رقابت استراتژیک چین و آمریکا؟g1یاg2

گروه بین الملل- ژانگ توشنگ،مسئول تحقیق حوزه چین در مطالعات استراتژیک بین الملل: امروزه روابط میان ایالات متحده و چین را در سه زمینه بهتر میتوان فهمید.

اول، وضعیت کنونی رقابت چین و آمریکا

به گزارش بولتن نیوز،سیاست های نوینی که دولت ترامپ در قبال چین اتخاذ کرده آن را به عنوان یک قدرت تجدیدنظر طلب و رقیبی استراتژیک معرفی می کند، وموجب نوسان بیشتر همکاری نامتوازن بین دو کشور میشود.اصطکاک بین دو کشور از زمانی به زمانی دیگر در عرصه های فردی همچون امنیت و حقوق بشر رخ داده و در حال حاضر رقابت به همه عرصه ها تسری یافته و به احتمال زیاد به طور نامحدود گسترش می یابد.

سه دلیل برای توضیح رقابت روبه گسترش چین و آمریکا وجود دارد:

دلیل نخست تغییر بزرگی در توازن قوا است؛ عاملی که موجب نگرانی ایالات متحده در خصوص اقدامات چین در حفظ حاکمیت خود در اقیانوس آرام و توسعه جاده ابریشم است که این اقدامات را چالش جدی برای توان تسلط خود میداند
دوم، ظهور نگرش ضد جهانی شدن است. دولت ترامپ راهبرد یکپارچه سازی و حمایت گرایی تجاری در کنار فلسفه نخست آمریکارا اعمال کرده و روابط اقتصادی و تجاری به عنوان پیوند بلندمدت ایالات متحده و چین را به نقطه اصطکاک و تصادم تبدیل کرده است که نتیجه آن تشدید رقابت است.

تغییرات در سیاست داخلی و امور خارجی در هر دو کشور، دلیل سوم است. در سالهای اخیر ایالات متحده شک و تردید زیادی نسبت به بازتعدیل سیاست های داخلی و خارجی چین داشته. در همین حال، افزایش پوپولیسم و جدایی طلبی سیاسی و اجتماعی در داخل آمریکا، کشور را به سمت یافتن رقیب استراتژیک برای گردهم آوردن نیروهای مختلف در داخل کشور سوق داده است.

علاوه بر این انگیزه، تهدید کاهنده تروریسم جهانی و وضعیت تایوان عواملی جهت کاهش همکاری و افزایش اصطکاک میان دو طرف است.

با این وجود، لازم به ذکر است که رقابت چین و آمریکا در حال حاضر کاملا متفاوت از رقابت ایالات متحده و شوروی در طول جنگ سرد است. ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی دشمن بودند، که برای هژمونی جهانی رقابت می کردند. بازارهای آنها کاملا جدا از یکدیگر بوده و دو بلوک نظامی در تقابل با یکدیگر بودند. در مقایسه، اگر چه امروز رقابت رو به افزایش است، چین و ایالات متحده هنوز منافع مشترک زیادی دارند، به ویژه در همکاری های اقتصادی و حکومت جهانی. علاوه بر این، چین به دنبال شرکایی در سراسر جهان به جای متحدین خود است و قصد تغییر نظم موجود بین المللی یا تلاش برای کسب هژمونی علیه ایالات متحده را دارد. رقابت رو به افزایش لزوما منجر به درگیری یا مداخله نمی شود. این که رقابت به سعادت و یا بدفرجامی ختم شود و یا اینکه دو کشور به طرق مسالمت آمیز رقابت کرده یا به سوی خصومت گام بردارند، به تعاملات و انتخابات استراتژیک آنان بستگی دارد.

دوم، چشم انداز رقابت چین و آمریکا

چندین سناریو بالقوه ممکن است از رقابت کنونی منبعث شود که من به سه مورد خواهم پرداخت.

سناریو اول، افزایش مداوم اصطکاک است، به تدریج منجر به رقابتی حیرت انگیز، همه جانبه و حتی یک جنگ سرد جدید می شود. در سناریوی دوم، دو طرف ممکن است، از طریق اختلافات شدید اما کنترل شده، به تدریج رویکردهای رقابت خوش بینانه و روابط دوجانبه را تثبیت کنند بنابر استدلال من با اینکه احتمال تحقق سناریوی اول نسبتا کم است اما نمی تواند کاملا رد شود. این رخداد خطرناک ممکن است از طریق سه اقدام امکان پذیر شود.

1. شکست مذاکرات تجاری و طولانی شدن جنگ تجاری(از جمله جنگ تکنولوژی پیشرفته)که منجر به جدا شدن پیوند چین و آمریکا در توسعه اقتصادی و تکنولوژیکی می شود.

2. شروع یک بحران امنیتی نظامی یا حتی یک جنگ نظامی محدود در سراسر تنگه تایوان است.

3. یک بحران امنیتی بزرگ یا درگیری نظامی در مقیاس کوچک ناشی از محاسبات غلط یا اقدامی تصادفی در دریای چین است.

تقابل یا جنگ سرد نه تنها برای دو کشور فاجعه بار است، بلکه نظم جهانی را نیز به شدت مختل می کند. وابستگی اقتصادی جهانی به طور جدی آسیب خواهد دید؛ منطقه آسیا و اقیانوس آرام شاهد یک مسابقه تسلیحاتی خواهدبود؛ حاکمیت جهانی با مشکلات مواجه خواهد شد و سازمان ملل متحد دوباره به محل تقابل قدرت بزرگ تبدیل خواهد شد.

