هایکو ماس در تهران به دنبال چیست؟

به گزارش بولتن نیوز، درست بعد از 18 روز از سفر مدیرکل سیاسی وزارت خارجه آلمان به تهران، قرار است «هایکو ماس» با سفری یک روزه به جمهوری اسلامی ایران ضمن دیدار با محمدجواد ظریف همتای ایرانی خود با حسن روحانی رئیس جمهوری نیز دیدار و گفت‌وگو کند.

سفر ماس به تهران اولین سفر یکی از وزرای خارجه عضو گروه 1+4 بعد از بیانیه اخیر شورای عالی امنیت ملی ایران در توقف برخی تعهدات برجامی است. شورای عالی امنیت ملی ایران 18 اردیبهشت ماه سال جاری در اولین سالگرد خروج آمریکا از برجام در بیانیه‌ای با اعلام توقف در برخی تعهدات برجامی (میزان ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین) به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داد و در این بیانیه تاکید شد: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»

*سفر مدیرکل آلمانی و تأکید عراقچی بر پایان خویشتنداری ایران

«ینس پلوتنر» مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه آلمان و مذاکره کننده ارشد این کشور در برجام دوم خرداد ماه به تهران سفر و با سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. در این ملاقات آخرین تحولات برجام و تلاش‌های آلمان برای حفظ آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

عراقچی در این دیدار با تاکید بر پایان خویشتنداری جمهوری اسلامی ایران، تعهدات کشورهای باقی مانده در برجام پس از خروج آمریکا از این توافق را یادآوری و بر ضرورت اجرای این تعهدات بر اساس چهار بیانیه کمیسیون مشترک برجام تاکید کرد.
در این دیدار همچنین، پلوتنر بر ادامه تعهد کشورش به برجام تاکید کرد و گفت: کشورهای اروپایی به تلاش‌ها و مشورت‌های خود برای تامین خواسته‌های ایران و حفظ برجام ادامه خواهند داد.

همزمان با آن سفر، روزنامه «زود دویچه سایتونگ» آلمان به نقل از منابع مطلع نوشته بود که برلین در تلاش است تا در تهران میانجیگری کند. این روزنامه درباره این سفر نوشته بود: «بر اساس اطلاعات دریافتی از وزارت خارجه، حفظ توافق هسته‌ای، محور اصلی سفر مدیرکل سیاسی به تهران است.»

یک منبع در وزارت خارجه آلمان اوضاع در منطقه خلیج فارس را «به شدت جدی» توصیف کرده و گفته بود: اوضاع توافق هسته‌ای نیز به همین شکل است. به گفته این فرد، «واقعا خطر تشدید تنش‌ها، از جمله به واسطه اشتباه محاسباتی یا یک حادثه، وجود دارد» و در این شرایط «گفت‌وگو بسیار مهم است.»

به گزارش فارس، در همین راستا قرار است فردا (دوشنبه 20 خرداد ماه) و دقیقا 18 روز پس از سفر پلوتنر به تهران، هایکو ماس سفری یک روزه به جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. سفر وزیر خارجه آلمان بعد از حدود دو سال به تهران انجام می‌شود. ظریف و ماس بهمن 1397 در حاشیه پنجاه و پنجمین کنفرانس امنیتی مونیخ دیدار کرده بودند.

وزیر خارجه آلمان از جمعه شب سفری چهار روزه را به منطقه آغاز کرد، در اولین مقصد این سفر به اردن رفت تا با نیروهای آلمانی مستقر در این کشور دیدار کند و وارد پایگاه نظامی «الازرق» جایی که نیروهای آلمانی با استفاده از هواپیماهای شناسایی «تورنادو» و سوخت‌رسان، در عملیان علیه گروه تروریستی داعش مشارکت داشتند، شد.

هایکو ماس در ادامه و در سفری از پیش اعلام نشده صبح شنبه 18 خرداد ماه وارد بغداد شد و در سومین مرحله این سفر به امارات رفت و قرار است پیش از ظهر دوشنبه هم در تهران با ظریف دیدار کند.

