از موسیقی چوپانی تا آوازهای عاشقانه‌

به گزارش بولتن نیوز، سومین جشنواره سراسری موسیقی بومی البرزنشینان لیلم امسال بمانند سال گذشته تلاش می‌کند، فرصت درخشش موسیقی بومی را فراهم کند.

محمد ابراهیم عالمی خواننده موسیقی فولکلور با اشاره به قدرت شگرف استعدادیابی در این جشنواره بزرگ در جمع خبرنگاران اظهار کرد: موسیقی فولکلور مازندران به دو بخش آوازی و سازی تقسیم می‌شود که در موسیقی آوازی ریتم دخالتی ندارد و هر یک از آن‌ها زیربنای فرهنگی خاصی دارند؛ مثل موسیقی‌های حماسی همچون «هژبر» و «مشتی»، عاشقانه و تغزلی همانند «امیر و گوهر»، «طالبا»، «نجما»، «کتولی»، «امیری» و «صنم» از جمله آوازهای تغزلی این منطقه است که هر یک وصف حال عاشق و معشوق و دلدادگی است که در بخش‌هایی از آن مسائل اجتماعی، فرهنگی، عرفانی و عشق به ائمه اطهار (ع) دیده می شود.

وی با اشاره به این که چاروداری، سوت خوانی، طالبا، آق ننه و موسیقی های آیینی همچون نوروز خوانی، نواجش یا نوازش یا همان موری و چاووشی خوانی نیز در رده موسیقی خوانی آوازی این خطه قرار می گیرد، تصریح کرد: موسیقی سازی در مازندران دو نوع است؛ موسیقی چوپانی که با لَلِه وا اجرا می شود و موسیقی مراسمی و میدانی و رقص که با سرنا و نقاره قابل اجرا است.

عالمی خاطرنشان کرد: موسیقی چوپانی، غریبی، میشی حال، کیجا کرچال، زاری، کمرسری، دختر عموجان، جلوداری، عباس خوانی و سما حال از جمله آوازهای سازی مازندران هستند.

این خواننده فولکلور با بیان این که موسیقی سازی کلام ندارد و فقط با ساز نواخته می شود یادآور شد: «موسیقی چوپانی» که استاد طیبی سرآمد این نوع موسیقی بود معمولا در زمان چرای دام ها توسط چوپان و با ساز لَلِه وا نواخته می شود، «غریبی»نیز کپی دیگر از نواهای چوپانی است که در دستگاه شور ارائه می شود.

عالمی افزود: گویا چوپانان این ملودی را در غریبی یا غربت می نوازند، چوپانان برای کار چوپانی گاهی اوقات مجبورند که دور از دیار خود به کار چوپانی بپردازند، هرگاه که دلتنگ شده و هوای ولایت می کنند غربت را در خود حس کرده و با لَلِه وا آهنگ غریبی را می نوازند و این ملودی بر این اساس این عنوان را گرفته است.

وی با بیان این که «میشی حال» ملودی مخصوص گوسفندان و برای گوسفندان بسیار مهیج است یادآور شد: چوپانان معتقدند این قطعه باعث می شود که گوسفندان در هوای سرد و برفی بتوانند غذای خود را بیابند و از گرسنگی درآیند.

این خواننده موسیقی بومی یا اشاره به این که «کیجا کرچال» نیز گویا در وصف دخترانی است که در پای دستگاه کرچال نشسته و مشغول جاجیم بافی یا گلیم بافی هستند گفت:اما ملودی «جلوداری»در عروسی ها به کار می رود،یعنی افرادی که در عروسی ها نوازندگی می کنند هنگام حمام بردن عروس و برگرداندنش و همچنین موقع انتقال عروس به خانه داماد با سرنا و نقاره می نوازند که هر کدام از این بخش ها دارای مراسم خاصی است.

وی افزود: «عباس خوانی» از تعزیه حضرت عباس (ع) که از مجالس بسیار برجسته و شاخص تعزیه است الهام کرفته شده،ولی در حال حاضر جزو موسیقی سازی محسوب شده و با لَلِه وا نواخته می شود.

عالمی با بیان این که «سما حال» یا همان «رقص سما» نوعی رقص مازندرانی است که ملودی و آواز خاص خود را دارد خاطرنشان کرد: این ملودی با سرنا و نقاره اجرا می شود که بیشتر در عروسی ها معمول است. «زاری» نیز حزین‌ترین موسیقی چوپانی است. معمولا این ملودی در هنگام حزن و اندوه چوپانان نواخته می شود.

وی تصریح کرد: «کمرسری» در دستگاه شور نواخته می شود،هنگامی که گوسفندان در دامنه های سرسبز به چرا مشغول هستند و علف های بکر و دست نخورده را می چرند چوپانان هم به خاطر تکمیل کردن چرای گوسفندارن در کمر کش سنگی نشسته و با لَلِه وای خود ملودی کمرسری را می نوازد تا گوسفندان با اشتهای بیشتری به چرا مشغول شوند.

این خواننده مازندرانی از پیشنمازی، یک چوبه، دوچوبه، ترکمنی، روونی، لیلاگواگر، ورساقی، شروشور و کتولی نیز از جمله ملودی های مخصوص سرنا و نقاره یاد کرد.

سومین جشنواره موسیقی بومی البرزنشینان لیلم یکم تا پنجم مردادماه در مازندران برگزار می شود.