ «تا روز آخر»

گروه سیاسی - سپهر خلجی مدرس دانشگاه در یادداشتی نوشت: روز یک‌شنبه رهبر عالی‌قدرمان در تبیین نقشه راه مجلس شورای اسلامی در ابتدای تشکیل یازدهمین دوره مجلس، در بخش توصیه‌ها به مواردی از باید‌ها و نباید‌ها اشاره کردند. یکی از محور‌های مهم توصیه‌های ایشان تأکید بر تعامل و هم‌افزایی قوا بود. ذیل این محور بر انجام وظایف نظارتی مجلس تأکید شد و از این منظر که در سال آخر دولت‌ها ممکن است کار به سستی میل کند، بر این مسئله نیز تأکید توأمان شد که دولت‌ها باید تا روز آخر مسئولیت‌شان کار کنند و فضای بین دولت و مجلس نیز به نحوی مدیریت شود که کار مهم کشور لطمه نخورد.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از جوان آنلاین، البته مشابه این واکنش دو سال قبل نیز که پیشنهاد‌هایی مبنی بر خارج کردن اداره اقتصاد کشور از دست دولت یا ایجاد تشکیلات موازی مطرح شده بود، از جانب رهبر معظم انقلاب ابراز شد: «تشکیلات موازی با دولت هم راه اصلاح نیست... کار جهادی، کاملاً حرف درستی است؛ کار جهادی باید انجام بگیرد، امّا به‌وسیله چه‌کسی؟ به‌وسیله خود مسئولین؛ در مجاری قانونی باید این کار انجام بگیرد». (۱۵ /۶ /۱۳۹۷).

اما علت تأکید رهبر انقلاب بر اشتغال به کار دولت‌ها تا آخرین روز مسئولیت‌شان چیست؟ آیا این تأکید در تعارض با ایفای وظایف و حقوق نظارتی نمایندگان نیست؟ آیا این به معنای تعطیل کردن بخشی از اصل ۸۹ قانون اساسی است؟ به نظر می‌رسد پاسخ به این سؤال‌ها نیازمند فهم منظومه‌ای از چند اصل مهم حکمرانی است که ذیلاً به آن‌ها اشاره می‌شود:

* اصالت رأی مردم و دفاع از انتخاب ملت/ پاسداری از جمهوریت و مردم‌سالاری: رهبر انقلاب در مقاطع مختلف از انتخاب و رأی مردم به دو رئیس‌جمهور با گرایش‌های سیاسی متفاوت (خاتمی و احمدی‌نژاد) به‌عنوان یک امانت پاسداری کرده‌اند. چه در سال ۷۶ که بعضی پیشنهاد ابطال انتخابات را دادند و ایشان به تعبیر خودشان چنان تشری زدند که آن افراد هنوز هم دل‌شان صاف نشده است! چه در سال ۸۸ که جریانی در داخل با پیوند خوردن با دشمنان انقلاب، کشور را برای پایمال کردن انتخاب مردم دچار فتنه و آشوب کردند، اما رهبری قاطعانه ایستادند و گفتند اجازه این بدعت را نمی‌دهم. همچنین ایشان تا به امروز اجازه تعویق و یا حتی یک روز تأخیر در برگزاری انتخابات به‌عنوان مظهر اراده ملی را نداده‌اند.

* حمایت از میاندار کشور: رهبر عزیزمان، دولت‌ها را میاندار اصلی اداره کشور می‌دانند و بر همین اساس مشی اصولی ایشان در قبال همه دولت‌ها حمایتی است؛ بیان تذکرات به مسئولان و اجزای دولت‌ها نیز از موضع اصلاحی انجام می‌شود. بر اساس همین منطق است که می‌فرمایند: «به بنده گاهی می‌گویند شما چرا به دولت تشر نمی‌زنید؛ مرادشان لابد تشر در معرض عام است، والا از جلسات خصوصی ما که خبر ندارند... دل‌شان می‌خواهد که بنده در معرض عام تشر بزنم. خب فایده این تشر چیست؟ فایده این تشر این است که دلِ شما خنک می‌شود، همین! یعنی بیش از این فایده‌ای ندارد؛ امّا ضرر‌های بزرگی دارد؛ این ضرر‌ها را باید بسنجید. دعوا کردن راه اصلاح نیست». (۱۵ /۶ /۱۳۹۷)

