بلاگرها؛ روزنامه‌نگارانی آماتور

به گزارش بولتن نیوز، روزنامه‌نگاران همواره تمایل دارند خود را از وبلاگ‌نویسان متمایز کنند، چرا که در منظر عموم بسیاری از وبلاگ نویسان بیشتر با عنوان «روزنامه نگاران آماتور» توصیف می‌شوند. در حالی‌که بسیاری از وبلاگ نویسان اهمیت زیادی برای کیفیت نگارش متون خود قائل می‌شوند و گاه شبیه به روزنامه‌نگاران حرفه‌ای می‌نویسند؛ چیزی که بیش از حد انتظار منتقدان است.

گزارش زیر که توسط بخش پژوهش رایزنی فرهنگی سفارت ایران در آلمان، تهیه و تلخیص شده و برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته و در آن از سه منبع (۱، ۲ و ۳) استفاده شده است، شباهت‌ها و تفاوت‌های میان دو گروه را در کشور آلمان بررسی می‌کند.

پروفسور دکتر اولاف هوفیان استاد رسانه و بازاریابی در کانون ارتباطات عمومی (Institut für öffentliche Kommunikation ) در دانشگاه Ostfalia در شهر زالس گیتر آلمان این مقاله را با همکاری اولیور هیدوکویچ تهیه و توسط بنیاد اتو برنر منتشر کرده است. برای بسیاری از روزنامه نگاران، وبلاگ‌ها همواره محتوایی کم‌ارزش و پرگزافه محسوب می‌شوند. حتی در علوم ارتباطات نیز تا حدودی به این موضوع با دیدگاهی انتقادی پرداخته شده است و از وبلاگ نویسان به عنوان «روزنامه‌نگاران آماتور» نام برده شده و تفاوت‌های زیادی را میان روزنامه‌نگاران و وبلاگ‌نویسان قائل شده‌اند.

این مقاله که با حمایت بنیاد اتو برتر انجام گرفته، رویکردی دیگر نسبت به این موضوع دارد؛ به این ترتیب که روزنامه‌نگاران حرفه‌ای و وبلاگ‌های روزنامه‌نگاری را هر دو تحت عنوان روزنامه‌نگار در نظر می‌گیرد. این مطالعه بر مبنای مطابقت با اصول روزنامه‌نگاری نظیر استقلال در نگارش سرمقاله، کیفیت، زمان‌بندی و دوره انتشار مشخص و سایر استانداردهای روزنامه‌نگاری و بر اساس یک نظرسنجی آنلاین از ۹۳۶ روزنامه‌نگار حرفه‌ای و ۴۶۳ وبلاگ نویس روزنامه‌نگار به علاوه مصاحبه‌های تخصصی با ۲۰ وبلاگ‌نویس و یک نظرسنجی عمومی از ۱۵۶ کاربر انجام گرفته است. چرا که نه تنها باید نحوه و نوع نگرش وبلاگ‌نویسان و روزنامه‌نگاران با یکدیگر مقایسه شوند، بلکه انتظارات کاربران نیز باید در نظر گرفته شود.

برای اغلب وبلاگ‌نویسان داشتن رویکردی شخصی و سرگرم کننده و تعامل مستقیم با مخاطبین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در نتیجه این نظرسنجی آمده است وبلاگ نویسان و روزنامه‌نگاران آلمانی هر دو هدف انتقال و ارائه اطلاعات را دارند اما تفاوت عمده در الگوی انتقال اطلاعات است به‌طوریکه وبلاگ نویسان علاقه بسیار کمی به ارائه بحث‌ها و مطالب انتقادی دارند در حالی‌که بیش از ۶۰ درصد روزنامه‌نگاران علاقمند ارائه اطلاعات با دیدگاه‌های انتقادی هستند.

با وجود تمام تفاوت‌ها، هر دوی این گروه افراد در پایبندی به چهار اصل از پنج اصل خبر رسانی یکسان هستند: ١- صحت اطلاعات، ٢- اعتبار خبر، ٣- تفسیر شایسته و ۴- استقلال در تهیه گزارش (غیر وابستگی به خط فکری خاص در جامعه و سعی در اشاعه آن).

تنها تفاوت عمده این دو گروه در اصل پنجم خلاصه می‌شود که برای هر کدام به یک صورت نوشته شده است. برای وبلاگ نویسان اصل پنجم با عنوان دیدگاه شخصی پراهمیت است و با عنوان بی‌طرفی برای روزنامه نگاران.

بعد از پنج اصل خبررسانی، کیفیت برای وبلاگ نویسان از اهمیت فرق العاده‌ای برخوردار است. آنها معمولاً برای برقراری ارتباط مستقیم با مخاطب سعی در انتشار مطالب به صورت شخصی، سرگرم کننده و گاه ادبی می‌کنند. از طرف دیگر روزنامه‌نگاران همواره در پی انتشار مطالب روز، منحصر به فرد و جذب نظرات و افکار متنوع هستند همانطور که سعی دارند بی‌طرفی خود را علاوه بر افزودن چاشنی انتقاد به مخاطب القا کنند؛ چیزی که غالباً وبلاگ نویسان آلمانی از آن دوری می‌جویند.

