طرحهای هسته ای عربستان، تحت الشعاع ماجرای خاشقچی است

به گزارش بولتن نیوز، در این یادداشت به قلم ' دیوید ای. سانجر ' و ' ویلیام جی. برود' آمده است: قبل از وقوع ماجرای قتل 'جمال خاشقچی' و معرفی 'محمد بن سلمان' ولیعهد عربستان از سوی سازمان 'سیا' به دست داشتن در این قتل، دستگاههای اطلاعاتی آمریکا درگیر حل یک معمای دیگر بودند و آن این بود که آیا شاهزاده سعودی مشغول آماده ساختن مقدمات ساخت یک بمب اتمی است یا نه؟
تا قبل از ماجرای قتل خاشقچی، مذاکراتی میان دولت ریاض با وزارت انرژی و وزارت خارجه آمریکا حول این موضوع که آمریکا حاضر شود به پادشاهی عربستان طراحی و ساخت کارخانه تولید انرژی هسته ای را بفروشد، انجام شده بود. شاهزاده جوان 33 ساله سعودی بر این مذاکرات نظارت داشت. ارزش این توافق 80 میلیارد دلار بود که به اقتضای تعداد کارخانه هایی که سعودی تصمیم داشت بسازد، متفاوت بود.
اما گره های کور بسیاری در این مسیر پر پیچ و خم افتاد. عربستان اصرار دارد که حتما باید خودش سوخت هسته ای خودش را تولید کند. اما موضوع این است که اگر سعودی این سوخت را از خارج خریداری کند، بسیار برایش ارزانتر تمام خواهد شد.
مشکل هم همینجاست. آمریکا از این واهمه دارد که عربستان بخواهد سوخت تولید شده خودش را مخفیانه برای تولید سلاح هسته ای به کار بگیرد.
شاهزاده ' محمد' اوائل سال جاری میلادی در نیمه راه مذاکرات اعلام کرد: 'اگر جمهوری اسلامی، قسم خورده ترین دشمن عربستان یک بمب هسته ای تولید کند ما هم در اسرع وقت همین کار را خواهیم کرد'.
این اعلان بن سلمان، یک زنگ خطر برای واشنگتن بود. کار تبدیل به یک مخمصه شد. مذاکره کنندگان سعودی به دولت ترامپ گفتند اگر توافقی که باید در این زمینه منعقد شود، متضمن آن باشد که بازرسان سازمان ملل همه جای کشور عربستان را بگردند تا بلکه نشانه هایی از ساخت بمب در کشور را پیدا کنند، در آن صورت یک چنین توافقی را امضا نخواهند کرد.
در همین ارتباط، کنگره آمریکا ماه گذشته از 'ریک پری' وزیر انرژی در مورد مذاکرات محرمانه دولت با سعودی ها سوال کرد و از وزیر پرسید که آیا دولت ترامپ همچنان سر قولش هست یا نه که شرط کرده است، پادشاهی سعودی نباید سوخت هسته ای را خودش تولید کند.
هشت ماه از آن مذاکرات می گذرد و دولت ترامپ همچنان چیزی راجع به مذاکرات نمی گوید.
امروز نسبت به هشت ماه قبل اوضاع کمی تغییر کرده است. ماجرای قتل 'جمال خاشقچی' اتفاق افتاده است و دولت عربستان هم پیرامون آن پشت سر هم داستان می بافد. الآن این سوال مطرح است که آیا یک چنین دولتی می تواند در مورد سوخت هسته ای و فناوری هسته ای مورد وثوق باشد یا نه.
یک سوخت هسته ای می تواند هم برای مصارف صلح آمیز مورد استفاده قرار بگیرد و هم برای اهداف نظامی. اگر اورانیوم تا خلوص 4 درصد غنی سازی شود، می تواند سوخت یک نیروگاه تولید برق را تامین نماید اما اگر اورانیوم تا خلوص 90 درصد غنی سازی شود، می تواند برای ساخت یک بمب اتم به خدمت گرفته شود.
اما بعضی درون دولت بطور خصوصی می گویند که اگر آمریکا به سعودی تجهیزات هسته ای نفروشدف کشور دیگری مثلا روسیه ؛ چین و یا کره شمالی این کار را خواهد کرد.
دولت ترامپ می گوید که این توافق در صورت منعقد شدن در آمریکا تولید شغل می کند. تولید قراردادهای جانبی در زمینه نفت می کند و ضمنا روابط استراتژیک ریاض- واشنگتن را هم توسعه می دهد. بنابراین چنین قراردادی ارزش آن را دارد که مرگ یک روزنامه نگار منتقد سعودی آن را تحت الشعاع خود قرار ندهد.
شرکت آمریکایی 'وستینگهاوس' Westinghouse تنها شرکت به رقابت گذارده شده برای این مناقصه است.
طبق قوانین آمریکا؛ در مورد توافق های هسته ای کنگره این فرصت را دارد که هر توافقی را که با عربستان سعودی منعقد می شود را رد کند. البته هم مجلس نمایندگان و هم مجلس سنا برای مردود شمردن یک چنین توافقی نیاز به اکثریت قاطع آراء را دارند تا ترامپ نتواند آن را وتو کند.
' براد شرمن' نماینده دمکرات از کالیفرنیا و عضو کمیته روابط خارجی این مجلس گفته است:' فروش هواپیما به سعودی یک چیز است و فروش مواد هسته ای و یا فروش ظرفیت ساخت مواد هسته ای به آنها؛ یک چیز دیگر'.
بعد از ماجرای قتل خاشقچی، شرمن دست به کار شد قانون را تغییر دهد تا دولت ترامپ اجازه پیدا نکند که با عربستان توافق هسته ای امضا کند.