*منطق هزینه- فایده: ممکن است این سؤال مطرح شود که اگر اصل ماندن تا روز آخر برای همه دولت‌ها برقرار است، پس اصل ۸۹ قانون اساسی که امکان استیضاح و برکناری رئیس‌جمهور را مطرح کرده است، چه کارکردی دارد؟ اصول قانون اساسی از لحاظ اجرا شئون مختلفی دارند. برخی اصول، حکم اصل موضوعه را دارند و باید روح همه قوانین و ضوابط در کشور باشند. اما برخی دیگر از اصول نظیر اصل ۸۹ کارکرد‌های استثنایی دارند. متزلزل کردن رئیس دولت در واقع ایجاد تزلزل در دولت است؛ آن هم دولتی که با حجم زیادی از مسائل داخلی و فشار‌های خارجی مواجه است. ضمن اینکه با توجه قرار داشتن در سال آخر دولت، دامنه این شوک تا رسیدن به بدنه آن‌چنان پهن می‌شود که اداره کشور را مختل می‌سازد.

*جلوگیری از بی‌ثباتی: نبود ثبات اقتصادی یکی از مهم‌ترین مسائل امروز کشور است که خود را در نوسان شدید قیمت‌ها بروز می‌دهد. هر اقدامی که به این بی‌ثباتی دامن بزند، در خدمت حل مسئله نیست بلکه تشدیدکننده آن است. نتیجه متزلزل کردن دولت نه جهش تولید خواهد بود نه ثبات در بازار‌های پولی و مالی و نه بهبود معیشت مردم. وارد کردن شوک به دولت موجب تضعیف روند‌های رو به رشد و پیشرفت در کشور و تقویت بخش‌های بی‌ثبات و دارای نوسان خواهد شد.

*جلوگیری از بی‌دولتی: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های امریکایی‌ها در منطقه، بی‌ثبات کردن کشور‌ها از طریق سوق دادن آن‌ها به بی‌دولتی است. تجربه اخیر از لبنان و عراق، نشان‌دهنده آثار عمیقاً منفی گرفتار شدن در دامی است که نتیجه مستقیم و قطعی آن فشل شدن امور و ایجاد ناامنی است.

*جلوگیری از مخدوش شدن تصویر درخشان از ایران مقتدر: درک موقعیت نظام بین‌الملل و جایگاه ایران در تحولات کلان بین‌المللی به فهم مسئله کمک زیادی می‌کند. جمهوری اسلامی امروز آماج دشمنی‌های سنگین، کم سابقه و چندجانبه است. در چنین شرایطی ایران اسلامی در سایه مجاهدت مردان و زنان این سرزمین و به برکت جانفشانی مجاهدان راه حق به نقطه کانونی رویارویی با نظام سلطه و چشم امید عدالتجویان، مظلومان و حق‌طلبان تبدیل شده است. در این شرایط هر حرکتی که این چهره درخشان، منسجم و با ثبات را دچار اعوجاج و به‌هم‌ریختگی کند یقیناً یک خطای راهبردی است.

*پرهیز از اقدامات احساسی و واکنشی و تشویق به برخورد از موضع عالمانه و فعال: توصیه رهبر حکیم انقلاب را از منظر انذار به افتادن مجلس به ورطه رفتار‌های احساسی و تأکید بر ضرورت ورود به موضوعات از موضع فعال نیز می‌توان تحلیل و تفسیر کرد. طبیعی است که همواره تصمیمات در شرایط آرامش و دوری از فضای احساسی، عالمانه‌تر و صائب‌تر خواهد بود و راه تصمیم‌گیران را در رسیدن به نتایج مطلوب هموارتر خواهد کرد. امروز سؤال‌ها و مسائل اصلی کشور تقریباً روشن است حال با وجود اصل «ماندن تا روز آخر» تکلیف مجلس و دستگاه‌های دیگر، هم‌افزایی برای رسیدن به پاسخ‌ها و حل مشکلات جدی مردم است. نمایندگان محترم باید از ابزار‌های متعدد قانونی خود استفاده نمایند تا این بنای نیازمند مرمت را اصلاح کنند. سؤال، تحقیق و نظارت حق نمایندگان است، اما این حقوق می‌تواند در خدمت اداره بهتر کشور استفاده شود. یک سال تا پایان کار دولت دوازدهم زمان باقی است. در این یک سال مجلس همت کند و با در آمدن از باب تعامل و هم‌افزایی، جواب‌ها و راه‌حل‌ها را پیش پای مسئولان دولتی بگذارد و به جد اجرای آن را مطالبه نماید.