آیا هدف دور کردن عراق از ایران است یا نزدیکی قاهره به تهران؟

گروه بین الملل: مسعود اسداللهى تحليلگر مسائل روز خاورميانه در کانال تلگرامی خود اینگونه نوشت: در 4 فروردین 1398 عبدالفتاح سیسی (رئیس جمهور مصر)، عادل عبدالمهدی (نخست وزیر عراق) و ملک عبدالله دوم (پادشاه اردن) در قاهره گردهم آمده و برای اولین بار در چند دهه اخیر، اجلاس سه جانبه ای را برگزار کردند. هر چند که در بیانیه پایانی هدف از برگزاری این اجلاس، تقویت و گسترش روابط سه جانبه بیان شده است اما قطعا پیام ها و پیامدهای چنین اجلاسی فراتر از روابط سه جانبه خواهد رفت.

به گزارش بولتن نیوز، این اجلاس با تلاش ها و وساطت های پادشاه اردن برگزار شده و نکته قابل توجه این است که چند روز قبل از برگزاری اجلاس سران عرب در تونس، سران سه کشور در چارچوبی جدای از اجلاس سران عرب با یکدیگر، دیدار و گفتگو کرده اند. این اقدام خاص، تفسیرهایی گوناگونی را می تواند دربرداشته باشد.

اول اینکه این اجلاس، بدون دعوت از عربستان سعودی برگزار شده است. در 25 سال گذشته، عربستان با همراهی امارات سیطره خود را بر جهان عرب و اتحادیه آن تحمیل نموده و کشورهایی همچون مصر، عراق، سوریه و اردن را به حاشیه رانده است. شاید بتوان این اجلاس را مقدمه ای برای شکست سیطره انحصاری عربستان بر روند تحولات جهان عرب تلقی نمود، به ویژه اینکه با مساعی پادشاه اردن این اجلاس برگزار شده و دشمنی تاریخی خانواده هاشمی در اردن با آل سعود در عربستان بر کسی پوشیده نیست. از طرف دیگر، به رغم نقش پادشاه اردن، این اجلاس در قاهره برگزار شده و این نشانگر تمایل مصر برای احیای نقش رهبری این کشور در جهان عرب می باشد.

باتوجه به سفر اخیر آقای روحانی به عراق و بازتاب گسترده منطقه ای آن و "تمایل شدید و علنی مقامات عراقی" برای "وساطت بین ایران و کشورهای عربی"، شاید بتوان این احتمال را داد که این اجلاس مقدمه ای برای دور زدن عربستان از طرف مقامات عراقی در روابط ایرانی - عربی باشد. از طرف دیگر، می توان این احتمال را داد که یکی از اهداف این اجلاس، تلاشی مستقل برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب باشد. اگر چنین امری محقق شود، می توان امید داشت که در معادلات داخلی جهان عرب، به تدریج محوری از چهار کشور" عراق، سوریه، اردن و مصر" در مقابل محور "عربستان و امارات" شکل گیرد.

نکته قابل توجه دیگر این است که قبل از اجلاس سران، مسئولین دستگاه های امنیتی سه کشور تشکیل جلسه داده و گفته می شود "برنامه همکاری مشترک امنیتی" علاوه بر همکاری های سیاسی و اقتصادی مورد مذاکره قرار گرفته است. این موضوع نشانگر نگرانی های مشترک امنیتی بین سه کشور است که اشاره به خطر مشترک گروه های تکفیری تروریستی از قبیل داعش و شاخه های محلی آن برای امنیت داخلی سه کشور است که مقابله با آن، نیازمند همکاری مشترک امنیتی است.

به هر حال باید منتظر ماند تا نتایج و پیامدهای عملی این اجلاس در سطح روابط سه جانبه و منطقه ای، در هفته ها و ماه های آینده روشن گردد.