متخصصان هسته ای هم معتقدند که عربستان نمی تواند برای دریافت کمک هسته ای قابل اعتماد باشد چون خود بن سلمان هم اذعان کرده است که سلاح هسته ای را برای رقابت با ایران می خواهد.
بن سلمان تهدید کرده است که اگر ایران یک بمب اتم داشته باشد؛ عربستان هم در اسرع وقت آن را خواهد ساخت. یک چنین اقدامی مستلزم آن است که عربستان علنا از 'پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای' موسوم به ' ان .پی. تی' خارج شود و یا اینکه در خفا یک بمب بسازد.
وزیر انرژی عربستان با صدور بیانیه ای تاکید کرده است:' دولت سعودی بارها بر اهمیت این موضوع تاکید کرده که برنامه انرژی اتمی کشور به طور موکد برای مصارف غیرنظامی و صلح آمیز است و هدف فقط دست یابی به منابع متنوع تامین انرژی و توسعه اقتصاد کشور است. عربستان بارها خواستار یک خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای شده است'.
عربستان سالهاست که بیان می کند علاقمند است انرژی هسته ای داشته باشد و یا حداقل کمک کند که متحدانش آن را داشته باشند. این پادشاهی سنگ بنای این برنامه را هم گذاشته است. عربستان می گوید که اگر هم یک زمان سلاح هسته ای داشته باشد؛ آن را برای حفظ و حراست از پادشاهی اش در مقابل تهدیدهای بالقوه از جانب اسرائیل، عراق و ایران می خواهد.
عربستان پیش از این کمک قابل توجهی به پاکستان کرد تا تسلیحات هسته ای خودش را بسازد. خالقان این برنامه آن را اولین 'بمب اهل تسنن' خوانده اند.
اما دستگاه اطلاعاتی آمریکا کمی نسبت به صحت مدعای عربستان شک دارد و می گوید، اگر عربستان واقعا زرادخانه کوچک هسته ای خودش را می خواهد؛ پیش از اینها می بایست آن را از پاکستان تهیه می کرد و اصلا شاید هم لازم بود که سربازان پاکستانی وارد خاک سعودی شوند.
عربستان خودش را از قبل مجهز به سیستم تحویل گرفتن سلاح هسته ای هم کرده است.
این پادشاهی در سال 1988 موشکهای میان برد از چین خرید که طراحی شان به گونه ای است که می تواند با خود کلاهک هسته ای؛ شیمیایی و یا بیولوژیک حمل کند. آمریکا به این اقدام عربستان اعتراض کرد.
بعد از آن بود که ایران هم همان مدعایی را مطالبه کرد که امروز عربستان آن را طلب می کند.
ایران گفت که تمام تاسیسات لازم برای تولید سوخت هسته ای را می خواهد تا در آنها سوخت کارخانه های تولید برق از انرژی هسته ای را تولید کند. ایران در سال 2011 (1390) یکی از این کارخانه ها را افتتاح کرد که رآکتور اتمی 'بوشهر' بود. روسها این رآکتور را ساختند.
در واقع؛ جرقه این بحران را جمهوری اسلامی زد.
از آن پس طی این سالها، کشورهای زیادی علنا ابراز کردند که امکان دارد روزی برنامه صلح آمیز هسته ای شان را تغییر کاربری بدهند و آن را به تولید سوخت بمب هسته ای تبدیل کنند و بعد از آن هم کلاهک اتمی بسازند و آخرالامر، تبدیل به یک قدرت نظامی هسته ای بشوند.
عربستان هنوز هیچیک از این تاسیسات هسته ای را ندارد اما اعلام می کند که حتما در آینده خواهد داشت.
'ترکی الفیصل' وزیر خارجه سابق عربستان در زمانی که دولت اوباما مشغول مذاکره هسته ای با ایران بود؛ گفته بود :' هرچه که ایرانی ها بسازند؛ ما هم خواهیم ساخت'.
اینک که ترامپ از توافق ایران خارج شده است؛ تحلیلگران نگران اند که سعودی ها به صرافت بیفتند که برنامه هسته ای خودشان را بسازند.
عربستان ذخایر غنی از اورانیوم اندوخته شده و نیز پنج باب مرکز تحقیقات هسته ای دارد. نیروی کار اتمی عربستان، در ابعاد کمی و کیفی رو به پیشرفت و افزایش است ولوآنکه سوخت هسته ای هم تولید نمی کند.
با روی کار آمدن ترامپ؛ امید عربستان به گشایش سیاسی اش تقویت شد.
دولت ترامپ در اوائل دوره کاری اش بدش نمی آمد با همکاری روسیه رآکتورهایی را برای عربستان بسازد اما نمی خواست هرگز این توانایی را به سعودی دهد که خودش سوخت اتمی تولید کند.
بعدها با تحریم روسیه از سوی آمریکا؛ مسکو از این طرح کنار گذاشته شد. 'ریک پری' وزیر انرژی از سال 2017 موضوع را مجددا مورد بررسی قرار داد و با ریاض در مورد شروط توافق وارد مذاکره شد. کنگره بلافاصله وارد بحث شد و تاکید کرد که عربستان هرگز نباید سوخت را خودش تولید کند.
عربستان در بدو امر تصمیم داشت که ظرف 20 تا 25 سال آینده 16 نیروگاه برق هسته ای با صرف هزینه ای بالغ بر 80 میلیارد دلار بسازد.
اما امروزعربستان سعودی از ابعاد این برنامه کاسته است و می خواهد فقط دو رآکتور داشته باشد. کارخانه 'وستینگهاوس' در پنسیلوانیا؛ این تکنولوژی را در اختیار عربستان قرار خواهد داد؛ منتها تحت مجوز کارخانه هایی در کره جنوبی.