تعلل دولت روحانی در برجام ایران را از حالت تهاجمی به تدافعی کشاند

گروه سیاسی: متن زیر راه هایی را نشان می دهد که طرفهای برجام بر خلاف ایران و علی رغم عمل نکردن به تعهدات برجامی در صدد آن هستند که ایران را تحت فشار قرار داده و با تهدید بازگرداندن تحریم های سازمان ملل، ایران را مجبور کنند تا برگردد به حالت ابتدای برجام و بدون غنی سازی و تمام گام هایی را که تا کنون برداشته نیز به وضعیت سابق برگردد.

به گزارش بولتن نیوز، توافق برجام در حالی است که دو سال بعد و در می 2018،ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد و بطور کلی تحریم های ثانویه بر ایران را در نوامبر 2018 دوباره تحمیل کرد.

از آنجایی که ایالات متحده از برجام خارج شد، روابط بین ایران و دیگر طرف های برجام به تیرگی انجامید و در می 2019 ایران اعلام کرد که که طی چند گام برخی تعهدات تحت برجام را متوقف می کند.

تنش ها بین طرفین برجام و آمریکا در هفته های اخیر و پس از ترور شهید سردار قاسم سلیمانی توسط نیروهای آمریکایی در عراق در 3 ژانویه 2020 شدت گرفته است و انتقام ایران با حملات موشکی به پایگاه های هوایی ایالات متحده در عراق به وخامت اوضاع افزود به گونه ای که در 6 ژانویه 2020، ایران اعلام کرد که بیش از این به هیچ یک از محدودیت های تحمیلی تحت برجام پایبند نخواهد بود.

پس از این سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان که همواره خود را به ظاهر طرفدار و پایبند به حفظ برجام می دانند طی بیانیه مشترک اعلام کردند که موضوع عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی را به کمیسیون مشترک تحت سازوکار نظارت بر اختلاف نظر جهت حل اختلاف، ارجاع می دهند.

اما روند حل اختلاف چگونه است؟
چنانچه یکی از طرف‌های توافق احساس کند که طرف دیگر به تعهداتش پایبند نیست، می‌تواند روند حل اختلاف را به راه اندازد. بخشی از توافق که مربوط به حل اختلاف است، در حقیقت همان پیچیده‌ترین بخش توافق است. این روند بسته به طرف شاکی و موضوع شکایت متفاوت خواهد بود.

اگر شکایت از سمت ایران، و در رابطه با برداشتن تحریم‌ها باشد، در مرحله اول ایران و طرف مربوطه برای حل اختلاف باید گفت‌وگو کنند. اگر گفت‌وگو به جایی نرسید، هر یک از طرف‌های برجام می‌تواند موضوع را به یک کارگروه برای اجرایی کردن برداشتن تحریم‌ها ارجاع دهد. این اقدام با هماهنگی نماینده عالی اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد.

این گروه کاری ۳۰ روز برای حل این مسأله و راضی کردن طرفین اختلاف فرصت دارد. رسیدن به بن‌بست در این مرحله به هر یک از طرفین اجازه خواهد داد تا مساله اختلاف تحریم‌ها را در یک کمیسیون مشترک مطرح کنند. این کمیسیون مشترک متشکل از هشت عضو است: یک عضو از هر یک از کشورهای عضو گروه ۱+۵، ایران و نماینده اتحادیه اروپا.

اگر شکایت به اختلاف در مسائل غیر مرتبط به تحریم‌ها باشد، شکایت به طور مستقیم به همان کمیسیون مشترکی که در بالا ذکر شد می‌رود. به کمیسیون مشترک ۱۵ روز برای حل اختلاف فرصت داده می‌شود تا همه طرفین را راضی کند. اگر هر یک از هشت عضو این راه‌حل را کافی و وافی ندانستد، مساله در سطح وزرای امور خارجه مطرح خواهد شد و ۱۵ روز دیگر برای این مرحله در نظر گرفته شده است. این زمان بسته به ضرورت قابل تمدید است و یا این که مساله می ‌تواند به هیات مشاوران ارجاع داده شود.

هیت مشاوران مستقل است و سه عضو از کشورهایی دارد که از امضا کنندگان برجام نیستند. نظر هیات مشاوران غیرالزام‌آور است.

اگر به‌رغم مذاکرات وزرای خارجه، شکایت همچنان برجا بماند، مساله به کمیسیون مشترک باز می‌گردد و پس از فرصت نهایی پنج روزه مساله می‌تواند در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح شود.

بند۳۶ و ۳۷ برجام چه می‌گویند؟
بر اساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام چنانچه ایران توافق هسته‌ای را نقض کند، می‌بایست در مدت ۳۰ روز به برجام بازگردد در غیر این‌صورت کشورهای اروپایی می‌توانند پرونده ایران را برای بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند.

بر اساس بند ۳۶ توافق هسته‌ای، چنانچه طرفین به تعهداتشان عمل نکنند فرآیند حل و فصل اختلافات فعال می‌شود.

اگر هر یک از طرف‌های اروپایی توافق ــ بریتانیا، فرانسه و آلمان ــ معتقد باشند ایران از توافق سرپیچی کرده است، می‌توانند پروسه حل اختلاف را آغاز کنند. این پروسه ظرف حداکثر ۶۵ روز نهایتا به شورای امنیت و مکانیسم ماشه منجر خواهد شد که همان بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد بر ایران است.