ایران بهترین سیستم مراقبت از خون را در مدیترانه شرقی دارد

به گزارش بولتن نیوز، 24 خرداد هر سال (14 ژوئن) به نام روز جهانی اهدای خون (روز جهانی تقدیر از اهدا کنندگان خون) انتخاب شده ‌است و در این روز از همت والا و فعالیت انساندوستانه تمام کسانی که در زمینه اهدا و انتقال خون و نجات جان انسان‌ها تلاش می‌کنند، قدردانی می‌شود.
همو به معنای «خون» و ویژیلانس به معنای « مراقبت» است، در واقع هموویژیلانس به معنای مراقبت از دریافت کنندگان خون و فرآورده های خونی در مقابل عوارض ناخواسته ناشی از انتقال خون است، به طوری که یک سیستم نظارت کشوری بر سلامت خون و فرآورده های آن در تمام مراحل زنجیره انتقال خون از زمان خونگیری از اهداکنندگان تا پیگیری دریافت کنندگان خون و فرآورده ها را شامل می شود.
به طورکلی مبحث هموویژیلانس یا سیستم مراقبت از خون شامل اطلاعات مربوط به تعریف واژه هموویژیلانس، اهمیت آن، اهداف اجراء هموویژیلانس و آشنایی با فرآورده های خونی و مهم تزریق فرآورده ها و همچنین نحوه تزریق خون و آماده سازی بیمار و فرآورده های خونی را بیان می کند.
به مناسب گرامیداشت این روز گفت و گویی با بشیرحاجی بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون داریم که در پی می آید؟

*ایران دارنده بالاترین سطح سیستم ملی مراقبت از خون در مدیترانه شرقی است
حاجی بیگی گفت: مطابق گزارش سازمان بهداشت جهانی ، تنها 39درصد از کشورها در جهان دارای سیستم ملی هموویژلانس هستند که بیشترین میزان مربوط به منطقه اروپا با 77 درصد و کمترین میزان در منطقه آفریقا شامل 14 درصد است.
وی خاطر نشان کرد: در منطقه مدیترانه شرقی (امرو) فقط هشت کشور از 25 کشور (از جمله ایران)، وجود چنین سیستمی را گزارش کرده اند.
حاجی بیگی با بیان اینکه تفاوت چشمگیری میان میانگین سنی دریافت کنندگان خون در سطح دنیا وجود دارد، تصریح کرد: در کشورهای با درآمد بالا بیماران بالاتر از 60 سال 79 درصد از کل انتقال های خون را به خود اختصاص می دهند.
وی ادامه داد: در حالیکه در کشورهای با درآمد متوسط و پایین 67درصد از موارد انتقال خون مربوط به کودکان زیر پنج سال است و دومین رتبه این شاخص ، متعلق به خانم های بین 15 تا 45 سال است.
سخنگوی سازمان انتقال خون با تاکید بر اینکه در کشورهای با درآمد بالا، خون کامل به ندرت به بیمار تزریق می شود، گفت: اما این نرخ در کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا ، کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین و کشورهای با درآمد پایین به ترتیب یک ،24و 85 درصد است.
حاجی بیگی افزود: طبق آخرین گزارش منتشر شده در سال 2017 از سوی ستاد مرکزی سازمان جهانی بهداشت، سالانه در جهان 112میلیون و 500 هزار واحد خون اهدا می شود.
وی ادامه داد: از این مقدار سهم کشورهای عضو مدیترانه شرقی در حدود 9 میلیون و 900 هزار واحد است که از این میزان سهم ایران بیش از 2 میلیون اهدا بوده است. ( یعنی در حدود 21 درصد از کل خون های اهدایی در کشورعضو منطقه مدیترانه است.)
وی تاکید کرد: هنوز 70 کشور در جهان به اهدای خون جایگزین و پولی وابسته اند، متوسط اهدای خون داوطلبانه در منطقه مدیترانه شرقی 51 درصد است. این در حالی است که ایران در سال 2007 به اهدای 100درصد داوطلبانه و بدون چشمداشت دست پیدا کرد.
حاجی بیگی خاطرنشان کرد: در سطح جهان، بیش از 30درصد از اهدای خون توسط بانوان صورت می پذیرد، اما در 18 کشور میزان اهدای خون بانوان کمتر از 10درصد است و در میان مناطق طبقه بندی شده توسط سازمان جهانی بهداشت، منطقه مدیترانه شرقی دارای کمترین نرخ اهدای خون توسط بانوان با 7درصد است.

