۱۷ سال گذشت/ بودجه‌ریزی برمبنای عملکرد به سرانجام می‌رسد؟

به گزارش بولتن نیوز، یکی از مهم ترین اقدامات دولت ها، تهیه و تنظیم بودجه برای مشخص کردن دخل و خرج یک ساله کشور است که البته این امر مهم در ایران همواره با مشکلات و نقص هایی همراه بوده است چراکه دولت ها بدون توجه به علم اقتصاد و صرفا بنا به تجربیات سنتی خود اقدام به بودجه ریزی کرده اند.

در این میان از سال ۸۰ در احکام مندرج در قوانین بودجه سالانه، دولت مکلف به اصلاح روش بودجه ریزی و روی آوردن به بودجه ریزی بر مبنای عملیات شد که در این راستا اقدامات موثری همچون ایجاد تغییر در مفاهیم اساسی «هزینه» و «درآمد» صورت گرفت اما با این حال دولت ها همچنان بر روند سنتی تدوین بودجه که بر مبنای چانه زنی دستگاه ها بود، اصرار ورزیدند؛ تا جایی که در برهه ای از زمان حتی سازمان مدیریت و برنامه ریزی که مسئول مستقیم تهیه بودجه است، منحل شد.

بر این اساس؛ با شروع به کار دولت یازدهم، سازمان مدیریت و برنامه ریزی احیاء و وعده داده شد که بودجه نویسی از روش سنتی فاصله گرفته و با توجه به معیارهای اقتصادی روز تدوین شود.

از سویی دیگر برنامه پنج ساله ششم توسعه که از سال ۹۴ در حال تدوین بود و در نهایت از سال ۹۶ در دستور کار دولت قرار گرفت، تاکید ویژه ای بر تدوین «بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد» در صد در صد دستگاه های کشور تا پایان برنامه مذکور داشت که در این راستا دولت در تدوین بودجه سال ۹۷ مشخصا ۳۰ درصد از دستگاه ها را به اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، ملزم کرد تا به یکی از اصلی ترین احکام برنامه ششم توسعه جامه عمل بپوشاند؛ در این بین قرار شد کارکرد این دستگاه ها از سوی مجلس مورد بررسی قرار گیرد تا کم و کیفِ اجرای قانون و میزان تعهد دستگاه ها مشخص شود.

تکلیف دولت به «تمام» دستگاه ها برای اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد

بر اساس این گزارش؛ با ورود به فصل تابستان کارهای ابتدایی مربوط به بررسی روند تدوین لایحه بودجه سال ۹۸ در دستور کار سازمان برنامه و بودجه قرار گرفت که در نهایت با تدوین بخشنامه و تصویب آن در شورای اقتصاد، رئیس جمهور بخشنامه بودجه سال آینده را در اول آبان ماه به دستگاه های اجرایی ابلاغ کرد.

با ابلاغ بخشنامه بودجه سال ۹۸ از سوی دولت به دستگاه های اجرایی مشخص شد، دولت برای سال آینده نیز برنامه هایی برای اجرایی سازی بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد دارد.

در این بخشنامه آمده است: «تمامی دستگاه های اجرایی به منظور پیش بینی اعتبارات خود موظفند بر مبنای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد ضمن تعیین اهداف و وظایف قانونی خود نسبت به محاسبه قیمت تمام شده فعالیت ها که از سامانه هزینه یابی استخراج می شود اقدام نمایند و بر اساس ضوابط و دستورالعمل های صادره نتایج را بر اساس زمان بندی تدوین لایحه برای سازمان برنامه و بودجه ارسال نمایند.»

بنابراین، در صورت تصویب نهایی بودجه سال ۹۸ در شورای اقتصاد، هیات وزیران و مجلس شورای اسلامی، تمامی دستگاه های اجرایی و واحدهای عملیاتی موظف به اجرای بودجه ریز مبتنی بر عملکرد خواهند بود.