در آلمان بحث‌های پیرامون «اخبار کذب»، بحران اعتماد و اعتبار را ایجاد و منجر به ایجاد استانداردهایی برای خبررسانی شده است. معیارهایی همچون واقعیت عینی خبر، برجستگی و اهمیت موضوع و صداقت در انتقال خبر از حداقل‌های در نظر گرفته شده در استانداردهای خبررسانی آلمان محسوب می‌شوند. اما سوال اینجاست که آیا اینگونه استانداردها نیازمندی کیفی محتوای خبر را در آلمان امروز تامین می‌کند؟

طی مقاله تحقیقاتی کالس آرنولد، درک یکپارچه کیفیت روزنامه نگاری مورد بررسی قرار می‌گیرد که به انتظارات متفاوت از قشر روزنامه‌نگار و وبلاگ نویس در زمینه کیفیت می‌پردازد. در نتیجه این تحقیق معیارها به سه دسته تقسیم شده‌اند: ١- معیارهای ارتباط فردی از منظر عمومی (به طور مثال میزان برقراری ارتباط با مخاطب)، ٢- ارزیابی هنجار- دمکرات گرا (مانند تنوع نظرات و بی‌طرفی) و ٣- عملکرد درست روزنامه‌نگاری (برجستگی و اهمیت موضوع و نیز واقعیت عینی).

یافته‌ها رعایت استانداردهای تعیین شده برای خبرنگاری را در بالا بردن سطح کیفی اخبار تائید می‌کند. به طور کلی خبرنگاران آلمانی محور فعالیت خود را (با هدف ارتقاء کیفیت) تا بالاترین سطح آزادی بیان و عملکرد مفید بالا می‌برند و وبلاگ نویسان آلمانی با همین هدف معیارهای کیفی مخاطب محور را اصل فعالیت خود قرار می‌دهند. اما نتایج تعجب‌آور نظرسنجی نشان داد وبلاگ نویسان و بلاگرها در آلمان از نظر بسیاری از جوانان عملکردی بهتر و جذابتر دارند. به طور مثال در زمینه مُد که امروزه در این کشور مورد توجه قشر جوان و دانشجو است.

جوانان معتقدند بلاگرها انتظارات کیفی آنان را در زمینه مد برآورده می‌کنند در حالی‌که روزنامه‌نگاران هنوز به صورت کلاسیک با این قضیه برخورد می‌کنند. نتیجه حاصل از این نظرسنجی در این زمینه اما با معیارهای حرفه‌ای روزنامه‌نگاری و خبررسانی مغایرت دارد. چراکه روزنامه‌نگاران از نظر اصول خبررسانی، به طور واضح‌تر بر اساس رعایت اصول اولیه همچون بی‌طرفی، صحت اطلاعات و انتقادات اصولی همواره عملکرد بهتری از وبلاگ نویسان و بلاگرها دارند.

بلاگرها در آلمان همواره متهم به تبلیغات غیرمستقیم هستند در صورتی‌که در نظرسنجی یاد شده این موضوع رد می‌شود. طبق این نظرسنجی ۹۱.۶ درصد بلاگرها و ۹۱.۷ درصد روزنامه‌نگاران پرداختی‌های مشخصی برای تبلیغات داشته‌اند. بر این اساس بلاگرهای آلمانی نیز همچون روزنامه‌نگاران این کشور مرزبندی‌های مشخصی میان اطلاع رسانی و تبلیغات قائل هستند.

در آلمان حدود ۲۰۰ هزار وبلاگ وجود دارد که این تعداد ۱.۳ درصد از کل وبلاگ‌های جهان به حساب آورده می‌شود با وجود این تعداد وبلاگ آلمانی زبان، ماهانه حدود ۷۱۵ هزار پست به زبان آلمانی در زمینه‌های مختلف در دنیا منتشر می‌شود. میزان محبوبیت وبلاگ‌ها و بلاگرها در این کشور و متعاقب آن در سراسر دنیا رو به افزایش است به طوری‌که امروزه مردم گشت و گذار در وبلاگ‌ها را گاه به مطالعه مجلات و روزنامه‌ها (علی الخصوص نوع سیاسی آنها) ترجیح می‌دهند چراکه وبلاگ‌ها به منابعی برای دسترسی آسان اطلاعات و گوشه‌ای برای کسب آرامش تبدیل شده‌اند. به گفته یکی از وبلاگ‌نویسان آلمانی در سال‌های اخیر، وبلاگ‌ها به تصمیم گیرندگان مهمی در دنیای دیجیتال تبدیل شده‌اند، زیرا آنان دسترسی آسان به اطلاعات تجزیه و تحلیل شده و از همه مهتر در دسته‌بندی‌های مشخص را مهیا کرده‌اند.