* ایران در زمینه انتقال خون در منطقه پیشرو است
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: با توجه به فعالیت مرکز همکاری سازمان بهداشت جهانی در منطقه مدیترانه شرقی (امرو) در ابعاد آموزشی و پژوهشی به جرأت می توان گفت که ایران در زمینه انتقال خون در منطقه پیشرو است.
حاجی بیگی به ارتباط این سازمان به سازمان های بین المللی اشاره کرد و افزود: سازمان انتقال خون ایران در بعد بین الملل با سازمان های بهداشت جهانی (who) انجمن بین المللی انتقال خون (ISBT) ، اجمن بین المللی پالایش پلاسما (IPFA) و انجمن داروهای مشتق از پروتیئن های پلاسما (PPTA) همکاری دارد.
وی ادامه داد: همچنین در منطقه امرو با سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) و انجمن بین المللی انتقال خون آسیا ارتباط داریم و تجربیات خود را به اشتراک می گذاریم.
حاجی بیگی گفت: در خصوص فعالیت های انتقال خون با کشورهای همسایه مانند عراق،ترکیه، افغانستان و پاکستان و کشورهای غیر همسایه نیز مانند فرانسه و سودان در تعامل هستیم.
سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به اینکه مرکز همکاری سازمان جهانی بهداشت در منطقه در سال 2013 راه اندازی شد، گفت: تاسیس شبکه سلامت خون بین کشورهای عضو اکو و برگزاری اجلاس سران انتقال خون کشورهای منطقه از جمله اقدامات سازمان انتقال خون ایران در سطح منطقه است.
وی ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی 6 دفتر منطقه ای دارد که منطقه مدیترانه شرقی یکی از آنهاست 22 کشور تحت پوشش این دفتر منطقه ای هستند. دفتر منطقه ای این سازمان در مصر (قاهره) قرار دارد و ایران هم در منطقه مدیترانه شرقی قرار گرفته است.
حاجی بیگی خاطرنشان کرد: سازمان انتقال خون ایران در سال 2013 به طور رسمی به عنوان مرکز همکار بهداشت جهانی در زمینه آموزش و پژوهش سلامت خون پذیرفته شد.
وی تاکید کرد: با اجرای موفق و کامل فعالیت های دوره اول مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در زمینه آموزش و پژوهش سلامت خون، موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و سازمان انتقال خون ایران دو باره از سپتامبر 2017 تا سپتامبر 2021 به عنوان مرکز همکار تایید شد.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: مدیر منطقه مدیترانه شرقی(EMRO) طی نامه ای رسمی با تقدیر از فعالیت های دوره اول مرکز همکار تمدید اعتبار دوره دوم را اعلام و اظهار امیدواری کرد که فعالیت های آینده نیز موجب پیشبرد اهداف سازمان جهانی بهداشت در منطقه شود.
وی افزود: موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون و سازمان انتقال خون ایران با برگزاری کارگاه های آزمایش های قبل از تزریق خون، سیستم کیفیت، سیستم نظارت ملی بر انتقال خون، حفظ و مواظبت از اهداکنندگان، بررسی گروه های خونی شامل سرولوژی و آزمایش مولکولی، سمینار مدیریت خون بیمار و پروژه بانک اطلاعات سلامت و دسترسی به خون در منطقه در دوره عضویت دوم به اجرای استراتژی های سازمان جهانی بهداشت کمک خواهند کرد.
حاجی بیگی با یاد آوری اینکه دوره عضویت اول از سپتامبر 2013 تا سپتامبر 2017 بود، اضافه کرد: برگزاری کارگاه های آموزشی شامل غربالگری آنتی بادی قبل از تزریق خون، جذب اهداکننده خون داوطلب، رویه های مطلوب تولید در انتقال خون (GMP)، ارسال نمونه های EQAS و آنالیز نتایج، برگزاری سمینار بین المللی کاربرد مبتنی بر شواهد خون، فرآورده های خونی و داروهای مشتق از پلاسما و پروژه تاسیس بانک اطلاعات سلامت خون میان کشورهای عضو منطقه مدیترانه شرقی(EMRO) از فعالیت های متعهد شده بود که به طور کامل اجرا و سالانه به سازمان جهانی بهداشت گزارش شد.