لایحه بودجه، ۱۴ آذر به مجلس می رود

بر اساس آنچه که پیش بینی شده بودجه دستگاه‌ها تا ۲۸ آبان ماه بررسی و کلیت آن نهایی و شورای اقتصاد تصویب خواهد شد؛ همچنین دو جلسه‌ در تاریخ ۳۰ آبان ماه و هفتم آذر ماه برای بررسی و تصویب کلیات لایحه بودجه ۱۳۹۸ در هیات وزیران برگزار خواهد شد.

پس از برگزاری این جلسات، لایجه بودجه تا دهم آذر ماه نهایی و تا ۱۲ آذر ماه به چاپ خواهد رسید که پس از چاپ، در تاریخ آذر ماه رئیس جمهور لایحه بودجه سال ۹۸ را به مجلس ارائه می کند.

بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد چیست؟

به گزارش مهر، ویژگی کلیدی نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد، تلفیق اهداف نظام مدیریت بودجه با پاسخگویی مناسب است؛ به بیان دیگر عملکرد خوب مورد تشویق قرار می‌گیرد و عملکرد نامطلوب تنبیه می‌شود.

همچنین می توان گفت بودجه‌ریزی مبتنی‌بر عملکرد عوامل «صرفه‌جویی» و «اثربخشی» را به ابعاد سنتی بودجه‌ریزی اضافه می‌کند؛ این نظام بین «کارآیی» و «اثربخشی» تمایز قائل می‌شود.

در «کارآیی» استفاده مفید از منابع موردنظر است، درحالی‌که «اثربخشی» با عملکرد مرتبط است. در بودجه‌ریزی مبتنی‌بر عملکرد طبقه‌بندی عملیات به‌گونه‌ای است که هدف‌ها شفاف‌تر بیان می‌شوند، ارزیابی بودجه آسان‌تر بوده و در روش هزینه‌یابی آن ارتباط بین داده و ستانده مورد توجه قرار می‌گیرد.

محمد خدابخشی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد حکم قانونی است،گفت: دولت در برنامه ششم توسعه کشور مکلف به اجرای نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد شده است. بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد یکی از پیشرفته ترین نظام های بودجه ریزی در دنیا است و دولت مکلف است تا پایان برنامه ششم، بودجه صد در صد دستگاه های اجرایی و واحدهای عملیاتی را مبتنی بر عملکرد تنظیم کند.

وی با بیان اینکه در بودجه سال ۹۷ هم قرار بر اجرای بودجه ریزی بر اساس عملکرد در ۳۰ درصد از دستگاه های اجرایی و واحدهای عملیاتی بود، ادامه داد: مجلس مصمم به اجرای این نوع بودجه ریزی است و از آن حمایت نیز می کند.

خدابخشی افزود: دربودجه سال ۹۸ نیز قطعا بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد مورد توجه قرار خواهد گرفت، زیرا اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد نه تنها منجر به کاهش هدررفت منابع و ارتقاء کارایی و بهره وری دستگاه ها می شود بلکه به افزایش شفافیت نیز کمک می‌کند.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تاکید کرد: اگر سالیان گذشته نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد در کشور اجرا می شد شاهد افزایش کارآمدی و حل مشکلات برای پاسخ‌گویی به اقشار مختلف مانند بازنشستگان و فرهنگیان بودیم.

بر این اساس؛ می توان گفت مهم‌ترین هدف نظام بودجه‌ریزی مبتنی ‌بر عملکرد اصلاح نظام مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخشی مخارج این بخش است که انتظار می رود دولت همانگونه که پیش بینی کرده و مجلس همانگونه که وعده داده پیاده سازی این روش بودجه ریزی را عملیاتی کنند تا پیش از این منابع کشور به صورت بی هدف و بعضا نادرست خرج نشود و شفافیت رکن اصلی اقتصاد ایران شود.