در پی سفر هایکو ماس به بغداد وزارت خارجه آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحولات اخیر ما را به عنوان همسایگان اروپایی بر آن داشت تا به منظور تنش‌زدایی و جبران خسارات به صورت مسالمت‌آمیز اقدام کنیم. ما نمی‌توانیم فقط پیشنهاد مذاکره بدهیم بلکه باید آن را پیگیری کنیم به خصوص در مواردی که تضادها اجتناب‌ناپذیر هستند و بحران‌های دراز مدت شدت گرفته‌اند. در این صورت این خطر وجود دارد که اشتباه محاسبات، سوءتفاهم و فتنه‌انگیزی در یکی از مناطقی که بسیار متشنج‌ است، پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی داشته باشد که این موضوع به وضوح مشهود است.»

در این بیانیه آمده است: «اینکه عدم قطعیت درباره آینده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، منطقه را متشنج کرده است، موضوع کوچکی نیست. ما اروپایی‌ها بر این باوریم که ضروری است تمامی تلاش را به کار گرفت تا توافق هسته‌ای وین با ایران اجرا شود. تداوم و اجرای کامل این توافق از جانب ایران، عامل کلیدی برای ثبات و امنیت در منطقه محسوب می‌شود.»

از سوی دیگر وزیر خارجه آلمان در دیدار با عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق مدعی شده است که برای حفظ برجام و کاهش فشار تحریم‌های آمریکا علیه ایران، طرحی دارد.

سفر هایکو ماس به تهران و طرح این موضوع که رئیس دستگاه دیپلماسی آلمان برای کاهش فشار تحریم‌های آمریکا علیه ایران و حفظ برجام طرحی دارد، در حالی صورت می‌گیرد که روز پنجشنبه «امانوئل ماکرون»‌ رئیس جمهور فرانسه در نشست خبری مشترک با ترامپ از آغاز مذاکرات جدیدی با ایران سخن گفت.

ماکرون گفت: «فکر می‌کنم ما قطعاً اهداف یکسانی در قبال ایران داریم. چه کارهایی مدنظرمان است که انجام دهیم؟ اول، می‌خواهیم مطمئن شویم آنها به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کنند، منظورم این است تا سال ۲۰۲۵ ابزاری در اختیار داریم، می‌خواهیم از آن فراتر برویم و به اطمینان کامل در درازمدت دست پیدا کنیم. دوم، ما می‌خواهیم فعالیت آنها در زمینه موشک‌های بالستیک را کاهش دهیم. سوم، می‌خواهیم فعالیت منطقه‌ای آنها را مهار کنیم و برقراری صلح در منطقه نیز چهارمین هدف ماست.»

البته این اظهارات ماکرون با پاسخ سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران روبرو شد و وی با اشاره به عدم پایبندی اروپایی‌ها به تعهدات برجامی‌ در این باره تصریح کرد: اروپایی‌ها با طرح موضوعات فرا برجامی، نه تنها کمکی به حفظ برجام نمی‌کنند، بلکه زمینه بی اعتمادی بیشتر بین طرف‌های باقی مانده برجام را فراهم و آمریکا را به هدف خود در خروج غیرقانونی از برجام که چیزی جز فروپاشی آن نبود، نزدیک‌تر می‌کنند. 

از سوی دیگر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز امروز (یکشنبه) در جمع خبرنگاران و درباره سفر وزیر خارجه آلمان به تهران در شرایطی که شاهد انتقادهایی از اروپایی‌ها در قبال ایران هستیم، گفت:‌ «اروپایی‌ها در موقعیتی نیستند که از ایران انتقاد کنند حتی در حوزه‌هایی که ارتباط با برجام ندارد، سیاست‌های اروپا و غرب در منطقه ما جز خسارت برای منطقه نتیجه‌ای نداشته است. وظیفه اروپایی‌ها به عنوان اعضای برجام و بر اساس قطعنامه 2231 این است که شرایط روابط اقتصادی ایران عادی سازی شود، اینها باید پاسخ دهند که چقدر این عادی سازی را صورت داد‌ه‌اند.»

وزیر خارجه با بیان اینکه «در برجام، اقدام مهم نیست، نتیجه مهم است،» اظهار داشت: «باید بگویند چه نتایجی را گرفتند، اینکه بگویند تلاش کردیم نشد از این به بعد ما هم می‌توانیم تلاش کنیم و نشود.»