* 97 درصد خون های اهدایی در ایران به فرآورده های خونی تبدیل می شود
حاجی بیگی افزود: طبق آخرین گزارش منتشر شده در سال 2017 که از سوی ستاد مرکزی سازمان جهانی بهداشت، سالانه در جهان 112میلیون و 500 هزار واحد خون اهدا می شود.
وی ادامه داد: از این میزان صد میلیون و 600 هزار واحد اهدای خون و 11 میلیون 900 هزار میلیون اهدای آفرزیس ( به وسیله دستگاه های خاص پلاسما خون جدا و باقی اجزای خون به بدن اهدا کننده بر گردانده می شود) است.
حاجی بیگی گفت: از این مقدار سهم کشورهای عضو مدیترانه شرقی در حدود 9 میلیون و 900 هزار واحد است که از این میزان، سهم ایران بیش از دو میلیون اهدا بوده است. ( یعنی در حدود 21 درصد از کل خون های اهدایی در 21 کشور عضو منطقه مدیترانه است).
وی تاکید کرد: نرخ اهدای خون به ازای هر هزار نفر جمعیت بین 0،3 تا 56 بوده است. متوسط نرخ اهدا در میان کشورهای با درآمد بالا 32، در کشورهای با درآمد متوسط
14،9 و در کشورهای با درآمد پایین 7،8 نفر به ازاء هر هزار نفر جمعیت، است. متوسط نرخ اهدا در کشورهای عضو مدیترانه شرقی 14،9 است.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: به طورکلی در میان کشورهای گزارش شده، 83،3 درصد از خون های اهدایی از طریق اهدای داوطلبانه (بدون چشمداشت) ،16،4 درصد از طریق اهدای جایگزین و 0،3 درصد از اهدای خون پولی است.
وی اعلام کرد: بیش از 85 درصد از خون های کامل اهدایی در سطح جهان تبدیل به فرآورده های خونی می شوند.
وی ادامه داد: این نرخ در کشورهای با درآمد بالا 97درصد، در کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا 92درصد، در کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین 59 درصد و در کشورهای با درآمد پایین 50 درصد است.
حاجی بیگی افزود: در حالی که متوسط این نرخ در کشورهای عضو منطقه مدیترانه شرقی 65درصد است، ایران با تبدیل بیش از 97درصد خون های اهدایی به فرآورده های خونی در رده کشورهای با درآمد بالا قرار دارد.

*حداکثر سن برای اهدای خون 60سال است
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: حداکثر سن برای اولین اهدای خون 60 سال است و برای دفعات بعدی اهدا کننده مستمر (با سابقه حداقل دوبار اهدای خون درسال ) حداکثر 65 سال است.
وی در خصوص ضرورت اهدای خون تصریح کرد: خون سالم، نجات دهنده زندگی است و همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی نیاز دارند، به طوری که از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی به تزریق خون و فرآورده های خونی احتیاج پیدا می کند.
حاجی بیگی گفت: بارزترین مثال برای موقعیت هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می شود عبارتند از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگونی نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی.
وی اضافه کرد: همچنین خانم های باردار در حین زایمان، نوزادان و به خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می شوند، نیازمند خون هستند و از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های خون هستند.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: بسیاری از بیماران، مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی به نسبت طبیعی برای تمام عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خون دریافت کنند.
وی با بیان اینکه درسراسر جهان هر سال 600 هزار مادر بر اثر پیامدهای حاصل از حاملگی جان خود را از دست می دهند، گفت: حدود 25 درصد از این مرگ ها به خاطر از دست دادن خون است و بسیاری از این زنان اگر خون سالم در اختیارشان قرار می گرفت، زنده می ماندند.
حاجی بیگی ادامه داد: جالب توجه اینکه در هر ثانیه یک نفر از ساکنان کره زمین از همه سنین و تمام نژادها برای ادامه حیات به انتقال خون نیاز دارند.
سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به اینکه دلایل نیاز برای انتقال خون متفاوت است، گفت: نیاز به خون و فرآورده های خون به صورت مداوم وجود دارد و به طور مرتب هم در حال افزایش است.
وی افزود: آنچنانکه کشورهای در حال توسعه امکانات تشخیصی و درمانی خود را در مورد درمان بیماری های گوناگون، مانند انواع سرطان ها گسترش می دهند، بیشتر به تزریق خون احتیاج پیدا کرده، این نیاز هم به طور مستمر افزایش می یابد.
حاجی بیگی تاکید کرد: همین طور پیشرفت های فنآوری در کشورهای صنعتی و پیشرفته باعث می شود که اقدامات درمانی جدید ابداع شده، به تبع آن نیاز به خون و فرآورده های خون بیشتر شود.
بر اساس آمار های اعلام شده در ایران سالانه بیش از 2میلیون و 500هزار نفر برای اهدای خون به مراکز اهدای خون مراجعه می کنند که در این بین دو میلیون 100هزار نفر موفق به اهدای خون می شون .
در حال حاضر اهدای خون در ایران به صورت کاملا داوطلبانه و بدون هیچ چشمداشتی و به منظور کمک به بیماران نیازمند به خون و فرآورده های آن انجام می شود و هم اکنون شاخص اهدای خون در ایران 27 نفر به ازای هزار نفر جمعیت است که شاخص خوبی محسوب می شود.