فیلم‌های برتر ژانر وسترن تاریخ سینما، بوی دود اسلحه! (1)

گروه فرهنگ و هنر: هنگامی که از انتخاب بهترین فیلم‌های وسترن سخن به میان می‌آید، مفاهیمی چون بیابان، کلاه، کابوی، اسب و تفنگ به ذهن متبادر شود. به عبارتی دیگر با شنیدن این واژگان کنار هم بی‌درنگ ذهن انسان به سمت غرب وحشی و ژانری ریشه‌دار در هنر می‌رود؛ وسترن!

به گزارش بولتن نیوز به نقل از دیجی کالا مگ، وسترن کامل‌ترین ژانر سینمایی است. مادر همه گونه‌ها و ژانرهای دیگر. این ژانر که از آمریکا و تاریخ و فرهنگش نشئت می‌گیرد، ویژگی‌های خاص خود را دارد. یکی از ویژگی‌های اکثر وسترن‌ها لانگ شات است تا جایی که یکی از منتقدان اینطور استنباط می‌کند که وسترن در لانگ شات اتفاق می‌افتد. نماهای عمومی از دشت و بیابان و تنهایی قهرمان فیلم در تقابل با عظمت محیط جغرافیایی اطرافش همواره با نماهای لانگ‌ شات دوربین به نمایش در می‌آید.  بیابان‌های بی آب و علف، گاوچران‌هایی که با اسب یکدیگر را تعقیب می‌کنند، دوئل‌های دو نفره و کلانترهایی که از شهرها محافظت می‌کنند، از دیگر خصوصیات آثار وسترن به شمار می‌روند. شهرها برای ما آشنا هستند؛ مهم‌تر از هر چیز یک کافه دارند. جایی که اکثر تقابل‌ها و دعواها در آن رخ می‌دهد. یک کلانتری دارند که سلولی کوچک دارد و کلانتر نیز در آن‌جا مشغول به کار است. شاید این ویژگی‌های آمریکای در مسیر تمدن کلیشه به نظر برسد، اما جادوی وسترن در همین است. بارها و بارها تکرار یک کلیشه بدون این‌که ذره‌ای از جذابیت آن‌ کاسته شود.

در جمع‌آوری این آثار سعی شده تا به دوره‌های مختلف تاریخ سینما توجه شود، اما باید دقت داشت که عصر طلایی وسترن، در دوران سینمای کلاسیک حول دهه‌های ۴۰ و ۵۰ بوده است. پس این موضوع که اکثر این آثار از این دوره انتخاب شده‌اند امری طبیعی است.

 

کارگردان: ادوین اس پورتر

محصول: ۱۹۰۳ آمریکا

بازیگران: برانکو بیلی اندرسون، ماری مورای

در روزهای آغازین سینما که فرانسه به عنوان قطب اصلی آغاز سینما شناخته می‌شد و برادران لومیر با آثار واقع‌گرایانه و مستندشان از یک سو و ژرژ ملی‌یس با فیلم‌های جادویی‌ خود از سوی دیگر تماشاچیان را حیرت زده می‌کردند، این ادوین پورتر بود که نخستین گام‌های جدی را برای ساختن فیلم‌های داستانی در آمریکا برداشت. بسیاری از تمهیدات تکنیکی از جمله استفاده از تدوین موازی، استفاده از نماهای آرشیوی و استفاده از میان‌نوشته برای نخستین بار در آثار پورتر دیده شدند. یکی از مهم‌ترین آثار پورتر سرقت بزرگ قطار است که پدر تمام وسترن‌ها و الگویی ازلی برای وسترن‌های کلاسیک آمریکایی به شمار می‌آید. سرقت بزرگ قطار نخستین فیلمی است که الگوهای وسترن را پایه‌گذاری می‌کند و تقریبا تمام کلیشه‌های این ژانر مانند اسب، قطار، سرقت، تعقیب و گریز، گاوچران‌ها و در نهایت پیروزی قطب پروتاگونیست بر آنتاگونیست را در خود دارد. از سوی دیگر فیلم خشونتی افسار گسیخته – نسبت به زمان خودش – را ارائه می‌دهد و سبب می‌شود که تا مدت‌ها به عنوان یکی از خشن‌ترین فیلم‌های سینمایی شناخته شود. همچنین شایان ذکر است که در این فیلم برای نخستین بار سینما دوستان شاهد حرکت پن و تیلت دوربین بودند.

 

کارگردان: جان فورد

محصول: ۱۹۳۹ آمریکا

بازیگران: جان وین، کلر تروور، توماس میچل

جان فورد که معمولا از او به عنوان بزرگ‌ترین وسترن‌ساز تاریخ یاد می‌شود در سال ۱۹۳۹ با ساخت دلیجان تمام قواعد و محاسبات ژانر وسترن را به هم می‌ریزد. او در این فیلم تم گروهی نامتجانس از افراد را انتخاب می‌کند و سعی می‌کند داستانش را بر محور آن شکل دهد. گروهی از افراد که در ظاهر هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند، با دلیجانی مشترک رهسپار سفر می‌شوند و در این بین اتفاقات مختلفی پیش می‌آید. در دلیجان فورد از هیچ ساختارشکنی‌ ابایی ندارد و حتی در یکی از صحنه‌های مشهور تعقیب و گریز فیلم قانون ۱۸۰ درجه را نیز بر هم می‌زند. جان وین نیز که بعدها به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران ژانر وسترن و آثار فورد به دنیای سینما معرفی می‌شود، در این فیلم یکی از نخستین همکاری‌های موفقیت آمیزش را با او انجام می‌دهد. دلیجان فیلمی مهم در تاریخ سینما به شمار می‌رود به طوری که اورسن ولز می‌گوید هنگام ساختن همشهری کین، دلیجان را ۴۰ بار تماشا کرده است!