روز پنجشنبه 16 خرداد که یکی از سخنگویان وزارت خارجه آلمان از سفر ماس به تهران در چارچوب سفرش به منطقه خبر داد، اعلام شد که در این سفر در خصوص گزینه‌های مربوط به برجام گفت‌وگو خواهد شد و فرانسه و بریتانیا نیز با این سفر موافقت کرده‌اند.

وزیر خارجه آلمان 31 اردیبهشت ماه در هامبورگ طی اظهاراتی عنوان کرده بود که کشورش به تلاش برای دستیابی به راهکار دیپلماتیک برای برطرف کردن اختلافات با ایران در زمینه برنامه هسته ای و نفوذ تهران در منطقه ادامه می‌دهد.

وی پیش از این نیز در اظهاراتی بر حفظ برجام تأکید کرده بود.

در همین راستا نیز بعدازظهر امروز (یکشنبه) ظریف بعد از جلسه‌ با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در جمع خبرنگاران گفت: «آلمان به دنبال ادامه حیات برجام است، البته جمهوری اسلامی تاکنون بر اساس برجام عمل کرده و اقدامات اخیر جمهوری اسلامی هم بر اساس برجام است، در واقع همانطور که برجام از کشورهای غربی خواسته، ما آثار عادی سازی روابط را باید ببینیم نه آنکه صرفا شاهد صحبت از عادی سازی باشیم.»

رسانه‌های آلمان نیز در آستانه سفر وزیر امور خارجه این کشور به منطقه و ایران نوشتند که هدف از سفر «هایکو ماس» به تهران دادن تضمین‌ها به طرف ایرانی در خصوص کانال مالی «اینستکس» است.

روزنامه «دی ولت» آلمان در این باره نوشت که طرحی که قرار است ماس به ایران پیشنهاد بدهد، شامل حفظ آرامش، خویشتنداری و حفظ توافق برجام از سوی تهران است.

علی‌رغم اینکه در خبرها آمده بود که ماس به دنبال پیشنهاد طرحی برای حفظ برجام است و وزیر خارجه آلمان هم در اظهاراتی در امارات عنوان کرده که برلین به ارتباط با ایران برای پایبندی به توافق هسته‌ای ادامه خواهد داد، وی مدعی شده که فردا در سفر به تهران به مقامات ایرانی مخالفت اتحادیه اروپا با برنامه موشکی را اطلاع خواهد داد.

این اظهارات مداخله‌جویانه ماس در حالی عنوان می‌شود که مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که برنامه موشکی ایران صرفا دفاعی است و در همین راستا نیز ظریف اخیرا در دو توئیت به ادعاهای تازه آمریکا و برخی متحدانش در خصوص برنامه موشکی ایران پاسخ داد و نوشت:‌ ۱. ایالات متحده که با خروج از برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نقض کرده و یا متحدینش که در حال نقض مفاد قطعنامه در خصوص عادی سازی روابط اقتصادی با ایران هستند، در موقعیتی نیستند که همزمان با سرازیر کردن سیل سلاح برای قاتلین یمنی‌ها، بر تفسیر دلبخواهی خود از مندرجات قطعنامه در موضوع موشکی پافشاری کنند. ۲. برخلاف ادعای پامپئو، قطعنامه ۲۲۳۱: الف) از ایران درخواست می‌کند، ایران را منع نمی‌کند؛ ب) که "هیچ فعالیت مرتبط با موشک‌های بالستیک «طراحی شده» برای این که قابلیت حمل تسلیحات «هسته‌ای» داشته باشند، انجام ندهد." موشک‌های ما برای تسلیحات هسته‌ای -که ما به دنبال ساخت آن نیستیم- طراحی نشده‌اند.

حال باید منتظر ماند و دید که تلاش‌های هایکو ماس برای ادامه حیات برجام در سفرش به تهران به سرانجام خواهد رسید یا می‌خواهد با طرح اظهاراتی بی پایه و اساس و مرتبط کردن مسائل غیرمرتبط به برجام، شانس خود را در راستای هدفی که از پیش اعلام کرده بود، بسوزاند.