اروپا می‌تواند زمینه سرمایه‌گذاری را در ایران فراهم کند

به گزارش بولتن نیوز، اتحادیه اروپا تلاش می‌کند توافق هسته‌ای با ایران را نجات دهد. حال آنکه در برابر تحریم‌های آمریکا، دامنه عملکرد این اتحادیه بسیار محدود است.

قانونی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا پیش بینی کرده نسخه‌ جدیدی است از قانونی به نام "Blocking Statute" که اتحادیه اروپا سال ۱۹۹۶ در برابر تحریم‌های کوبا توسط آمریکا تصویب کرده بود.

درسال ۱۹۹۶ نیز آمریکا سیاست تحریمی خود را علیه کوبا برخلاف میل و بدون همراهی اروپا وضع کرده بود. اروپا با وضع آن قانون، در برابر سیاست آمریکا مقاومت کرد. در آن زمان، رئیس جمهوری وقت آمریکا، بیل کلینتون ناگزیر به عقب‌نشینی شد و شرکت‌های اروپایی را از مجازات معاف کرد. از آن زمان البته مدت زیادی می‌گذرد و این بار موضوع بر سر بیل کلینتون نیست، بلکه سر نخ ماجرا دست دونالد ترامپ است.

این پرسش مطرح است آیا اروپا قادر خواهد بود مقابل تحریمهای امریکا علیه ایران موضعی قدرتمند اتخاذ کند و آیا قوانین مسدودساز اروپا برای حمایت از شرکتهای اروپایی مقابل تحریمهای امریکا علیه ایران کارا خواهد بود؟

در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با «پیتر جنکینز» دیپلمات بریتانیایی انجام داده است که در ادامه می آید. وی دانش آموخته دانشگاههای کمبریج و هاروارد است. وی دو بار در وین حضور داشته است و مأموریتهای دیپلماتیک در آمریکا، فرانسه، برزیل و اتریش داشته است.

وی سفیر بریتانیا در سازمان ملل (مقر اروپایی) و آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده است. وی در حال حاضر عضو ارشد مرکز سیاست امنیتی ژنو است.

*برخی معتقد هستند قانونی که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا پیش بینی کرده، در عمل تاثیری بر تحریم‌ها و کاستن فشار ناشی از آن‌ها ندارد و این قانون نسخه جدیدی از قانون "Blocking Statute" است که اتحادیه اروپا سال ۱۹۹۶ در برابر تحریم‌های کوبا توسط آمریکا تصویب کرده بود. کارایی این قانون را در جهت حمایت از ایران در مقابل تحریمهای امریکا تا چه اندازه می دانید؟

بیشتر شرکت‌های اروپایی که در آمریکا دارای منافع اقتصادی و مشغول به فعالیت تجاری می‎‌باشند، این موضوع را در نظر نمی‌گیرند که «قوانین مسدودساز» تحریم‌ها که از سوی اتحادیه اروپا به روز رسانی شده، می‌تواند به اندازه کافی از منافع آن‌ها محافظت کند.

این شرکت‌ها بسیار نگرانند که در صورت فعالیت تجاری با ایران یا در این کشور، ایالات متحده جریمه‌های سنگین را بر آن‌ها اعمال کند و حتی با وجود پرداخت این جریمه‌ها دیگر قادر به ادامه تجارت و فعالیت اقتصادی در آمریکا نخواهند بود. همین جریمه‌های سنگین واشنگتن بسیاری از شرکت‌ها را وادار می‌کند که از بازار ایران بیرون بیایند یا از ورود به این بازار خودداری کنند.

ممکن است شرکت‌های آمریکایی جایگزینی بازار ایران را بجای بازار آمریکا به عنوان یک راه حل در مقابل تحریم‌ها در نظر بگیرند، اما حقیقت آن که برای بسیاری از این شرکت‌ها بازدهی مالی یا سودهی بازار آمریکا بسیار بزرگ‌تر و گسترده‌تر از بازار ایران است، پس خروج این شرکت‌ها از بازار آمریکا اقدامی عقلانی و منطقی به نظر نمی‌رسد.

در عین حال ممکن است برخی شرکت‌های اروپایی هیچ فعالیت اقتصادی یا منافع تجاری در بازار آمریکا نداشته باشند که به گمانم برای این گونه شرکت‌ها، تحریم‌های آمریکا هیچ گونه تهدیدی علیه منافع و حیات آتی این شرکت‌ها نخواهد بود و در این صورت این شرکت‌ها همچنان فعالیت‌های اقتصادی و تجاری خود را با ایران ادامه خواهند داد.

