نگاهی متفاوت به آلودگی نوری شهر تهران

 از این مقدمه کوتاه که بگذریم می خواهم به آلودگی نوری بپردازم که اخیرا نیز توسط جناب مهندس حیدرزاده رییس ستاد محیط زیست شهرداری تهران مطرح شده است. ویکیپدیا می گوید: آلودگی نوری یا Light pollution نوعی آلودگی است که به روشن شدن بیش از حد یک محیط بر اثر نورهای مصنوعی گفته می‌شود و مانند تمام انواع دیگر آلودگی، به اکوسیستم آسیب می‌رساند.

 شاید یادتان باشد چند سال قبل هم در زمان مسئولیت معاینه فنی خودرو هشدار ی در مورد خطرات لامپ های زنون غیر استاندارد دادم. آن موقع فریاد زدیم که درخشندگی زیاد (خیرگی) یک منبع نورغیراستاندارد مثل لامپ زنون، سلامت عمومی را به خطر می اندازد مخصوصا زمانی که هنگامی که شما سالخورده‌تر می شوید. خیرگی در چشم باعث عدم تطابق و منجر به وقوع حوادث شدید رانندگی می‌شود. هر چند این هشدار موثر واقع شد و پلیس هم اکنون خودروهای دارای لامپ زنون غیر استاندارد را توقیف می کند ولی حتما کافی نبود چرا که هم اکنون صدها واحد تجاری و زیرپله ای و رسمی و غیر رسمی میلونها لامپ غیر استاندارد را از مجاری رسمی و قانونی وارد کشور می کنند و اسلحه ای بالقوه را در اختیار جوانان جویای هیجان می گذارند.

 آنچه که واقعیت دارد ان است که  هر جا از نور به روش غلط و غیر استاندارد برای روشن کردن محیط استفاده شود آلودگی نوری بوجود می آید. آنچه که این سالها در طراحی شهری تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ کاملا مورد اغفال واقع شده مهندسی روشنایی شهری است.اصناف و واحدهای تجاری هر گونه که دلشان می خواهد برای جلب نظر خریداران و شهروندان از نورهای متعدد استفاده می کنند و با چیزی به نام طراحی نور و روشنایی کاملا غریبه هستند.

اگر بدانیم آلودگی نوری در شهرها مى تواند موجب افزایش خطر بیمارى قلبى، افسردگى و سرطان سینه در زنان در دهه پنجم و یا ششم زندگی آنها شود آن وقت به غول دیگری از آلاینده ها خواهیم رسید که می تواند جان تعدادی از همنوعان ما را در حین شادی و سکوت بگیرد. اگر بدانیم آلودگی نوری شهرمان صدها کیلومتر آنطرف تر هم قابل مشاهده است و همین آلودگی می تواند با توجه به برگ دار بودن درختانی مثل چنار در هنگام بارش برف، موجب شکستگی و سقوط درختان شود تازه متوجه می شویم موضوع جدی تر از این حرفهاست. اگر بدانیم اتلاف روشنایی همان اتلاف انرژی است که قاعدتا موجب تولید دی اکسید کربن به عنوان یک گاز گلخانه ای موثر در گرم شدن زمین می شود باز هم نگرانی مان بیشتر می شود. چاره ای نیست جز انکه مدیریت شهری با همکاری مدیران ارشد استانی و ملی باید از نورپردازی های بیرونی که با طراحی مناسب، سبب جلوگیری از اتلاف انرژی و تولید گازهای گل خانه ای می شوند حمایت کنند و از همه مهمتر بایستی قانونی با موضوع آلودگی نوری در مجلس شورای اسلامی پیگیری و تصویب شود که به طور مشخص به موضوع کاهش آلودگی نوری و کاهش خیرگی در سطوح شهری و ملی بپردازد.موسسه استاندارد هم که طبق معمول در حال نظاره هستند بایستی به طور جدی وارد گود شود. بایستی با همکاری وزارت نیرو و شهرداری ها، نورپردازی بزرگراه‌ها  ‌به خصوص برای اشخاصی که حس بینایی آنها آسیب دیده است مورد توجه ویژه قرار گیرد و در سیستم روشنایی باید از طرح‌های بدون درخشندگی زیاد (خیرگی) استفاده شود.

 خلاصه کلام آنکه هر چه که از اثرات مخرب آلودگی نوری بگوییم باز هم مطلب برای گفتن وجود دارد ولی انچه که مهم است به دلیل وجود آلاینده های رنگارنگی مثل بنزن،آزبست، انواع دیگر ذرات معلق،منوکسید کربن،دی اکسید گوگرد و… در هوای تهران که با لبخند و سکوت مسئولین و تصمیم گیرندگان در بخش حاکمیتی و صنعت و… همراه است به درستی می توان حدس زد که صحبت از آلودگی نوری در شهر تهران در نزد این عزیزان به طنز و لطیفه بیشتر می ماند تا یک هشدار جدی! اگر زمانی صحبت کردن از محیط زیست لوکس گرایی و تجمل گرایی قلمداد می شد الان مطمئنا صحبت کردن از الودگی هایی مثل آلودگی نوری نیز همین مصداق را دارد.

 این مطلب را داشته باشید و مجسم کنید که اگر قرار باشد راجع به آلودگی بصری و آلودگی پرتوها و آلودگی حرارتی هم در شهر تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ سخن بگوییم و یا مثلا اگر بخواهیم راجع به بطری های آب معدنی حرف بزنیم که وقتی با مایع در مجاورت نور آفتاب قرار گیرند، فعل و انفعالات شیمیایی انجام می شود و مواد پتروشیمی از بطری های آب معدنی تولید می شوند که برای سلامت انسانها بسیار خطرناک هستند چگونه باید نگاه عاقل اندر سفیه عزیزان را تحمل کنیم. متاسفانه در چند سال اخیر نگاه به مقوله محیط زیست در سایه کم تحرکی و کم توجهی نهادهای حاکمیتی محیط زیستی بسیار سطحی و ضعیف بوده و صرفا به رفع مسئولیت در مقابل افکار عمومی و رسانه های گروهی محدود شده است.

 در خاتمه می گویم اگر قرار باشد این روند ادامه پیدا کند به جناب حیدرزاده و خودم و دوستانم باید سفارش کنم که اجازه دهیم مردم و مسئولین مربوطه به همین چند آلاینده معروف هوا دلخوش باشند و بیش از این هم خاطر مبارکشان را مکدر نسازیم!