ایران در معامله قرن ترامپ: از قاهره تا ورشو

گروه بین‌الملل ـ عبدالرضا فرجی‌راد: سخنان مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا در قاهره از موارد ویژه‌ای است که بسیار موردتوجه قرارگرفته است. در زمان حمله نیروهای آمریکایی به عراق، دولت بوش اعلام کرد که می‌خواهد مشعل‌دار دموکراسی در خاورمیانه باشد. به همین جهت وزیر خارجه‌اش را به مهم‌ترین کشور عرب یعنی مصر فرستاد تا در رابطه با دموکراسی و آزادی سخن گوید؛ اما زیاد طول نکشید که در عراق ورق برگشت و به‌تدریج نیروهای آمریکایی در عراق در دام نیروهای تندرو، عشایر، ملی‌گراها و بعثیون گیر افتاده و افزایش تلفات نیروهای آمریکایی و نیز حمل جنازه‌های آن‌ها به امریکا به معضلی برای دولت امریکا تبدیل شد. لذا طرح خاورمیانه بزرگ که بنا بر گفته مقامات آمریکایی بر بستر آزادی و دموکراسی شکل‌گرفته بود، معلق ماند و سپس فراموش شد. بعضی کشورهای عرب و به‌ویژه کشورهای جنوبی خلیج‌فارس که از روی ترس و نگرانی به ایجاد پارلمان‌های صوری و نمایندگان انتخابی‌شان و بعضی فضاهای بازتر اجتماعی روی آورده بودند، نفسی کشیده و مجدداً به حال و هوای گذشته بازگشتند.

به گزارش بولتن نیوز، این شکست منجر به این شد که دولت دموکرات بعدی امریکا به رهبری باراک اوباما استراتژی خاورمیانه‌ای جدید خود را از همین مکان یعنی دانشگاه قاهره اعلام کند. وی در سخنرانی خود تلاش کرد که تنش قدیمی و تاریخی بین جهان اسلام و امریکا را کاهش دهد و اظهار داشت دور جدیدی از روابط را دنبال خواهد کرد. با توجه به سقوط صدام و تغییرات مهم ژئوپلیتیکی در منطقه که موجب افزایش نفوذ ایران شده بود، این هدف را دنبال می‌کرد که از سویی با ایران به توافق برسد و از سوی دیگر تا حصول توافق کامل با ایران در رابطه با صلح فلسطین و اسراییل اقدامی صورت ندهد، زیرا که گسترش نفوذ ایران در منطقه هرگونه اقدامی در این جهت را با شکست مواجه می‌کرد؛ اما متحدان منطقه‌ای امریکا همچون عربستان، اسراییل، مصر و نیز کشورهای جنوبی خلیج‌فارس با سیاست گفت‌وگو با ایران مخالفت کرده و تا آخر دوره ریاست جمهوری باراک اوباما نیز به این سیاست به دیده تردید نگریستند.

پمپئو در سخنان اخیر خود بر سیاست‌های ضد ایرانی دولت ترامپ تأکید و ادعا کرد: مردم خاورمیانه از امنیت و ثبات اقتصادی لذت نخواهند برد مگر اینکه سیاست‌های جاری ایران تغییر کند. به همین جهت او روی برگزاری کنفرانس بین‌‌المللی در لهستان در رابطه با امنیت خاورمیانه و تمرکز بر ایران تأکید کرد.

تمام سیاست‌های منطقه‌ای دولت ترامپ با شکست روبه‌رو شده و امیدهایی که در دل متحدان امریکا همچون اسراییل، عربستان و امارات با حضور ترامپ در کاخ سفید ایجادشده بود به‌تدریج از بین می‌رود. استراتژی ترامپ در مورد ایران به‌خوبی پیش نمی‌رود و علیرغم تحریم‌های شدید اقتصادی اوضاع ایران در کنترل دولت است. به‌رغم دریافت ده‌ها میلیارد دلار پول از عربستان و برقراری ارتباط بسیار نزدیک خانوادگی، دولت ترامپ نه‌تنها نتوانست از متحد اصلی خود یعنی بن‌سلمان در قتل خاشقجی دفاع کند، بلکه طعنه‌های اجباری کاخ سفید و مصوبه سنا مبنی بر قاتل شناخته شدن بن سلمان و تبلیغات وسیع رسانه‌ای در داخل امریکا علیه وی منجر به ناامیدی حاکمیت سعودی و بهره‌برداری روسیه و حمایت آن کشور از بن سلمان شد.

با اعلام خروج آمریکا از سوریه که در این تحول شکاف در درون حاکمیت امریکا نمایان شد، متحدان امریکا بسیار نگران و ناامید شدند. هرچند که این جاخالی دادن ترامپ به متحدان منطقه‌ای و حتی اعضای دولتش همچون بولتون و پمپئو فضاسازی بیشتری برای ایران و روسیه تلقی شد ولی از سوی دیگر امتیازی بود که ترامپ به ترکیه و اردوغان می‌داد که باز هم متحدان امریکا همچون اسراییل، عربستان، امارات و مصر با آن مخالفند.

انتخاب ورشو پایتخت لهستان در اروپای شرقی دلیل سومی است که می‌تواند در ارتباط با ایران و شکست انزوای امریکا در رابطه با خروج از برجام باشد. امروز لهستان در اروپای شرقی به عنوان یک متحد امریکای ترامپ عمل می‌کند و با سیاست‌ کشورهای اروپای غربی در رابطه با دولت امریکا مخالف است. لهستان با حمایت از برجام توسط اعضای اتحادیه مخالف است، زیرا که امنیت اروپا و به ویژه کشورهای اروپای شرقی در مقابل روسیه در اولویت قرار دارد. لهستانی‌ها معتقدند که ارتش اروپایی توان مقابله با روسیه را ندارد لذا حفظ رابطه نزدیک با امریکا باید در اولویت قرار گیرد.

آمریکا با انتخاب ورشو به دنبال این سیاست است که شکاف بین کشورهای اروپایی و اتحادیه را در رابطه با حمایت از برجام افزایش داده و با حضور تعدادی از رهبران اروپای شرقی و غربی در ورشو همراه با کشورهای عرب منطقه سیاست‌های ضد ایرانی خود را به پیش ببرد. ضمن اینکه نزدیکی رهبران عرب با نتانیاهو نیز می‌تواند برای مقدمه‌‌چینی اجرایی کردن معامله قرن نیز مفید باشد.

انتهای پیام/#

منبع: اعتماد