دیوار کوتاه بازار خود رودربرابر دیوار حاشای بازاردلار و سکه

گروه اقتصادی: بازار پول با هسته مرکزی اش یعنی نرخ بهره بانکی ، بازار ارز و قلب آن یعنی نرخ تبدیل ارزهای معتبر به پول ایران و بازارهای سکه و طلا ،مسکن و ، سهام ، بازار خودروو بازار بنزین از شناخته شده ترین بازارها درایران به حساب می آیند. هرکدام ازبازارهای یادشده براساس دگرگونی های داخلی و خارجی در سیاست یا اقتصاد دردوره هایی بازاری ملتهب و داغ را تجربه می کنند.

به گزارش بولتن نیوز، داغی بازارهرکالا از کالاهای یادشده بسته به اندازه اثربخشی آن بر کل بازار می تواند تقاضا برای کالاهای دیگر یا کالاهای جانشین را تحت تاثیر قرارداده و به رشد یا کاهش قیمت بازار کالای کل کمک کند. تجربه نشان داه است اگر ارز های معتبر را دربازار ایران کالا حساب کنیم -که کالا نیز هست چون عرضه و تقاضا دارد و از برخورد عرضه و تقاضا قیمت ان شکل می گیرد - به دلایل گوناگون التهاب بازار ارز در صدر اثر بخش ترین بازارها برسطح عمومی قیمت ها دارد.

این تجربه دست کم دوبار در اوایل دهه 1370 و دهه 1390 رخ داد. بازار داغ دلارو مهار ناپذیری قیمت آن در بازار آزاد ارز در این سالها راه تورم را به اوج خود درسال 1374 و 1392 بازکرد .از آنجایی که قیمت سایر کالاها درایران با دوره ای درنگ که بیشتر از 12 ماه نیست به طور خودکار خود را با تورم دلار تطبیق می دهندشاهد تلاطم دربازار سایر کالاها بود ه و هستیم. وقتی در یک دوره کوتاه مدت در سال1390 تا اواخر 1391 قیمت هردلار در بازار آزاد نزدیک به سه برابر شد قیمت سایر کالا ها نیز به سرعت روند فزاینده را تجربه کرده و نرخ تورم سال 1392 به نزدیکی 40 درصد رسید.

قیمت سکه و طلا و تحولات این دو کالا نیز در ایران به هردلیل شاخص موثر برای تعیین تحولات قیمتی سایر کالاها به حسیاب می آیند و اثربخشی آنها پس از بازار دلار در جه بالایی دارد. پس از این دوبازار می توان به بازار مسکن رسید کهتحولات قیمتی آن به لحاظ روانی و اجرایی برسایر بازارها سایه می افکند. شهروندان ایرانی برای سازگارکردن دارایی خود – البته بدون لحاظ کردن نیروی کار دراختیارشان که جزیی از وجودشان است – به تحولات بازار مسکن واینکه هرمتر مربع مسکن الان چه نسبتی با دارایی های آنها دارد توجه دارند و براساس تغییرات این کالای با دوام رفتار می کنند. .

به لحاظ اثرگذاری فوری و گسترده تحولات قیمتی و ایجاد تحول در سایر بازارها بازار خودرو هرگز مقام اول رادر میان بازارهای یاد شده نداشته و ندارد. در این روزهای داغ بازار دلار ، سکه و مسکن که هرکدام اززمستان پارسال تا امروز رشدهای حتی صد درصدی را نیز تجربه کرده اند، رشد قیمت انواع خودرو به طور متوسط کمتر از 20 درصد گزارش شده است.

یعنی رشد قیمت دلار ؛ سکه و مسکن در یک دوره 6 ماهه دست کم 4رار رشد قیمت خودرو بوده است. با توجه به اینکه اثرگذاری قیمت دلار ؛ سکه و مسکن بربازار سایر کالاها نسبت به تحول قیمتی خودرو در اندازه بالاتری است اما برخی افراد ، گروهها و سیاست ورزان برای خرید محبوبیت دیوار خورو را کوتاه تر دیده و تولید کنندگان این کالای بسیار موثر در حفظ سطح اشتغال فعلی ، رشد تولیدات صنعتی و رشد اقتصاد ملی را زیر تیغ گرفته اند. چرا چنین پدیده ای عجیبی رخ می دهد؟ یک دلیل اصلی شاید خاصیت پنهان شدگی ذینفعان در بازار دلار و سکه است که هرگز نام و نشان آنها به دنیای رسانه ها راه نمی یابد و کسی هم دنبال این نیست که در یک دوره کوتاه چگونه و کدام سازمانها و افراد ، رانتی برابر با 60 درصد از بازار دلار به دست آوردند.

چگونه شده است که در عین رکود خرید و فروش مسکن قیمت اظهاری آن رشد شگفت انگیز نزدیک به 50 درصد را به طور میانگین تجربه می کند و بورس بازان مسکن که معلوم است کدام نهادهای اقتصادی اند هرگزتحت تعقیب وفشار قرار نمی گیرند. این داستان عجیب در موضوع سکه که پیچیده تر است والبته لایه های پنهان در این بازار راه را برای پیگیری رانت خواری عریان ذینفوذان مسدود می کند. در این میان اما تنها بازاری که کالای آن در کارخانه های دارای نام ونشان و دربرابر دیدگان شهروندان تولید و در سطح وسیع عرضه می شود چرا زیر تیغ قرار دارد.

این بخش تولید ی که خریداران آن بدون زور و اجبار و با رضایت نسبی به خرید می پردازند دادو ستد می پردازندیعنی بازار خودرو زیرتیغ قرار می گیرد.معلوم نیست چرا باید دیوارش کوتاه تشخیص داده و دیوار سکه و دلار حاشا شود. این نوشته نمی خواهد از آنچه در صنعت خودرو می گذرد دفاع کند اما می تواند بپرسد چرازیر پای این بازار و این صنعت که به هرحال برای صدها هزار ایرانی دارای تخصص های گوناگون شغل با ثبات ایجادکرده است را سست و خالی می کنند.