تشریح سناریو دوم اصطکاک گاه به گاه به دلایل ذیل منجر به همکاری جدید خواهد شد:

چین نه اکنون و نه هرگز ارتباط خودش با ایالات متحده را به عنوان یک رقابت استراتژیک تعریف نخواهد کرد. رهبران چینی به این نکته بسیار واضح پرداخته اند که این کشور در چارچوب روابط دوجانبه جدید، اقدامات بسیاری را برای ایجاد رابطه "هماهنگ، همکاری جویانه و پایدار" بین چین و آمریکا اتخاذ خواهدکرد.که این دو کشور را به سمت نزاع میبرد بنابراین اعلامی انتقادی است.

پیشرفت های مثبت در مذاکرات تجاری چین و آمریكا صورت گرفته است وتوافق محتملا نزدیک به نظر می رسد. اگر چه ممکن است تمام تفاوت های اقتصادی و تجاری را حل نکنند، این توافق گامی مهم در جهت حل اختلاف ها از طریق گفتگو خواهد بود. مهمتر از همه، توافق در حال افزایش است که بهترین پاسخ به یک جنگ تجاری است اصلاحات را عمیق تر می کندگفتگوی میل به میل همچنان ادامه دارد گفتگوی کارکنان مشترک که سال گذشته انجام شد ممکن است دوباره فعال شود. این یک ابزار بسیار مهم برای دو طرف برای جلوگیری و کنترل هر گونه بحران امنیتی نظامی است.اگر چه مبادلات بین مردم به طور ناخودآگاه تحت تاثیر قرار گرفته است، بیشتر گفتگوهای بده بستانی، مبادلات فرهنگی و دانشگاهی امروز ادامه دارد.

دو کشور همچنان همکاری خوبی در زمینه خلع سلاح هسته ای شبه جزیره کره دارند. چین همچنان به اجرای قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد ادامه می دهد و به طور فعال مشوق کره شمالی و ایالات متحده درپیشرفت گفتگوهای آنان است در طول سه سال گذشته، چین به طور فعال امنیت و ثبات در مناطق اطراف خود را حفظ کرده و به طور قابل توجهی روابط را با بسیاری از همسایگان که اختلاف نظر دارند بهبود بخشیده است. احتمال ورود چین و ایالات متحده به یک بحران نظامی ناشی از یک فاکتور سوم به طور چشمگیری کاهش یافته است. سایر کشورهای جهان، از جمله متحدان ایالات متحده، نمی خواهند طرفی را بین چین و ایالات متحده انتخاب کنند؛ آنها امیدوار هستند که از رویارویی یا درگیری بین دو کشور جلوگیری کنند.

کاملا قابل پیش بینی است، اگر روابط چین و ایالات متحده به سمت سناریوی اول یعنی جدایی های کسترده و درگیری های مخرب حرکت کند، آمریکا برای حفظ خود به اعمال سلطه ادامه خواهد داد، در حالی که خیزش چین به طور جدی محدودخواهد شد. به عبارت دیگر، هر دو کشور دچار مصائبی خواهندشد. از سوی دیگر، اگر آنها به سوی سناریوی دوم تقویت همکاری و اصلاحات حرکت کنند، سلطه آمریکا ممکن است برای یک مدت نسبتا طولانی، اما نه به طور نامحدود ادامه یابد. نظم جهانی G2 یا G1 مهم نیست. مهم این است که یک مدل جدید از روابط برنده برنده در روابط بین الملل تعریف شود که واقعا برای رفاه عمومی و توسعه همه کشورها مفید خواهد بود.

سوم اینکه چگونه چين و آمريکا می توانند از تله تویسیدید دوری کرده و رابطه صلح آميز برقرار کنند

علاوه بر تلاش های انجام شده از سوی چین که مورد اشاره بود چهار عامل دیگر برای ترویج روابط سازنده دو کشور قابل ذکر است:

1.در شرایط رقابت تشدید شده، دو کشور باید بهترین تلاش خود را برای حفظ گفتمان و همکاری امنیتی غیر سنتی انجام دهند.

2.در زمینه اقتصادی و تکنولوژی پیشرفته، بجز رویارویی نبایست انفکاک و جداسازی رخ دهد.میبایست جهت هدایت رقابت در مسیری سالم وصحیح،اقدامات بر اساس قوانین بین المللی و قواعد بازار اتخاذ شود.

3.دو طرف باید شناخت کاملی از خطر فزاینده امنیتی روابط چین_آمریکا داشته و رقابت پایدار و مدیریت بحران را برای آینده قابل پیش بینی اولویت بندی کنند.

4.چین و ایالات متحده باید به طور مشترک سازوکارهای همکاری های چندجانبه بین المللی را حفظ، تقویت و بهبود بخشیده و اقداماتی جهت حفظ تمایل جهانی شدن باوجود جنبه های منفی آن اتخاذ کنند.

در عین حال، جامعه جهانی باید به طور فعالانه از چین و ایالات متحده حمایت و پشتیبانی کند تا بر مشکلاتشان غلبه کنند و به ثباتی در روابط رو به گسترش خود برسند.

مترجم: ندا کهریزی کارشناسی ارشد روابط بین الملل