 

کارگردان: جان فورد

محصول: ۱۹۴۶ آمریکا

بازیگران: هنری فوندا، ویکتور ماتیور، لیندا دارنل

وسترن شاعرانه فورد این بار ما را به شهر تومستون می‌برد تا شاهد داستان انتقام وایات ارپ از خانواده شرور کلانتن به خاطر مرگ برادرش باشیم. داستان وایات ارپ که در واقعیت از اسطوره‌های غرب وحشی بوده است، دستمایه فیلم‌های سینمایی بسیاری شده است که در این بین کلمنتاین عزیزم بهترین آن‌هاست. اهمیت این شخصیت در دنیای غرب وحشی به حدی زیاد است که حتی خود فورد سال‌ها بعد در فیلم پاییز قبیله شاین دوباره شمایلی از او و داک هالیدی را به عنوان شخصیت‌های فرعی فیلمش به تصویر می‌کشد. در کلمنتاین عزیزم، هنری فوندا در نقش وایات ارپ خوش می‌درخشد و ویژگی‌هایی خاص به شخصیت او می‌بخشد. او نمونه‌ای کامل از یک مرد جان فوردی است؛ برای مثال با این‌که بسیار خوش قلب و جوانمرد است اما بی‌ادبی لوتی وارانه‌ای نیز دارد. یکی از موتیف‌های مهم فیلم لم دادن او روی صندلی و تکیه دادن پاهایش به ستون جلویی است. به نظر می‌رسد در این فیلم جان فورد حتی از طرز نشستن بازیگرش نیز برای پرداخت شخصیت کمک می‌گیرد.

 

کارگردان: هاوارد هاکس

محصول: ۱۹۴۸ آمریکا

بازیگران: جان وین، مونتگومری کلیفت، والتر برنان

رود سرخ وسترنی جذاب از هاوارد هاکس است که داستان تلاش گروهی از آدم‌ها برای رساندن یک گله گاو به مقصدی خاص را روایت می‌کند. جان وین گله‌داری موفق است و مونتگومری کلیفت نقش جوانی را بازی می‌کند که از کودکی تحت سرپرستی وین کار گله‌داری را آموخته است. حال پس از گذشت سالیان سال این کلیفت است که مورد مقبولیت همه قرار دارد و رییس بهتری برای گروه به نظر می‌رسد. همین موضوع وین را خشمگین کرده و بین آن‌ها درگیری رخ می‌دهد. در رود سرخ هاکس بازی استادانه‌ای از گله می‌گیرد. یعنی همان کاری که سال‌ها بعد در فیلم هاتاری که حول شکار حیوانات وحشی می‌گشت، انجام می‌دهد. در اینجا نیز گله گاوها تبدیل به شخصیت‌هایی مهم در فیلم می‌شوند و در بسیاری از کنش‌ها نقشی پررنگ و اساسی دارند. نکته مهم اما ضد قهرمان بودن جان وین در این فیلم است. او که همواره به عنوان مردی با صلابت و خطاناپذیر در وسترن‌های مختلف ظاهر می‌شد، این بار نقش شخصی را بر عهده می‌گیرد که حسادت سبب می‌شود تا دست به اعمالی غیر انسانی بزند. رود سرخ پس از گذشت سالیان سال همچنان وسترنی دیدنی است.

 

کارگردان: جان هیوستون

محصول: ۱۹۴۸ آمریکا

بازیگران: همفری بوگارت، والتر هیوستون، تیم هولت

به جان هیوستون در عالم سینما لقب شارع شکست‌خورده را داده‌اند. در اکثر آثار او شخصیت‌های اصلی در نهایت با ناامیدی تمام شکست می‌خورند و از رسیدن به هدفی که از ابتدا در پی آن بودند باز می‌مانند. گنج‌های سیرا مادره نیز از این نگاه تلخ هیوستون در امان نیست. فیلم داستان گروهی از افراد را روایت می‌کند که در اثر فقر به دنبال پیدا کردن طلا رهسپار سفری طولانی می‌شوند و در انتها نیز چیزی به دست نمی‌آورند. گنج‌های سیرا مادره درباره طمع و حرص برای رسیدن به مادیات بیشتر است تا جایی که خوی حیوانی به نگاه انسانی غلبه کند. این غلبه خوی حیوانی را همفری بوگارت به زیبایی هر چه تمام‌تر در فیلم به تصویر کشیده است و با بازی اندازه خود یکی از شخصیت‌های به یاد‌ماندنی تاریخ سینما را رقم زده است. والتر هیوستون – پدر کارگردان – نیز به عنوان راهنمای این گروه به ایفای نقش می‌پردازد. او با شخصیت طنز‌آلود خود تعادل بین تراژدی و طنز را به خوبی در فیلم برقرار کرده است. گنج‌های سیرا مادره را می‌توان وسترنی تلخ درباره ذات حریص بشریت دانست. فیلم جایزه اسکار بهترین کارگردانی را برای هیوستون به ارمغان آورد.