*درسال ۱۹۹۶ نیز آمریکا سیاست تحریمی خود را علیه کوبا برخلاف میل و بدون همراهی اروپا وضع کرده بود. اروپا با وضع آن قانون، در برابر سیاست آمریکا مقاومت کرد. آیا در حال حاضر نیز اروپا قادر هست مقابل آمریکا چنین مقاومتی داشته باشد؟

یادم نیست که چرا تحریم‌های کوبا در سال 1996 نتوانست از تجارت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی با کوبا جلوگیری کند.

چیزی که می‌دانم این که دولت کلینتون در مقایسه با دولت ترامپ، سرسختی کمتری داشت و خیلی خوب در آن زمان به نگرانی‌های اروپایی‌ها توجه کرد.

همچنین به نظرم، پس از اجرا شدن تحریم‌های 1996 علیه کوبا، کمیسیون اروپا خیلی زود موفق شد تا به یک درک مشترک با دولت کلینتون در ارتباط با این تحریم‌ها دست یابد و همان درک مشترک و همسو باعث شد تا ترس شرکت‌های اروپایی از تحریم‌ها خیلی زود رنگ ببازد و در واقع شرکت‌های اروپایی احساس تهدید نکنند.

*آزادی عملکرد و انتخاب شرکت‌ها در شمار حقوق بنیادینی است که اتحادیه اروپا نیز تمایلی به محدود کردن این حقوق ندارد. با این وجود اتحادیه اروپا چگونه قادر خواهد بود این شرکتها را ملزم به همکاری با ایران نماید؟ آیا اساسا اتحادیه اروپا می تواند چنین مکانیسمی را ایجاد نماید و شرکتهای اروپایی را ملزم به همکاری با ایران نماید؟

در اتحادیه اروپا دولت‌ها می‌توانند شرکت‌ها را به داشتن مشی و روشی مشخص تشویق کنند یا با استفاده از قوانین و مقررات، نوعی از مجازات‌ها را در مقابل برخی رفتارها در نظر بگیرند، اما به نظرم این خیلی غیرواقع بینانه است که انتظار داشته باشیم کمیسیون اروپا یا هرکدام از دولت‌های اروپایی به تنهایی، شرکت‌ها را مجبور به فعالیت اقتصادی و تجاری در ایران کند، به ویژه اگر این فعالیت تجاری و اقتصادی، سودآوری یا حیات این شرکت‎‌ها را با تهدید روبرو کند.

دولت‌ها حداکثر کاری را که می‌توانند در این زمینه انجام دهند این است که مسیرها و کانال‌های مطمئنی را برای نقل و انتقالات مالی با هدف تسهیل و تشویق سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی در ایران فراهم کنند.

در مجموع به اعتقادم دولت ترامپ برخلاف آن چیزی که دولت‌های اروپایی یا نماینده عالی اتحادیه اروپا، خانم موگرینی می‌خواهند، موفق خواهد شد تا از سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی در ایران جلوگیری کند و حجم تجارت اروپا با ایران را کاهش دهد.

من از این موضوع بسیار نگرانم و درک می‌کنم که اقدامات آمریکا ممکن است باعث خروج ایران از توافق مشترک برجام شود، اما از طرف دیگر چون برجام فقط مرتبط با مسائل اقتصادی نبوده و در کنار مزایای اقتصادی، امتیازات سیاسی هم برای ایران داشته، لذا خوش بین هستم که ایران از برجام خارج نخواهد شد و این اتفاق نخواهد افتاد.

مثلا با اطمینان خاطری که برجام در مورد ماهیت صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران ایجاد می‌کند، آمریکا و اسرائیل بهانه‌ای برای حمله به ایران نخواهند داشت.

حمایت و طرفداری ایرانی‌ها از برجام روابط نزدیک و دوستانه ایران با روسیه، چین و اتحادیه اروپا را همچنان حفظ می‌کند و بی تردید این دوستی و نزدیکی مهم و با ارزش است؛ وقتی رهبر آمریکا شخصی مانند ترامپ یا رئیس اسرائیل شخصی مانند نتانیاهو است.