ماجرای طرح شفافیت عملکرد نمایندگان چه بود؟

به گزارش بولتن نیوز، شفافیت عملکرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی موضوعی است که این روزها دوباره موضع‌گیری‌های بسیاری را به همراه داشته است. از انتقاداتی که به زیربار نرفتن وکلای ملت به شفاف شدن عملکردشان می‌شود و واکنش‌های تند و تیز برخی بهارستان‌نشینان به این انتقادات.

 

همه چیز از انتشار ویدئوی سخنان حجت‌الاسلام پناهیان درباره شفافیت آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی شروع شد و این انتقادات، اعتراض بسیاری از نمایندگان را در پی داشت. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده کرمانشاه، او را «منبرنشین پاکتی» نامید و علیرضا رحیمی این اظهارات را مصداق توهین به قوه مُقننه دانست.

 

اما ماجرای طرح شفافیت عملکرد نمایندگان چه بود و این شفافیت شامل کدام عملکرد بهارستان‌نشینان می‌شود؟

 

 

طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس به طرح مشترک محمدجواد فتحی نماینده اصلاح‌طلب تهران و حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده اصولگرای شاهین‌شهرگفته می‌شود که با نام اصلی «طرح الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به ثبت رسیده‌است. 

 

نخستین بار محمدجواد فتحی نماینده تهران و عضو فراکسیون امید در 8 آذر سال 96 چنین طرحی را مطرح کرد. هیئت‌ رئیسه مجلس شورای اسلامی در آن زمان اعلام کرد: به دلیل اینکه طرح‌های متعددی در دستورکار مجلس است، اعلام وصول این طرح به تعویق افتاده است.

 

17 مرداد 97 حسینعلی حاجی دلیگانی نمایندهٔ شاهین‌شهر، مجدداً طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس را با 29 امضا تهیه کرده و به هیئت رئیسه مجلس تحویل داد. وی در مورد این طرح گفته‌ بود: «یکی از بهترین معیارهای ارزیابی مردم از نمایندگان خود در مجلس این است که مردم بدانند نمایندگان آن‌ها در خصوص طرح‌ها و لوایح چه نظراتی داشته‌اند، در خیلی از کشورهای دنیا از همین روش برای شفافیت استفاده می‌شود و این می‌تواند برای کشور مفید باشد.»

 

سرانجام در توافق بین حاجی‌دلیگانی و فتحی، طرح مشترکی برای جلب حمایت نمایندگان، به هیئت‌رئیسه مجلس تحویل داده شده و هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در 14 شهریورماه 97 این طرح را با امضای 160 نماینده اعلام وصول کرد.

 

نمایندگان طراح این طرح معتقد هستند که این طرح می‌تواند نمایندگان را در قبال آرای آنها مسئولیت‌پذیر کند چراکه در حال حاضر نمایندگان در قبال رأیی که در مجلس می‌دهند، هیچ مسئولیتی ندارند. آنها حتی مسئولیت مدنی هم در قبال آن ندارند و اگر رأی آنها باعث خسارت به جامعه شود، نه تنها توسط هیچ نهادی مؤآخذه نمی‌شوند، بلکه مردم و موکلان آن‌ها نیز از آرای نمایندگان خود باخبر نمی‌شوند.

 

 

تبصره 1- در تمام مواردی که به موجب این قانون رأی‌گیری به عمل می‌آید و مصادیق آن در ماده 121 مشخص شده است، جهت اطلاع مردم اسامی نمایندگان موافق، مخالفت و ممتنع، منتشر می‌شود. بدین منظور علاوه بر درج اسامی در مشروح مذاکرات، هیئت رئیسه موظف است نسبت به ایجاد سامانه الکترونیکی به طوری که قابلیت دسترسی به آن برای آحاد ملت فراهم باشد، اقدام کند.

 

تبصره 2- در موارد استثنایی با تقاضای 15 نفر از نمایندگان مجلس و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران، رأی‌گیری به صورت مخفی انجام می‌گیرد.

 

 

پس از اعلام وصول این طرح، یک فوریت آن در جلسهٔ علنی چهارشنبه 14 شهریورماه 97 به رأی گذاشته شد که یک فوریت آن با 59 رأی موافق، 108 رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع 194 نمایندهٔ حاضر رد شد تا این طرح به‌صورت عادی در دستور کار مجلس قرار بگیرد.

 

طرح شفافیت آرای نمایندگان به کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس ارجاع شد و 7 آذرماه 97 در این کمیسیون به تصویب رسید. اما مصوبهٔ مذکور با طرح اصلی تفاوت بسیاری داشت.. گزارش یک شوری کمیسیون آیین‌نامهٔ داخلی پیرامون این طرح به شرح زیر است:

 

ماده 1- متن زیر به‌عنوان یک تبصره به ماده (124) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی الحاق می‌شود:

 

تبصره- در تمام مواردی که به موجب این قانون رأی‌گیری به عمل می‌آید، اسامی نمایندگانی که در هر مرحله در رأی‌گیری شرکت نمی‌کنند در مشروح مذاکرات و پایگاه اطلاع‌رسانی الکترونیکی مجلس، برای اطلاع عموم ثبت می‌شود.

 

غلامرضا کاتب، رئیس کمیسیون تدوین آیین‌نامهٔ داخلی مجلس شورای اسلامی دراین باره گفته بود: «کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس طرحی که نمایندگان ارائه کرده بودند را تصویب کرد، ولی طرح جایگزینی تصویب شد و اولین طرحی که در زمینه شفاف‌سازی آراء نمایندگان تصویب شد در خصوص مشخص شدن نمایندگان فعال در رأی‌گیری‌های صحن مجلس است.»

 

 

دومین طرح در این زمینه با عنوان طرح دوفوریتی شفاف‌سازی فعالیت‌های نمایندگان در خانه ملت، توسط مجتبی ذوالنور نمایندهٔ مردم قم تهیه و به امضای 190 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید.

 

این طرح به گفته طراحانش به دنبال اهدافی فراتر از شفافیت آرای نمایندگان در مجلس شورای اسلامی است و بر اساس آن تمامی آرای نمایندگان در مجلس به علاوه آمار حضور و غیابشان در جلسات، مرخصی‌ها، مأموریت‌ها، سفرها و دیگر فعالیت‌های آنها به صورت شفاف در اختیار عموم قرار میگیرد.

 

این طرح در 3 شهریور 98 در دستورکار مجلس قرار گرفت و در همان جلسه دوفوریت آن با 103  رأی مخالف در برابر تنها 69 رأی موافق رد شد.

 

محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات پس از این رای‌گیری گفت: «این طرح 195 امضا داشت اما تنها 69 رای موافق گرفت. با همین رأی‌گیری معلوم شد مجلس مشکل دارد. همین موضوع به انسان می‌فهماند که باید رأی‌ها شفاف شوند. بسیاری از مشکلاتی که در کشور ایجاد می‌شود به دلیل عدم شفافیت‌ها است. از آنجایی که مجلس برخواسته از اراده مردم است، این شفافیت بیش‌تر از همه باید خود را در مجلس نشان دهد».

 

گرچه در این جلسه تنها دوفوریت آن رد شد و اصل طرح هنوز در دستورکار مجلس قرار دارد اما با رد بررسی فوری و فرصت اندکی که تا انتخابات مجلس یازدهم مانده است، بعید به نظر می‌رسد تصویب و اجرای آن به مجلس دهم برسد.